Đòn trừng phạt của Mỹ sẽ đẩy nền kinh tế Nga ra khỏi "nền kinh tế thế kỷ 21"

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhắc nhở thế giới rằng ông có vũ khí kinh tế của riêng mình và có thể sử dụng để gây ra một số đau đớn cho phương Tây. Nhưng Tổng thống Mỹ Binden vừa ra lệnh trừng phạt đẩy nền kinh tế Nga ra khỏi "nền kinh tế thế kỷ 21".

Tổng thống Putin sẽ trừng phạt các quốc gia phương Tây vì 'cố gắng đổ lỗi cho Nga" về những sai lầm trong chính sách kinh tế

Có thể thấy, Mỹ và các đồng minh đã tránh đối đầu quân sự với Nga, dựa vào sức ép kinh tế để chấm dứt chiến sự Nga - Ukraine. Trong hơn 5 tuần kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine diễn ra, Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và các đồng minh của họ bắt đầu một cuộc phản công kinh tế cắt đứt khả năng tiếp cận hàng trăm tỷ đô la của Nga đối với nguồn tiền ngoại hối của chính họ, và ngăn chặn một phần lớn thương mại quốc tế. Hơn 1.000 công ty, tổ chức và cá nhân, nhà tài phiệt, bao gồm cả các thành viên trong giới nội bộ của chính quyền Putin đã bị trừng phạt và đưa ra khỏi tình trạng lấp lửng về tài chính.

Vì vậy, khi bị dồn vào chân tường vì chiến sự Nga - Ukraine, Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin hôm 5/3 nói rằng, các nước phương Tây đang cố gắng đổ lỗi cho Moscow về những sai lầm trong chính sách kinh tế, khi ông tham gia cuộc họp liên quan đến nông nghiệp, cũng như tình hình thị trường năng lượng trên thế giới đang xấu đi, do áp lực phi thị trường đối với Gazprom - tập đoàn năng lượng đa quốc gia thuộc sở hữu nhà nước của Nga.

Hơn nữa, Tổng thống Nga cho rằng, tình trạng thiếu phân bón trên thị trường thế giới là 'không thể tránh khỏi'. "Và để giảm tác động tiêu cực đến thị trường lương thực và tăng sản lượng lương thực, chúng ta cần tăng giá lương thực khi cung cấp cho nước ngoài". Ông khẳng định Nga sẽ thận trọng khi cung cấp lương thực cho các quốc gia "không thân thiện".

Tổng thống Vladimir Putin nói rằng, các biện pháp trừng phạt đối với Nga sẽ khiến giá lương thực và năng lượng ở phương Tây tăng cao. Ảnh: @AFP.

Ông Putin lưu ý rằng, Nga là nước sản xuất phân bón nông nghiệp lớn và cho biết sẽ không tránh khỏi "hậu quả tiêu cực" đối với thị trường lương thực thế giới nếu phương Tây gây ra vấn đề cho Nga. Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Nga đã báo cáo tại cuộc họp rằng, an ninh lương thực của đất nước đã được đảm bảo.

Ông Putin nói thêm, tất cả các loại thực phẩm cơ bản ở Nga đều được sản xuất trong nước. Giá thực phẩm ở nước ta rẻ so với thế giới. Chúng tôi sẽ tăng sản lượng lương thực nhiều hơn nữa".

Tuyên bố của ông Putin được đưa ra ngay sau khi Ủy ban châu Âu đề xuất gói trừng phạt thứ 5 nhằm vào Nga cấm tàu vào các cảng của EU. Trong một tuyên bố video được chia sẻ trên Twitter, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhận xét rằng, không thể bỏ qua những hành động tàn bạo của Nga tại Bucha và các khu vực khác mà quân đội Nga đã đặt chân đến, và cần phải gia tăng áp lực lên Moscow thông qua các biện pháp trừng phạt mới. Bà nói thêm: "Bốn gói trừng phạt đã tác động mạnh và hạn chế các lựa chọn chính trị và kinh tế của Điện Kremlin".

