Phan Quốc Việt "mua" Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long và các bị can trong đại án Việt Á như thế nào?

Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Bộ Công an xác định, cựu Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long nhận hối lộ 2,25 triệu USD trong đại án Việt Á.

Biến sản phẩm nghiên cứu của Nhà nước thành của công ty

Ngày 18/8, Cơ quan CSĐT Bộ Công an cho biết, vừa ra kết luận điều tra, đề nghị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao truy tố 38 bị can trong vụ án sai phạm mua sắm kist test của Công ty CP Công nghệ Việt Á về các tội "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng", "Tham ô tài sản", "Nhận hối lộ" và "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Đầu năm 2020, khi dịch COVID-19 bùng phát tại Vũ Hán (Trung Quốc) và các nước trên thế giới, Chính phủ và Bộ Khoa học và công nghệ (KH&CN) có chủ trương giao các đơn vị khoa học chủ động nghiên cứu, chế tạo sinh phẩm phục vụ công tác phòng, chống dịch.

Với mục đích để Công ty Việt Á được tham gia thực hiện đề tài nghiên cứu, chế tạo kit test do Bộ KH&CN phê duyệt, trong thời gian này, Phan Quốc Việt, Tổng Giám đốc Công ty Việt Á đã thông đồng với Trịnh Thanh Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ KH&CN các ngành kinh tế kỹ thuật (đơn vị đầu mối quản lý nghiên cứu khoa học thuộc Bộ KH&CN) để Công ty Việt Á được Bộ KH&CN phê duyệt tham gia, phối hợp với Học viện Quân y thực hiện đề tài.

Quá trình tham gia nghiên cứu, Phan Quốc Việt thông đồng với Trịnh Thanh Hùng để Công ty Việt Á được sử dụng kết quả nghiên cứu đề tài, lập hồ sơ đăng ký gửi Bộ Y tế. Sau đó, Phan Quốc Việt tiếp tục đề nghị Nguyễn Văn Trịnh - cán bộ Văn phòng Chính phủ, Nguyễn Thanh Long hỗ trợ giúp đỡ.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long và thư ký Nguyễn Huỳnh đã can thiệp, tác động, chỉ đạo Nguyễn Minh Tuấn, nguyên Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị & công trình y tế (đơn vị đầu mối cấp số đăng ký lưu hành sinh phẩm y tế của Bộ Y tế) tham mưu đề xuất ông Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế ký quyết định cấp số đăng ký lưu hành tạm thời, đăng ký lưu hành chính thức kit test COVID-19 cho Công ty Việt Á, biến kit test từ sản phẩm nghiên cứu thuộc sở hữu Nhà nước do Bộ KH&CN quản lý thành tài sản thuộc sở hữu của Công ty Việt Á, trái quy định của pháp luật.

Khi Công ty Việt Á sản xuất thương mại, bán 200.000 kit test cho Bộ Y tế, Phan Quốc Việt đã nâng khống cơ cấu đơn giá nhưng vẫn được Bộ Y tế hiệp thương, xác định giá 470.000 đồng/kit test không có căn cứ. Khi Bộ Y tế kiểm tra giá hiệp thương, xác định Công ty Việt Á thay đổi nguyên vật liệu sản xuất so với hồ sơ đăng ký lưu hành nhưng không ra kết luận kiểm tra, không kiến nghị biện pháp xử lý, dẫn đến việc Công ty Việt Á tiếp tục sử dụng giá hiệp thương với Bộ Y tế đã được Phan Quốc Việt nâng khống, đăng cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế, tạo mặt bằng giá để bán cho các đơn vị, địa phương, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản của Nhà nước, thu lời bất chính của tổ chức, cá nhân.

Để công ty Việt Á được tham gia nghiên cứu đề tài, phát triển sản phẩm kit test được cấp số đăng ký lưu hành sản phẩm không thuộc sở hữu của Công ty Việt Á, tạo điều kiện hiệp thương giá và kiểm tra giá hiệp thương theo giá đã được Phan Quốc Việt nâng khống như nêu trên, Phan Quốc Việt đã đưa tổng số tiền 3,45 triệu USD và 4 tỷ đồng cho một số bị can như: Nguyễn Văn Trịnh, cán bộ Văn phòng Chính phủ 200.000 USD; Chu Ngọc Anh, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN 200.000 USD; Phạm Công Tạc, Thứ trưởng Bộ KH&CN 50.000 USD; Trịnh Thanh Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ KH&CN các ngành kinh tế kỹ thuật Bộ KH&CN 350.000 USD; Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Bộ Y tế 2,25 triệu USD; Nguyễn Huỳnh, nguyên thư ký Nguyễn Thanh Long 4 tỷ đồng, Nguyễn Minh Tuấn, nguyên Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị & công trình y tế Bộ Y tế 300.000 USD; Nguyễn Nam Liên, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính Bộ Y tế 100.000 USD.

Quá trình Công ty Việt Á sản xuất và tiêu thụ kit test, với mục đích để Công ty Việt Á được thuận lợi trong việc tiêu thụ kit test, thu lời bất chính, Phan Quốc Việt trực tiếp hoặc chỉ đạo 7 nhân viên phụ trách vùng của Công ty Việt Á liên hệ làm việc và thỏa thuận, thống nhất với lãnh đạo, cán bộ các công ty trung gian (Công ty Việt Á bán cho các đơn vị, cơ sở y tế qua công ty trung gian) hoặc lãnh đạo, cán bộ các đơn vị, cơ sở y tế để Công ty Việt Á giao kit test và các thiết bị, vật tư y tế khác cho các đơn vị, cơ sở y tế sử dụng trước; sau đó thông đồng hợp thức hồ sơ đấu thầu, ký hợp đồng để đơn vị, cơ sở y tế thanh quyết toán, chuyển tiền cho Công ty Việt Á/công ty trung gian theo đơn giá do Công ty Việt Á/công ty trung gian đưa ra.

Thủ đoạn của Công ty Việt Á/công ty trung gian cung cấp thông số kỹ thuật sản phẩm và báo giá của Công ty Việt Á, báo giá của các công ty trong hệ thống Việt Á do Phan Quốc Việt thành lập, chỉ đạo, điều hành (gồm: Công ty An Việt, Công ty Khoa học Việt Á, Công ty Cổ phần Thừa Thiên - Huế...) hoặc báo giá của các công ty có mối quan hệ quen biết với Phan Quốc Việt, quan hệ làm ăn kinh tế với Công ty Việt Á (Công ty VNDAT, Công ty TABC...); trong đó báo giá do Công ty Việt Á/công ty trung gian đưa ra là giá thấp nhất để lãnh đạo, cán bộ các đơn vị, cơ sở y tế sử dụng đưa vào hồ sơ dự toán, hồ sơ đấu thầu (đấu thầu rộng rãi chào thầu qua mạng hoặc chỉ định thầu thông thường, chi định thầu rút gọn), không đảm bảo nguyên tắc khách quan, minh bạch trong đấu thầu, vi phạm các điều cấm trong đấu thầu.

Theo lời khai của Phan Quốc Việt và đồng phạm, sau khi Công ty Việt Á/công ty trung gian được các đơn vị, cơ sở y tế thanh toán tiền theo hợp đồng, Phan Quốc Việt chỉ đạo các nhân viên dưới quyền chi tiền % ngoài hợp đồng cho công ty trung gian/đơn vị, cơ sở y tế bằng hình thức chuyển tiền từ tài khoản Cửa hàng Âu Lạc (do Hồ Thị Thanh Thảo, em vợ Phan Quốc Việt quản lý, sử dụng) đến tài khoản của 7 nhân viên phụ trách vùng của Công ty Việt Á để các đối tượng này chuyển khoản hoặc rút tiền mặt đưa cho lãnh đạo, cán bộ các đơn vị, cơ sở y tế; tài khoản của lãnh đạo, cán bộ các đơn vị, cơ sở y tế hoặc tài khoản của các đối tượng khác do lãnh đạo, cán bộ các đơn vị, cơ sở y tế cung cấp; tài khoản của các cá nhân do công ty trung gian cung cấp để công ty trung gian sử dụng chi tiền cho cán bộ, lãnh đạo, các Sở Y tế địa phương.

Nhận hối lộ, tạo điều kiện cho Việt Á lộng hành

Cũng theo Cơ quan CSĐT, ông Nguyễn Thanh Long giữ chức vụ Thứ trưởng Bộ Y tế từ ngày 31/1/2020 đến 27/3/2020; Thứ trưởng thưởng trực Bộ Y tế từ ngày 27/3/2020  đến ngày 7/7/2020; Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế từ ngày 7/7/2020 đến ngày 12/11/2020; Bộ trưởng Bộ Y tế từ ngày 12/11/2020 đến ngày 6/6/2022.

Ông Nguyễn Thanh Long biết kit test COVID-19 là sản phẩm thuộc đề tài nghiên cứu do Bộ KH&CN giao Học viện Quân y chủ trì, thuộc sở hữu Nhà nước; biết Công ty Việt Á không đủ điều kiện để được cấp số đăng ký lưu hành cho kit test COVID-19 theo quy định tại Nghị định 36/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ về quản lý trang thiết bị y tế; Nghị định số 169/2018/NĐ-CP ngày 31/12/2018 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 36/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016.

