Ngành ôtô đang ho, nước Đức dễ bị cúm

Ngành ôtô Đức, từng là niềm tự hào của nền kinh tế quốc gia Tây Âu, đang đối mặt với nhiều khó khăn.

Ngành công nghiệp ôtô Đức từng được cả thế giới công nhận về chất lượng và công nghệ. Sở hữu một chiếc xe hơi Đức là một biểu tượng cho sự sang trọng và địa vị. Nhờ đó, các hãng xe ngày càng lớn mạnh, thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Nhưng gần đây, bức tranh toàn cảnh đã trở nên ảm đạm hơn. Ví dụ điển hình nhất là những diễn biến tại Volkswagen.

Hãng tuyên bố hồi đầu tuần này rằng không thể loại trừ khả năng đóng cửa các nhà máy ở Đức và có thể phải chấm dứt thỏa thuận bảo vệ việc làm đã được ký kết từ năm 1994. Nếu động thái này xảy ra, đây sẽ là lần đầu tiên Volkswagen đóng cửa nhà máy trong lịch sử 87 năm từ khi thành lập.

"Đối với các nhà sản xuất ôtô Đức, vốn dẫn dắt thị trường công nghệ không gặp thách thức trong gần 140 năm và hầu như không phải lo lắng về doanh số hay cạnh tranh, thì đây là một tình huống xa lạ", Andreas Ries, giám đốc toàn cầu về ôtô tại KPMG, nói với CNBC. Hiện ngành công nghiệp này đang trải qua cuộc chuyển đổi lớn nhất từ trước đến nay, ông thêm.

Theo dữ liệu từ Viện nghiên cứu kinh tế Ifo (Đức), tâm lý trong ngành ôtô có những biến động trong những năm gần đây. Vào tháng 8, mức tâm lý một lần nữa giảm xuống âm 24,7 điểm, theo dữ liệu được công bố hôm thứ 4/9. Ifo cho biết kỳ vọng kinh doanh cho 6 tháng tới là "cực kỳ bi quan".

Trong loạt báo cáo thu nhập mới nhất, Mercedes đã cắt giảm dự báo biên lợi nhuận hàng năm, trong khi BMW cho biết biên lợi nhuận của phân khúc ôtô trong quý II thấp hơn dự kiến. Porsche đã hạ thấp triển vọng năm 2024, dù nêu nguyên nhân là do tình trạng thiếu hụt hợp kim nhôm đặc biệt.

Các vấn đề trong lĩnh vực ôtô cũng có thể có tác động lan tỏa đến nền kinh tế Đức nói chung, vốn đã và đang chao đảo quanh - và trong - suy thoái kinh tế trong suốt năm nay và năm ngoái. Trong quý II, tổng sản phẩm quốc nội của Đức giảm 0,1% so với quý trước.

"Cụm từ 'Khi ngành ôtô Đức ho, nước Đức bị cúm'... mô tả rõ tình hình hiện tại", Ries nói.

Ông cho biết, ngành công nghiệp ôtô không chỉ bao gồm những tay chơi lớn mà còn có hàng nghìn doanh nghiệp vừa và nhỏ trên khắp nước Đức, thêm rằng đây là một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất của đất nước.

Các chuyên gia và các cơ quan trong ngành cho biết, một loạt các yếu tố dẫn đến tình hình hiện tại và đang đè nặng lên thị trường.

"Chúng tôi đang phải đối mặt với nhiều thách thức", người phát ngôn của Hiệp hội công nghiệp ôtô Đức (VDA) nói, bao gồm hậu quả của đại dịch Covid-19, cũng như "căng thẳng địa chính trị và các yêu cầu mang tính quan liêu ở cấp quốc gia và châu Âu".

VDA cho biết thêm, sản xuất ôtô cũng bị ảnh hưởng do nhu cầu trong nước yếu đi do tình trạng chung của nền kinh tế. Các xu hướng kinh tế vĩ mô cũng tác động đến lĩnh vực ôtô.

Nhưng hai chủ đề xuất hiện lặp đi lặp lại trong cuộc tranh luận xung quanh ngành ôtô Đức là Trung Quốc và sự chuyển dịch sang xe điện - và sự chồng chéo của chúng.

"Chúng ta vẫn đang trong tình trạng gián đoạn khi xe điện thể hiện kém hơn dự kiến", Horst Schneider, Giám đốc nghiên cứu ôtô châu Âu tại Bank of America, nói.

Schneider cho biết, nhu cầu thấp hơn dự đoán, trong khi cạnh tranh gia tăng. Dù thị trường ôtô đã phục hồi ở Trung Quốc, các nhà sản xuất ôtô Đức đã không cảm nhận được tác động của sự phục hồi đó do các đối thủ cạnh tranh đã giành được thị phần. Ông nói thêm, đó cũng là vấn đề về giá cả, và lưu ý rằng xe điện của Đức quá đắt, trong khi sản phẩm của Trung Quốc tốt hơn về một số phương diện, cũng như giá phải chăng hơn.

Căng thẳng xung quanh thương mại và thuế quan giữa Liên minh châu Âu và Trung Quốc cũng đang đè nặng lên thị trường.

"Các nhà sản xuất Đức rất dễ bị tổn thương trước chính sách thương mại, với thu nhập trước đây là 40% hoặc 50% đến từ Trung Quốc và giờ đây thị trường Trung Quốc đang bắt đầu đóng cửa một chút. Đồng thời, chúng tôi lại có tỷ lệ xe điện cao hơn, không mang lại lợi nhuận cao như xe động cơ đốt trong", Schneider nói và thêm rằng điều này tạo ra một "vấn đề kép".

"Nếu thu nhập từ Trung Quốc vẫn cao như trước, bạn có thể đối phó khá tốt với tình trạng khó khăn về lợi nhuận của xe điện, nhưng tình hình không phải như vậy và thu nhập từ Trung Quốc đang giảm, nên có áp lực chung về thu nhập và tỷ suất lợi nhuận đang thu hẹp", ông nói.

VDA cho biết, việc chấm dứt chương trình trợ cấp xe điện ở Đức cũng đã ảnh hưởng đến thị trường. Một kế hoạch đưa ra các khoản giảm thuế mới để thúc đẩy việc sử dụng xe điện đang được tiến hành.

Ries nói rằng, một số tia hy vọng đã xuất hiện giữa những thách thức. Ví dụ, công nghệ xe hybrid có thể được sử dụng lâu hơn dự kiến và doanh số xe động cơ đốt trong đang tăng lên phần nào.