Kinh tế Nga sẽ nổi lên mạnh mẽ hơn, các lệnh trừng phạt sẽ quật ngược trở lại phương Tây

Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết các biện pháp trừng phạt áp đặt đối với Nga sẽ bùng phát trở lại đối với phương Tây, bao gồm cả giá lương thực và năng lượng cao hơn, và Moscow sẽ giải quyết các vấn đề của mình và trở nên mạnh mẽ hơn nữa.

Ông Putin cho biết không có giải pháp nào thay thế cho cái mà Nga gọi là "hoạt động quân sự đặc biệt" ở Ukraine, và Nga không phải là quốc gia có thể chấp nhận thỏa hiệp chủ quyền của mình để thu lợi kinh tế ngắn hạn.

Bình luận của ông được đưa ra nhằm miêu tả các biện pháp trừng phạt của phương Tây là hành động tự đánh bại, và trấn an người Nga rằng, nước này có thể chịu được điều mà Moscow đang gọi là "cuộc chiến kinh tế" chống lại các ngân hàng, doanh nghiệp và các nhà tài phiệt kinh doanh của họ.

Ông Putin cho biết Moscow - nhà sản xuất năng lượng lớn cung cấp một phần ba khí đốt cho châu Âu cũng sẽ tiếp tục đáp ứng các nghĩa vụ theo hợp đồng, mặc dù đã bị áp đặt các biện pháp trừng phạt toàn diện, bao gồm cả lệnh cấm Hoa Kỳ mua dầu của họ.

"Nhiều nước phương Tây thông báo rằng họ đang đóng cửa nhập khẩu dầu của Nga vào thị trường của họ. Điều này khiến giá cả ở đó cao, lạm phát cao chưa từng có, đã đạt mức cao lịch sử. Rồi họ đang cố gắng đổ lỗi cho kết quả của những sai lầm của chính họ cho chúng tôi", ông Putin nói. "Chúng tôi hoàn toàn không có lý do gì để gây ra tình trạng này cả".

Để chống lại phương Tây, chính phủ Nga trước đó cho biết họ đã cấm xuất khẩu thiết bị viễn thông, y tế, ô tô, nông nghiệp, điện và công nghệ, cùng các mặt hàng khác cho đến cuối năm 2022. Tổng cộng, hơn 200 mặt hàng đã được đưa vào danh sách tạm ngừng xuất khẩu, bao gồm cả toa xe lửa, container, tua-bin và các hàng hóa khác.

Putin thừa nhận rằng các lệnh trừng phạt được áp đặt kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine diễn ra ngày 24/2 đang được cảm nhận rõ. Ông nói: "Rõ ràng là vào những thời điểm như vậy, nhu cầu của mọi người đối với một số nhóm hàng hóa nhất định luôn tăng lên, nhưng chúng tôi sẽ giải quyết tất cả những vấn đề này trong khi làm việc một cách bình tĩnh nhất có thể. Dần dần, mọi người sẽ tự định hướng cho mình, họ sẽ hiểu rằng đơn giản là không có sự kiện nào mà chúng ta không thể khép lại và giải quyết được".

Sức mạnh kinh tế là vũ khí tốt nhất của phương Tây chống lại Putin. Ảnh: @AFP.

Trước đó, Điện Kremlin cho biết Nga "có đủ tiềm năng cần thiết để bù đắp thiệt hại" từ các lệnh trừng phạt trên diện rộng sau khi chiến sự Nga - Ukraine diễn ra.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với các nhà báo rằng, Nga đã thực hiện các bước để chuẩn bị cho điều đó. Ông nói: "Nga đã chuẩn bị một cách có hệ thống trong một thời gian dài cho các biện pháp trừng phạt có thể xảy ra, bao gồm cả những biện pháp trừng phạt nặng nhất mà chúng ta đang phải đối mặt".

