Giá thép lao dốc mạnh, doanh nghiệp khốn đốn

Giá thép thanh tương lai và giá thép cuộn cán nóng (HRC) tương lai rơi về mức thấp nhất trong gần 10 năm trở lại đây. Bên cạnh đó, các DN thép Việt Nam chưa hết 'đau đầu' với câu chuyện chống bán phá giá.

Sau một nhịp hồi nhẹ trong quý 2 vừa qua, giá thép thanh tương lai đã lao dốc mạnh và lần đầu xuống dưới 2.800 CNY/tấn, thấp nhất trong vòng 8 năm, kể từ năm 2016. Tương tự, giá thép cuộn cán nóng (HRC) tương lai cũng rơi về mức thấp nhất trong gần 4 năm, kể từ trung tuần tháng 10/2020.

Giá thép lao dốc mạnh, doanh nghiệp khốn đốn

Nguyên nhân khiến giá thép thế giới lao dốc, theo giới chuyên môn, là do nhu cầu yếu trong khi nguồn cung từ thị trường Trung Quốc ngày càng dồi dào. Tình trạng dư cung nhà ở trên diện rộng đã khiến chính phủ Trung Quốc phải kiềm chế hỗ trợ các nhà phát triển bất động sản lớn, ảnh hưởng đáng kể đến triển vọng tiêu thụ thép.

Các nhà máy tại Trung Quốc đã chuyển sang khách hàng nước ngoài để bù đắp nhu cầu trong nước. Chính phủ Trung Quốc đã ban hành các tiêu chuẩn chất lượng mới cho thép thanh vào tháng 9 năm ngoái, khiến các nhà máy và thương nhân tràn ngập thị trường bằng các kho dự trữ cũ. Điều này làm tăng thêm áp lực giảm giá đối với mặt hàng này.

5 doanh nghiệp là Hòa Phát, Hoa Sen, Nam Kim, VNSteel, Tôn Đông Á chiếm đến gần 90% tổng giá trị tồn kho toàn ngành thép trên sàn chứng khoán.

Giá thép giảm mạnh trong bối cảnh các doanh nghiệp thép vẫn còn lượng tồn kho khá lớn dù đã giảm sau quý 2. Thời điểm 30/6, tổng giá trị tồn kho của ngành thép trên sàn chứng khoán ước tính vào khoảng 75.000 tỷ đồng, giảm khoảng 7.000 tỷ so với cuối quý 1 trước đó nhưng là mức cao thứ 2 trong vòng 7 quý trở lại đây.

5 doanh nghiệp là Hòa Phát, Hoa Sen, Nam Kim, VNSteel, Tôn Đông Á chiếm đến gần 90% tổng giá trị tồn kho toàn ngành thép trên sàn chứng khoán. Trong đó, riêng Hòa Phát đã chiếm hơn 53% với giá trị tồn kho tại ngày cuối quý 2 hơn 40.000 tỷ đồng (đã bao gồm cả trích lập dự phòng giảm giá). Hầu hết các doanh nghiệp thép trên sàn chứng khoán đều giảm quy mô tồn kho sau quý 2 nhưng tồn kho hiện tại vẫn cao hơn đáng kể so với mặt bằng chung trong năm 2023.

Đà lao dốc của giá thép thế giới được dự báo sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngành thép và điều này gây áp lực lớn đến diễn biến cổ phiếu thép thời gian gần đây. Từ đỉnh gần nhất, HPG (-15%), HSG (-22%), NKG (-26%), TVN (-25%), GDA (-27%), SMC (-50%) đều đã giảm hàng chục % chỉ trong vòng chưa đến 2 tháng và đánh mất toàn bộ thành quả tăng giá hồi đầu năm.

Trông chờ câu chuyện chống bán phá giá

Ở thời điểm hiện tại, chưa có nhiều tín hiệu cho thấy xu hướng đi xuống của giá thép có thể đảo chiều trong ngắn hạn. Vì thế, các doanh nghiệp thép trong nước có lẽ trông chờ nhiều vào câu chuyện chống bán phá giá (CBPG) để kỳ vọng làm giảm bớt phần nào áp lực từ thép Trung Quốc lên thị trường nội địa.

Trọng tâm của các cuộc điều tra là HRC nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ và tôn mạ kẽm nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Tuy nhiên, Công ty cổ phần chứng khoán Vietcap cho rằng khả năng áp dụng thuế CBPG đối với HRC là khá thấp do nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng nhu cầu HRC. Nhu cầu HRC hàng năm của Việt Nam là 12-14 triệu tấn, vượt xa nguồn cung trong nước (4-5 triệu tấn) và công suất tối đa trong nước là 8-9 triệu tấn.

Theo Vietcap mối nguy đối với các nhà sản xuất tôn mạ là đáng kể và khả năng áp dụng thuế CBPG đối với các sản phẩm này cao hơn. Nếu tìm thấy đủ bằng chứng về việc bán phá giá, Vietcap kỳ vọng biện pháp CBPG tạm thời sẽ được áp dụng sớm nhất là vào giữa tháng 9/2024. Hòa Phát sẽ là bên hưởng lợi lớn nhất nếu thuế CBPG được áp dụng cho cả HRC và tôn mạ. Các nhà sản xuất tôn mạ, bao gồm Hoa Sen và Nam Kim, sẽ chỉ được hưởng lợi từ thuế CBPG đối với tôn mạ.

Trong khi chờ quyết định từ Bộ Công thương, ngành thép Việt Nam mới đây lại nhận một tin không vui. Ngày 8/8, Ủy ban châu Âu (EC) đã ban hành Thông báo khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép cán nóng có xuất xứ từ Ai Cập, Ấn Độ, Nhật Bản và Việt Nam, nhập khẩu vào Liên minh châu Âu (EU).

Trong thông báo khởi xướng, EC đã cung cấp chi tiết các nội dung liên quan tới Bên yêu cầu, hàng hóa bị điều tra, cáo buộc bán phá giá, thiệt hại và mối quan hệ nhân quả, cáo buộc về can thiệp giá nguyên liệu đầu vào.

Đồng thời EC cũng thông tin về quy trình thủ tục điều tra và các thời hạn liên quan, các quy định về quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan, hướng dẫn về các thủ tục tải và đăng tải tài liệu trên hệ thống điện tử TRON của EC.

Do đó, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu hàng hóa bị điều tra nghiên cứu kỹ các thông tin tài liệu gửi kèm, hợp tác đầy đủ toàn diện với EC để cung cấp các thông tin, tài liệu theo đúng thể thức và thời hạn quy định, thường xuyên phối hợp, cung cấp thông tin để nhận được sự hỗ trợ kịp thời từ Cục Phòng vệ thương mại.

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, lượng thép các loại của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU trong tháng 6/2024 giảm 24,4% so với cùng kỳ năm ngoái lên hơn 210.000 tấn. Giá bán trung bình trong tháng 6 tăng 6% so với tháng 5 đạt hơn 710 USD/tấn nhưng giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tính chung 6 tháng năm 2024, lượng thép các loại của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU đạt 1,6 triệu tấn tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá bán trung bình trong nửa đầu năm nay thấp hơn khoảng 12% trong bối cảnh thị trường thép thế giới cũng gặp khó khăn, giá thép thế giới ghi nhận xu hướng giảm.

Các chuyên gia nhận định, các quyết định CBPG nếu được thông qua sẽ có tác động nhất định đến giá thép cũng như hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành. Thời điểm này, rất khó để dự báo về quyết định cuối cùng và các doanh nghiệp phải chuẩn bị sẵn sàng các kịch bản ứng phó với tất cả trường hợp có thể xảy ra.