Tuy nhiên, theo đề nghị của Phan Quốc Việt, ông Nguyễn Thanh Long vẫn chỉ đạo Nguyễn Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị & công trình Y tế, Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn cấp số đăng ký sinh phẩm chẩn đoán tạo điều kiện để Công ty Việt Á được cấp số đăng ký lưu hành tạm thời cho kit test COVID-19 (theo Quyết định số 774/QĐ- BYT ngày 04/3/2020 của Bộ Y tế) không đúng quy định của pháp luật. Sau đó, Bộ Y tế tiếp tục ban hành Quyết định số 507V/QĐ-BYT ngày 04/12/2020 cấp số đăng ký lưu hành chính thức sản phẩm kit test COVID-19 cho Công ty Việt Á.

Ông Nguyễn Thanh Long là lãnh đạo Bộ Y tế phụ trách lĩnh vực kế hoạch tài chính, ký Quyết định giao ông Nguyễn Nam Liên, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính và ông Nguyễn Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị & công trình y tế đại diện Bộ Y tế thực hiện hiệp thương giả kit test với Công ty Việt Á, có sự tham gia của đại diện Bộ Tài chính.

Quá trình hiệp thương, hồ sơ hiệp thương của Bộ Y tế còn thiếu Bảng chỉ tiết yếu tố hình thành giá và Công ty Việt Á thiếu các căn cứ tính giá theo quy định tại Điều 10, Thông tư số 56/2014/TT-BTC. Ông Nguyễn Nam Liên đã báo cáo ông Nguyễn Thanh Long và quyết định, thống nhất giá hiệp thương với Công ty Việt Á 470.000 đồng/kit test là không có căn cứ.

Do giá hiệp thương không có căn cứ nên sau khi ra thông báo giá hiệp thương tạm tỉnh, Bộ Tài chính có văn bản hướng dẫn, đôn đốc Bộ Y tế kiểm tra giá hiệp thương để xác định giá chính thức làm cơ sở ký hợp đồng, thanh toán nhưng Bộ Y tế không thực hiện mà thanh toán cho Công ty Việt Á thông qua nguồn tài trợ của các ngân hàng. Sau đó, Bộ Tài chính đã báo cáo để Thủ tướng Chính phủ cỏ ý kiến chỉ đạo Bộ Y tế chủ trì kiểm tra giá hiệp thương, đảm bảo tính đúng đắn, hợp lý, hợp lệ, đúng quy định của pháp luật nhưng Bộ Y tế không thực hiện ngay.

Khi kiểm tra giá hiệp thương, đoàn kiểm tra phát hiện Công ty Việt Á có sai phạm về nguyên vật liệu sản xuất, thành viên đoàn kiểm tra có ý kiến đề nghị Bộ Y tế thu hồi số đăng ký của Công ty Việt Á nhưng ông Nguyễn Thanh Long không chỉ đạo kịp thời; đến nay không ra kết luận kiểm tra theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế công bố giá không có căn cứ lên cổng thông tin điện tử Bộ Y tế, tạo mặt bằng giá để Công ty Việt Á bán cho các đơn vị, địa phương theo giá kit test đã được Phan Quốc Việt nâng khống, gây thiệt hại tài sản cho Nhà nước, tổ chức, cá nhân (toàn bộ số tiền hưởng lợi trái phép của Công ty Việt Á).

Quá trình Công ty Việt Á sản xuất, thương mại hoá sản phẩm kit test, ông Nguyễn Thanh Long tiếp tục giới thiệu Phan Quốc Việt và Công ty Việt Á với lãnh đạo một số địa phương, tạo điều kiện cho Công ty Việt Á tiêu thụ kit test. Đồng thời, trong quá trình Công ty Việt Á sản xuất, tiêu thụ kit test, ông Nguyễn Thanh Long đã thông qua Nguyễn Huỳnh, thư ký của ông Nguyễn Thanh Long gợi ý, đề nghị và được Phan Quốc Việt đưa tổng số tiền 2,25 triệu USD; thông qua Nguyễn Huỳnh nhận 2,2 triệu USD và nhận trực tiếp từ Phan Quốc Việt 50.000 USD. Hành vi của ông Nguyễn Thanh Long đã phạm vào tội “Nhận hối lộ”. Ông Nguyễn Thanh Long có sự chỉ đạo, câu kết với Nguyễn Huỳnh.

Trong doanh thu khoảng 4.000 tỷ đồng, Công ty Việt Á chi hoa hồng lót tay cho các đơn vị, cá nhân gần 800 tỷ đồng. Hiện cơ quan điều tra đã phong tỏa, kê biên, chặn giao dịch, sổ tiết kiệm, tạm giữ tổng cộng khoảng 1.700 tỷ đồng trong vụ án này.