Nợ của các nước đang phát triển gia tăng khi đô la lên giá

Viện Tài chính Quốc tế (IIF) vừa cho biết nợ nước ngoài của các nước đang phát triển tính đến cuối năm ngoái đã đạt mức cao kỷ lục, làm tăng thêm mối lo ngại về một làn sóng vỡ nợ của các quốc gia trong năm nay.

Tổng các khoản nợ của chính phủ, hộ gia đình, doanh nghiệp và khu vực tài chính của 30 quốc gia lớn có thu nhập thấp và trung bình đã tăng lên 98 nghìn tỷ đô la vào cuối tháng 12, khi đồng tiền của họ sụt giảm so với đô la Mỹ.

Gánh nặng nợ của 30 quốc gia nói trên vào cuối năm 2021 là 96 nghìn tỷ đô la và vào cuối năm 2019 - năm trước đại dịch Covid-19, là 75 nghìn tỷ đô la, IIF cho biết trong ấn bản mới nhất về theo dõi nợ toàn cầu hàng quý.

Vào năm ngoái, chỉ tính riêng các khoản nợ của chính phủ đã đạt gần 65% tổng sản phẩm quốc nội các quốc gia kể trên, tăng 10 điểm phần trăm so với mức trước đại dịch và là tổng nợ cao nhất từ ​​trước đến nay.

Đồng đô la tăng vọt so với hầu hết các loại tiền tệ của các thị trường mới nổi và nền kinh tế phát triển khác trong suốt năm 2022, làm tăng nghĩa vụ nợ của các quốc gia bởi phần lớn nợ được tính bằng đô la Mỹ.

Đô la tăng sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) liên tục tăng mạnh lãi suất để chống lạm phát, điều này có tác động dây chuyền đến chi phí vay toàn cầu. Tuy nhiên, đồng tiền Mỹ đã suy yếu kể từ mùa thu.

Ed Parker, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu nợ nước ngoài tại Fitch, cơ quan xếp hạng tín nhiệm, cảnh báo rằng năm 2023 sẽ là “một năm đầy thách thức” vì đồng đô la vẫn mạnh. Ông cho biết trong một sự kiện do IIF tổ chức, rằng các khoản nợ nước ngoài để bù đắp thâm hụt tài khóa sẽ “vẫn cao hơn nhiều so với mức trước Covid-19”.

Pakistan và Ai Cập là hai nước nằm trong danh sách 30 quốc gia nói trên và được coi là có nguy cơ vỡ nợ cao. Cả hai quốc gia này đều đã phá giá mạnh đồng tiền của mình vào tháng Một khi phải nhận tài trợ khẩn cấp từ IMF.

Vào năm ngoái, việc đồng đô la Mỹ tăng giá so với hầu hết các loại tiền tệ của thị trường mới nổi đã khiến các nhà đầu tư bán phá giá cổ phiếu và trái phiếu của các thị trường này. Xu hướng đó cuối cùng cũng đã đảo ngược vào tháng 10 năm ngoái sau khi đồng đô la suy yếu.

Tuy nhiên, dữ liệu công bố gần đây về nền kinh tế Mỹ cho thấy lạm phát chậm hà nhiệt và làm dấy lên đồn đoán rằng lãi suất có thể duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn dự kiến, điều này ​​đã hỗ trợ đồng đô la.

Emre Tiftik, một chuyên gia kinh tế của IIF, cho biết sức mạnh của đồng đô la đã khiến các quốc gia có thu nhập thấp phải đối mặt với chi phí trả nợ tăng thêm do phụ thuộc rất nhiều vào nguồn tài trợ bằng đồng đô la.

Parker cho biết cả Sri Lanka và Ghana đều trong tình trạng vỡ nợ nước ngoài vào năm 2022, trước đó là Zambia vào năm 2020.

Tỷ lệ chi trả nợ nước ngoài trên số thu của chính phủ đã tăng lên “mức đặc biệt”, Parker cho biết. Ở các nền kinh tế tiên tiến, tổng nợ nước ngoài đã giảm gần 6 nghìn tỷ đô la xuống chỉ còn dưới 201 nghìn tỷ đô la, khiến tổng gánh nặng nợ toàn cầu giảm nhẹ, từ 303 nghìn tỷ đô la vào cuối năm 2021 xuống dưới 300 nghìn tỷ đô la vào cuối năm ngoái.