Năm nhóm giải pháp triển khai hiệu quả nhà ở xã hội

Chính phủ đã ban hành Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội (NOXH) cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, thể hiện sự quyết liệt, trách nhiệm, khẩn trương của Chính phủ và sự vào cuộc của các bộ, ngành Trung ương. Việc cần làm ngay hiện tại là chính quyền các địa phương, doanh nghiệp bất động sản (BĐS) vào cuộc khẩn trương, chủ động, chung tay cùng Chính phủ.

Vẫn còn nhiều vướng mắc

Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030. Để hiện thực hóa đề án này trong 7 năm tới đòi hỏi Nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo, các địa phương phải đẩy mạnh tạo lập quỹ đất để đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Hiện nhiều dự án NOXH đã và đang được triển khai tại nhiều địa phương, nhưng không ít doanh nghiệp phản ánh về các vướng mắc, khó khăn gặp phải trong quá trình triển khai. Theo thống kê của Bộ Xây dựng, những khó khăn nhất hiện nay tại các địa phương trong phát triển NOXH chủ yếu là do hình thức giao đất thực hiện dự án đầu tư xây dựng NOXH. Chủ đầu tư dự án NOXH để được miễn tiền sử dụng đất vẫn phải xác định tiền sử dụng đất, sau đó mới thực hiện thủ tục miễn, làm phát sinh thủ tục hành chính. Theo báo cáo của các doanh nghiệp, thủ tục này thường kéo dài từ 1 - 2 năm.

Bên cạnh đó là quỹ đất dành để phát triển NOXH tại các địa phương hạn chế. Theo quy định, dự án nhà ở thương mại tại các đô thị từ loại III trở lên phải dành 20% quỹ đất để xây dựng NOXH, dẫn đến hầu hết các địa phương không bố trí được quỹ đất để phát triển dự án NOXH độc lập, dẫn đến việc bố trí quỹ đất không phù hợp với chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở của địa phương; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; quy hoạch đô thị... và quỹ đất để phát triển NOXH thời gian qua thiếu nhiều so với nhu cầu.

Ngoài ra, việc lựa chọn chủ đầu tư dự án NOXH hiện nay cũng còn vướng mắc. Quy định về lựa chọn chủ đầu tư dự án NOXH còn chồng chéo, chưa thống nhất với quy định của pháp luật về đầu tư, đấu thầu, đất đai, nên việc lựa chọn chủ đầu tư dự án NOXH còn phức tạp, mất nhiều thời gian thực hiện thủ tục và làm chậm tiến độ triển khai các dự án...

Những vướng mắc trên xuyên suốt quá trình xây dựng NOXH tại các địa phương, khiến doanh nghiệp, nhà đầu tư vẫn “nhìn trước ngó sau” với phân khúc BĐS này. Ở góc độ doanh nghiệp, các nhà đầu tư cho rằng việc bố trí quỹ đất 20% bên trong các dự án đô thị, nhà ở thương mại, nhất là tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh khó thực hiện. Chưa kể đến nay, chưa dự án NOXH nào được vay vốn từ chương trình phục hồi kinh tế, vì khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn ngân hàng xây dựng phân khúc này và trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua - bán NOXH khó khăn hơn cả nhà ở thương mại, phát sinh rào cản cho chủ đầu tư tiếp cận loại hình nhà ở này.

Tại diễn đàn mới đây về phát triển NOXH của Hiệp hội BĐS Việt Nam (VNREA), các doanh nghiệp BĐS đều mong muốn tham gia vào chương trình phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân theo đề án Chính phủ, vừa tạo thêm công ăn việc làm cho người dân các địa phương, vừa thể hiện trách nhiệm doanh nghiệp với cộng đồng. Tuy nhiên, để thu hút, khuyến khích các doanh nghiệp, Nhà nước cần xem xét đến các vấn đề: Thủ tục chính sách, thời gian, vốn và phân phối sản phẩm... Vì, một dự án BĐS NOXH sau 5 năm hoàn thành quy định chỉ được thu lợi nhuận 10%, phải bán đúng đối tượng, giá do Nhà nước quyết định... doanh nghiệp sẽ khó chủ động về dòng tiền.

