Khủng Hoảng Đồng Và Thách Thức Cân Bằng Cung-Cầu Toàn Cầu

Thị trường đồng toàn cầu hiện tại đứng trước bước ngoặt quan trọng, nơi nhu cầu tăng trưởng chưa từng có cùng với những hạn chế nguồn cung đang tái định hình thị trường kim loại công nghiệp trong những thập kỷ tới.

Động lực thị trường và biến động giá cả

Giá đồng đã chứng kiến những biến động đáng kể trong suốt năm 2025, phản ánh sự phức tạp giữa căng thẳng địa chính trị và các yếu tố cung-cầu cơ bản. Kim loại màu đỏ này đã vọt lên mức kỷ lục 5,69 USD/pound vào tháng 7 sau thông báo về khả năng áp thuế 50% của Hoa Kỳ, nhưng sau đó giảm trở lại khi các thông tin làm rõ rằng mức thuế này chỉ áp dụng cho các sản phẩm bán thành phẩm, không bao gồm quặng đồng và đồng tinh luyện – những mặt hàng nhập khẩu quan trọng. Diễn biến giá này nhấn mạnh sự nhạy cảm của đồng đối với các thay đổi chính sách và vai trò của nó như một chỉ báo kinh tế quan trọng.

 

Cuộc cách mạng xanh và chuyển đổi số

Tiêu thụ đồng tinh luyện toàn cầu đạt gần 27 triệu tấn trong năm 2024, tăng 3,2% so với cùng kỳ năm trước. Xu hướng tăng trưởng này được củng cố bởi một số động lực chuyển đổi quan trọng. Trung Quốc, chiếm gần 60% tổng tiêu thụ toàn cầu, tiếp tục dẫn dắt nhu cầu thông qua các khoản đầu tư mạnh mẽ vào lưới điện và các sáng kiến khử carbon trong nền kinh tế.

 

 

Đặc tính dẫn điện vượt trội và độ bền cao khiến đồng trở thành nguyên liệu không thể thiếu trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo. Các phương tiện điện, hệ thống năng lượng mặt trời và tuabin gió phụ thuộc nhiều vào các thành phần đồng, trong khi sự bùng nổ của các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và mạng 5G tạo thêm áp lực tiêu thụ. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo rằng các trung tâm dữ liệu AI có thể chiếm 1-2% nhu cầu đồng toàn cầu vào năm 2030, với tiềm năng tiêu thụ cao hơn đáng kể tùy thuộc vào tốc độ ứng dụng công nghệ.

 

Chuyển dịch mô hình tiêu thụ

Trong ngắn hạn, vị thế thống trị của Trung Quốc dường như vẫn vững chắc, nhưng mô hình tiêu thụ dài hạn đang thay đổi. Ấn Độ, hiện chiếm 3% nhu cầu toàn cầu, được dự báo sẽ vượt qua Hoa Kỳ và chiếm 10% tổng tiêu thụ vào năm 2050. Việt Nam cũng được kỳ vọng sẽ tăng mạnh từ mức 1% hiện tại lên 6% trong cùng kỳ, nhờ vào quá trình công nghiệp hóa, phát triển cơ sở hạ tầng và đô thị hóa tại các nền kinh tế mới nổi này.

 

Khủng hoảng nguồn cung đang rình rập

Phía nguồn cung mang đến bức tranh đáng lo ngại hơn. Sản lượng đồng khai thác toàn cầu đạt đỉnh 22,8 triệu tấn vào năm 2024, với Chile duy trì vị trí nhà cung cấp hàng đầu, chiếm khoảng 25% sản lượng toàn cầu. Tuy nhiên, IEA dự báo sản lượng sẽ đạt đỉnh khoảng 24 triệu tấn vào cuối thập kỷ này trước khi suy giảm do chất lượng quặng giảm và các mỏ dần cạn kiệt.

Ngành đồng đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng phát hiện mỏ: chỉ 14 trong số 239 mỏ đồng mới được xác định từ năm 1990 đến 2023 được phát hiện trong thập kỷ qua. Thách thức này càng trầm trọng hơn khi chất lượng quặng đồng đã giảm 40% kể từ năm 1991, trong khi thời gian trung bình từ khi phát hiện đến khai thác kéo dài tới 17 năm.

 

 

Vị thế chiến lược của Trung Quốc

Sự thống trị của Trung Quốc không chỉ giới hạn ở tiêu thụ mà còn mở rộng sang khâu chế biến, với 45% công suất tinh luyện đồng toàn cầu vào năm 2024, sau khi tăng 83% kể từ năm 2020. Sự tập trung này tạo ra cả hiệu quả lẫn rủi ro cho chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và những bất ổn về chính sách thương mại.

 

Hành trình phía trước

Các yếu tố trên chỉ ra một tình trạng thiếu hụt nguồn cung mang tính cấu trúc sẽ xuất hiện vào cuối thập kỷ này. IEA dự báo mức thiếu hụt nguồn cung tới 30% vào năm 2035, khi nhu cầu đạt 28,3 triệu tấn nhưng nguồn cung chỉ đạt 21,8 triệu tấn. Sự mất cân đối này cho thấy áp lực giá sẽ kéo dài và có khả năng gây ra gián đoạn chuỗi cung ứng, từ đó tác động đáng kể đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu và lộ trình chuyển đổi năng lượng.

 

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Thị trường hàng hóa phái sinh là nơi giao dịch các hợp đồng dựa trên giá trị của các loại hàng hóa cơ bản như nông sản, năng lượng, kim loại, và nguyên liệu công nghiệp. Đây là công cụ giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư quản lý rủi ro biến động giá, đồng thời tạo cơ hội sinh lời từ sự chênh lệch giá trong tương lai. Với sự phát triển của công nghệ và hội nhập kinh tế, thị trường này ngày càng thu hút sự quan tâm nhờ tính thanh khoản cao và khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư.