Niềm tin của doanh nghiệp đã trở lại

Sau Covid 19 và các khó khăn từ bối cảnh kinh tế năm 2022, niềm tin của các doanh nghiệp đã trở lại, tốt dần lên, dù chưa thể phục hồi hoàn toàn.

Nhận định được Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) nêu trong báo cáo Thủ tướng về tình hình doanh nghiệp. Kết quả này dựa trên khảo sát gần 900 doanh nghiệp do Ban IV phối hợp với VnExpress thực hiện hồi tháng 6.

So với hai kỳ khảo sát năm ngoái, các chỉ báo tích cực hơn. Đơn vị đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô "rất tích cực" chiếm 3,3%, gấp 5 lần so với cùng kỳ năm trước. Số nhìn nhận "tích cực" cũng gấp hơn 7 lần, đạt 12,8%. Ngược lại, đơn vị đánh giá "rất tiêu cực" giảm một nửa, về 19,4%.

"Điều này cho thấy niềm tin của các doanh nghiệp đã trở lại, tốt lên qua từng kỳ khảo sát kể từ sau Covid", báo cáo nêu.

Khảo sát gần đây của Cục Thống kê TP HCM với doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn cũng ghi nhận tâm lý tương đồng. Hơn 62% doanh nghiệp nghĩ rằng tình hình sản xuất kinh doanh sẽ tốt hơn, trong khi gần 25% dự báo ổn định.

Song, doanh nghiệp vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Lĩnh vực xây dựng thể hiện sự bi quan về kinh tế vĩ mô, tiếp đến là các đơn vị trong ngành dịch vụ. Niềm tin của các công ty ở các đầu tàu kinh tế đã cải thiện so với các kỳ trước, nhưng vẫn ở mức tiêu cực. Chẳng hạn, đơn vị tại TP HCM bi quan hơn so với Hà Nội và các địa phương khác.

Trong 12 tháng tới, 45% chọn kịch bản "tiêu cực, rất tiêu cực", chỉ 23,5% nói "tích cực, rất tích cực". Lựa chọn này cho thấy triển vọng kinh doanh có chỉ dấu tích cực, nhưng còn nhiều khó khăn.

Kế hoạch tăng lao động, doanh thu cũng chưa rõ nét. Hơn hai phần ba đơn vị cho biết tính giảm quy mô, ngừng kinh doanh trong năm nay. Họ có xu hướng giữ nguyên hoặc cắt giảm lao động, hơn là tuyển thêm. Gần 59% nói có thể giảm trên 5% lao động.

Số giảm thu trên 5% chiếm gần 63% đơn vị so với năm ngoái. Trong đó, khoảng 17% dự tính giảm một nửa khoản thu.

Đơn hàng, nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế, thủ tục hành chính, dòng tiền, tiếp cận vốn vay... vẫn là những khó khăn được doanh nghiệp nêu. Khác với các lần khảo sát trước, nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế đã trở thành khó khăn thứ hai của họ sau đơn hàng.

Theo Ban IV, Nghị quyết 86 của Chính phủ nhấn mạnh quan điểm "Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế". Song, dường như với nhiều vụ việc trong thực tế, đại diện doanh nghiệp vẫn lo lắng về nguy cơ này.

Xét về khu vực doanh nghiệp, khối tư nhân vẫn gặp khó khăn hơn so với khu vực doanh nghiệp Nhà nước và FDI. Điều này ảnh hưởng đến niềm tin và phần nào lý giải bức tranh tăng trưởng tương đối ảm đạm về đầu tư của nhóm này gần đây. Thực tế, khu vực tư nhân có vai trò quan trọng trong nội lực nền kinh tế đất nước. Do đó, theo Ban IV, họ cần được cải thiện niềm tin, thúc đẩy đầu tư để tạo động lực tăng trưởng kinh tế thời gian tới.

Các kiến nghị của doanh nghiệp vẫn tập trung vào giảm chi phí, nâng cạnh tranh, tiếp cận vốn, thị trường và cải thiện môi trường đầu tư. Doanh nghiệp vừa và nhỏ muốn được giảm thuế, để họ giữ được "một chút lợi nhuận cho tái đầu tư".

Với các lĩnh vực là động lực tăng trưởng mới, họ đề xuất nhà chức trách xây dựng chiến lược quốc gia cho chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, khung pháp lý liên quan đến AI, nghiên cứu R&D. Họ mong muốn Nhà nước đầu tư các công trình hạ tầng quy mô lớn, các ngành cốt lõi như công nghệ bán dẫn, để cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu.

"Các chính sách hỗ trợ cần cụ thể hơn để doanh nghiệp thực sự cạnh tranh được với khu vực nước ngoài", Ban IV lưu ý.

Tổ chức này cũng khuyến nghị Chính phủ có chính sách ưu đãi mạnh hơn với doanh nghiệp tư nhân trong nước, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, phí trước bạ, lệ phí. Nhà nước cũng cần giảm chi phí sản xuất để cạnh tranh, bằng cách hạ thuế, chi phí bảo hiểm xã hội, y tế, phí công đoàn.

Về vốn vay, doanh nghiệp đề xuất các ngân hàng có gói tín chấp hoặc cho vay tài trợ khoản phải thu. Thời gian vay vốn tăng lên, thay vì 6 tháng phải đáo hạn một lần. Cùng với đó, các nhà băng cần giảm thêm lãi suất, đơn giản thủ tục và bỏ yêu cầu bắt buộc tham gia bảo hiểm nhân thọ khi vay. Nhà nước nên có quỹ hỗ trợ khởi nghiệp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cho vay lãi suất thấp trong 5-10 năm.

Ngoài ra, cơ quan quản lý cần có biện pháp kiểm soát sai phạm của doanh nghiệp ngay từ đầu nhằm giảm thiệt hại. Việc này tạo điều kiện cho người đứng đầu doanh nghiệp giải quyết hậu quả thay vì hình sự án kinh tế. "Điều này cũng giúp các doanh nghiệp trong nước, nước ngoài yên tâm hơn khi đầu tư tại Việt Nam", báo cáo nêu.