Tổng thống Putin nhắc nhở thế giới rằng ông vẫn sở hữu một vũ khí kinh tế mạnh mẽ

Vào tuần trước, Putin đã nhắc nhở thế giới rằng ông có vũ khí kinh tế của riêng mình, mà ông có thể sử dụng để gây ra một số đau đớn hoặc chống đỡ các cuộc tấn công trừng phạt. Thông qua một loạt các biện pháp tích cực của chính phủ Nga và ngân hàng trung ương của họ, đồng rúp vốn đã mất gần một nửa giá trị đã tìm đường trở lại gần vị trí trước khi chiến sự diễn ra.

Và sau đó là lời đe dọa ngăn chặn dòng khí đốt từ Nga sang châu Âu - vốn được đặt ra bởi yêu cầu của Putin rằng 48 "quốc gia không thân thiện" vi phạm các lệnh trừng phạt của chính họ phải trả tiền khí đốt tự nhiên bằng đồng rúp. Nó đã khiến các nhà lãnh đạo ở thủ đô của Đức, Ý và các quốc gia đồng minh khác bấn loạn thực sự, bởi họ cần năng lượng của Nga như thế nào để cung cấp năng lượng cho nền kinh tế của họ.

Yêu cầu đột ngột của Putin đối với đồng rúp đã khiến Đức và Áo chuẩn bị cho công dân của họ trước những gì có thể xảy ra. Họ đã thực hiện những bước chính thức đầu tiên hướng tới việc phân chia khẩu phần, với việc Berlin bắt đầu giai đoạn "cảnh báo sớm" khi lập kế hoạch cho trường hợp khẩn cấp về khí đốt tự nhiên.

Putin nhắc nhở thế giới rằng ông vẫn sở hữu một vũ khí kinh tế mạnh mẽ. Ảnh: @AFP.

EU nhận 40% khí đốt và 1/4 dầu từ Nga. Thủ tướng Đức Olaf Scholz cảnh báo tuần trước rằng, việc cắt giảm từ ngày này sang ngày khác sẽ khiến "đất nước chúng ta và toàn bộ châu Âu rơi vào suy thoái".

Mặc dù Tổng thống Joe Biden đã công bố kế hoạch giải phóng 180 triệu thùng dầu từ nguồn cung dự trữ của Mỹ trong sáu tháng tới, và chuyển hướng nhiều khí đốt tự nhiên hóa lỏng hơn sang châu Âu, nhưng điều đó vẫn không đủ để thay thế tất cả những gì Nga cung cấp về mặt lâu dài.

Có thể thấy, cuộc chiến Ukraine khiến đòn bẩy kinh tế mạnh mẽ nhất của Nga - dầu và khí đốt đẩy vào thế đường cùng, đồng thời cũng mang lại nhiều ro khi một số phương Tây nỗ lực sắp xếp lại thị trường năng lượng toàn cầu.

Theo Bruegel, một viện kinh tế ở Brussels, các hoạt động mua năng lượng đang diễn ra của châu Âu gửi tới 850 triệu USD mỗi ngày vào kho bạc của Nga. Số tiền đó giúp Nga tài trợ cho các nỗ lực chiến tranh và làm mờ đi hiệu lực của các lệnh trừng phạt. Theo ước tính của Oxford Economics, doanh thu xuất khẩu khí đốt từ Gazprom, tập đoàn năng lượng khổng lồ của Nga đã bơm 9,3 tỷ USD vào nền kinh tế nước này chỉ trong tháng 3, theo ước tính của Oxford Economics, một công ty tư vấn toàn cầu.

"Bài học cho phương Tây là hiệu quả của các biện pháp trừng phạt tài chính chỉ có thể đi xa, nếu không có các biện pháp trừng phạt thương mại," công ty cho biết trong một cuộc họp báo nghiên cứu.

