Dự kiến vận hành thị trường than cạnh tranh đầy đủ vào 2045

Sản lượng than thương phẩm khai thác dự kiến đạt 47 triệu tấn/năm trong thời gian từ nay đến 2030, và giảm xuống còn 45 triệu tấn/năm vào giai đoạn sau.

Bộ Công Thương đang dự thảo Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển ngành công nghiệp than Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045.

Trong đó, dự thảo nêu rõ phấn đấu sản lượng than thương phẩm khai thác đạt 47 triệu tấn/năm trong thời gian từ nay đến 2030, và giảm xuống còn 45 triệu tấn/năm vào giai đoạn sau. Theo đó, chiến lược đặt mục tiêu vận hành thị trường than cạnh tranh đầy đủ vào 2045.

Để hiện thực hoá mục tiêu vừa nêu, dự thảo dự kiến đưa vào vận hành thử nghiệm khai thác than bể than sông Hồng trước 2040 và tiến tới khai thác quy mô công nghiệp đạt khoảng 1 triệu tấn vào năm 2045.

Song song với đó, công tác sàng tuyển, chế biến phấn đấu tỷ lệ sản lượng than khai thác đưa vào sàng tuyển - chế biến tập trung đạt khoảng 70% tổng sản lượng than sản xuất trong giai đoạn đến năm 2030, và đạt khoảng 85% tổng sản lượng than sản xuất trong giai đoạn 2031-2045.

Đối với thị trường than, dự thảo đặt mục tiêu giai đoạn đến 2030 xuất khẩu loại than chất lượng cao mà trong nước không có nhu cầu sử dụng, theo chỉ đạo hàng năm của Thủ tướng, khối lượng than xuất khẩu hằng năm khoảng 2 triệu tấn; từng bước hình thành thị trường than với nhiều người bán và nhiều người mua, đa dạng hóa nguồn than (than sản xuất trong nước, pha trộn và nhập khẩu) và các đầu mối cung cấp than cho các hộ tiêu thụ.

Giai đoạn 2031-2045, thị trường than cạnh tranh đầy đủ sẽ được vận hành tại các phân khúc thị trường than; các chủ thể tham gia thị trường thực hiện giao dịch, mua bán than, cung cấp các dịch vụ cho việc giao dịch, mua bán than tuân thủ quy định và thông lệ của thị trường.

Theo đó, việc xuất khẩu than được thực hiện phù hợp nhu cầu thị trường và theo chỉ đạo của Thủ tướng, khối lượng than chất lượng cao xuất khẩu khoảng trên 4 triệu tấn vào 2045.

Để thực hiện những mục tiêu và lộ trình trên, dự thảo đã đưa ra 7 giải pháp, gồm cơ chế chính sách; giải pháp về tổ chức; giải pháp về tài chính; giải pháp về đầu tư; giải pháp về nguồn nhân lực; giải pháp về khoa học - công nghệ, an toàn, môi trường; giải pháp về quản trị kinh doanh, kiểm soát chi phí.

Trong đó, giải pháp về cơ chế chính sách, dự thảo cho rằng cần nghiên cứu điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật liên quan đến môi trường, khoáng sản; đất đai; quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp; thuế tài nguyên... đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế, thông lệ quốc tế và xu thế phát triển của đất nước trong tương lai.

Theo đó, Nhà nước tổ chức điều tra, đánh giá đối với bể than sông Hồng và một số bể than khác thuộc vùng thềm lục địa Việt Nam để đảm bảo yêu cầu cho công tác thăm dò, phát triển các dự án khai thác than.

Các địa phương có tài nguyên than ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ các đơn vị ngành than trong việc giải phóng mặt bằng, tái định cư để thăm dò, khai thác (nhất là các khu vực có công trình trên mặt cần bảo vệ) để khai thác tiết kiệm tài nguyên than.

Nhà nước sẽ ban hành cơ chế, chính sách phù hợp điều kiện cụ thể của Việt Nam và thông lệ quốc tế nhằm hỗ trợ, thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia đầu tư thăm dò và khai thác than ở nước ngoài, tìm kiến và đa dạng hóa nguồn than nhập khẩu về Việt Nam phục vụ nhu cầu sử dụng trong nước.

Ngoài ra, dự thảo cũng nêu rõ tập trung hoá sản xuất thông qua liên thông, sáp nhập, hợp nhất các mỏ, doanh nghiệp sản xuất than để tạo ra các doanh nghiệp có quy mô lớn, tăng hiệu quả hoạt động. Đồng thời, hoạt động kinh doanh than sẽ được tổ chức lại theo hướng chuỗi cung ứng than đồng bộ, hiện đại, gắn các nhà sản xuất với các hộ tiêu thụ than theo cơ chế thị trường trong bối cảnh thị trường than thế giới đầy biến động.

Bên cạnh đó, ngành than sẽ được hỗ trợ vay vốn tín dụng Nhà nước hoặc các nguồn khác để nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ mới có hiệu quả và thực hiện các dự án bảo vệ môi trường.

Ngành than cũng sẽ được hỗ trợ liên doanh liên kết với nước ngoài để thực hiện các dự án khai thác than tại các khu vực mà ngành than chưa làm chủ được công nghệ.

Thêm nữa, dự thảo cũng tính đến việc nghiên cứu và phát triển các công nghệ thu giữ và sử dụng khí mỏ phát sinh trong quá trình khai thác mỏ hầm lò để hướng tới mức phát thải ròng bằng 0 vào 2050 theo cam kết của Việt Nam tại COP 26.