Giải pháp

Theo TS Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch VNREA, trong nhiều năm qua, đặc biệt thời gian gần đây, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến nhà ở cho những người thu nhập thấp, gia đình chính sách, người lao động. Nhiều Nghị quyết, Nghị định Chính phủ, Thông tư của các bộ, ngành hướng dẫn thực hiện các vấn đề liên quan đến đầu tư NOXH, nhà ở công nhân, cải tạo chung cư cũ. Về lâu dài, vấn đề về xây dựng NOXH, nhà ở công nhân… cũng được sửa đổi, bổ sung trong Dự thảo Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh BĐS.

"Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện NOXH, nhà ở công nhân theo chỉ đạo của Chính phủ, của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng, các doanh nghiệp BĐS hiện nay cần nhìn nhận rõ những bất cập, khó khăn trong triển khai thực hiện đầu tư, xây dựng NOXH, nhà ở công nhân, để VNREA kịp thời tổng hợp, đề xuất, kiến nghị các cơ quan chức năng, các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ; đồng thời, xây dựng kế hoạch dự kiến thực hiện đầu tư NOXH trình Bộ Xây dựng, Chính phủ", TS Nguyễn Văn Khôi chia sẻ.

Trên cơ sở ý kiến của các doanh nghiệp BĐS, VNREA tổng hợp 5 nhóm giải pháp để đẩy nhanh tiến độ theo chỉ tiêu Chính phủ giao về xây dựng NOXH: Nhóm giải pháp về quy hoạch đặt ra đối với các địa phương trong chương trình phát triển nhà ở, bao gồm NOXH cần phải gắn với kế hoạch sử dụng đất địa phương, với quỹ đất cụ thể dành cho NOXH khi lập các báo cáo quy hoạch.

Tiếp theo là nhóm giải pháp về quy trình thủ tục hành chính đầu tư NOXH, nhà ở công nhân tại các địa phương cần mang tính đặc thù, rút ngắn khâu thẩm định và thời gian giải quyết. Bên cạnh đó là nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách như: Lợi nhuận, giải ngân gói 120.000 tỷ đồng, giải phóng mặt bằng, giá đền bù, chi phí giá đất của doanh nghiệp bỏ ra đầu tư... cần được chính quyền các cấp địa phương tạo ra quỹ đất sạch để các doanh nghiệp BĐS huy động dòng tiền đầu tư và được cơ quan Nhà nước đảm bảo.

Mặt khác, nhóm giải pháp về tiêu chí người mua, thuê hoặc thuê mua và thủ tục xét duyệt... cũng cần được các địa phương thẩm định rõ ràng, thực hiện nhanh gọn. Việc giải ngân vốn theo Ngân hàng Chính sách xã hội ở địa phương cần thực hiện theo mục tiêu của Đề án Chính phủ đặt ra, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận được nguồn vốn.

Cuối cùng là nhóm giải pháp hỗ trợ từ phía chính quyền các địa phương cần tập trung tháo gỡ, có giải pháp cho từng dự án NOXH, nhà ở công nhân… đảm bảo VNREA và doanh nghiệp BĐS được tạo điều kiện làm việc với các địa phương, kịp thời giải quyết khó khăn trong quá trình thực hiện.

VNREA sẽ tiếp tục phối hợp với Cục Quản lý nhà và thị trường BĐS (Bộ Xây dựng), chính quyền địa phương, các chuyên gia, doanh nghiệp để tăng cường nghiên cứu, đề xuất cơ chế, giải pháp chính sách phát triển NOXH bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về Đề án 1 triệu căn NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp; đồng thời, đồng hành cùng doanh nghiệp để tăng cường công tác xúc tiến đầu tư, khảo sát dự án tại các địa phương. Hy vọng các địa phương tiếp tục công khai, giới thiệu quỹ đất đầu tư NOXH cho các doanh nghiệp để nghiên cứu, đề xuất đầu tư; khuyến khích, ưu đãi thêm để kêu gọi các thành phần kinh tế khác trong xã hội tham gia đầu tư phát triển NOXH.