Trong mọi trường hợp, việc chuyển đổi sang các nhà cung cấp khác và cuối cùng là các nguồn năng lượng tái tạo khác sẽ rất tốn kém và khó khăn. Nhìn chung, người châu Âu có thể nghèo hơn và lạnh hơn ít nhất trong một vài năm nữa, vì giá cả năng lượng leo thang và hoạt động kinh tế bị giảm sút do thiếu hụt năng lượng.

Khi nắm được vũ khí năng lượng của mình với bên ngoài, Putin đã thực hiện các bước để cách ly nền kinh tế Nga khỏi ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt, và nâng đỡ đồng rúp. Rất ít thứ có thể làm suy yếu một quốc gia về mặt hệ thống như một đồng tiền bị suy yếu đột ngột.

Khi các đồng minh đóng băng tài sản của ngân hàng trung ương Nga và đẩy đồng rúp vào vòng xoáy đi xuống, ngân hàng này đã tăng lãi suất lên 20%, trong khi chính phủ yêu cầu các công ty chuyển đổi 80% đô la, euro và các ngoại tệ khác mà họ kiếm được thành rúp để tăng nhu cầu và tăng giá. Điều đó đã làm hồi sinh giá trị của đồng rúp, nhưng như một số nhà phân tích đã chỉ ra, sự ổn định mới hình thành của đồng tiền này không phải do thị trường đột nhiên tìm thấy niềm tin vào nền kinh tế Nga, mà là do những can thiệp bất thường của chính phủ.

Việc Putin yêu cầu việc mua khí đốt phải được thanh toán bằng đồng rúp giống như một trong những biện pháp can thiệp đó. Tất nhiên, Putin có thể thích thú với việc đặt các chính phủ châu Âu vào tình thế khó chịu, hoặc linh hoạt quyền lực của mình, nhưng những yêu cầu của ông cũng có thể phản ánh những khó khăn thực sự ngay ở quê nhà.

Cuộc chiến Ukraine khiến đòn bẩy kinh tế mạnh mẽ nhất của Nga - dầu và khí đốt gặp rủi ro khi phương Tây nỗ lực sắp xếp lại thị trường năng lượng toàn cầu. Ảnh: @AFP.

Vũ khí này có thể cắt đứt nền kinh tế Nga khỏi 'nền kinh tế thế kỷ 21'

Bên cạnh những khó khăn về tiền tệ, nền kinh tế Nga đang gặp khó khăn theo những cách khác. Ngoài các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc mà Joe Biden đã hứa, Nhà Trắng cũng đã triển khai một vũ khí kinh tế khác khi Vladimir Putin tiếp tục thực hiện chiến sự Nga - Ukraine.

Loại vũ khí đó là Quy chế Quản lý Xuất khẩu (EAR), cho phép chính quyền Biden cấm các công ty nước ngoài và trong nước xuất khẩu các sản phẩm như chất bán dẫn công nghệ cao sang Nga.

Nhiều câu hỏi vẫn còn về mức độ hiệu quả của quy tắc trừng phạt Nga. Tuy nhiên, Mỹ đã triển khai nó một cách hiệu quả trong các trường hợp khác nhau, và các quan chức chính quyền hứa rằng nó sẽ là đòn bẩy chính để cắt đứt Nga.

Douglas Rediker, một thành viên cấp cao thường trú tại Viện Brookings nói với Yahoo Finance: "Nga đã và đang bị cắt đứt tất cả những gì quan trọng trong sự phát triển trong tương lai của trí tuệ nhân tạo và tất cả công nghệ có khả năng cung cấp sức mạnh cho nền kinh tế thế kỷ 21".

Đất nước này đang phải đối mặt với một cuộc suy thoái sâu và một số nhà phân tích ước tính rằng nền kinh tế có thể giảm tới 20% trong năm nay. Một cuộc khảo sát của S&P Global đối với các giám đốc mua hàng tại các công ty sản xuất của Nga cho thấy sự sụt giảm nghiêm trọng trong sản xuất, việc làm và đơn đặt hàng mới trong tháng 3, cũng như giá cả tăng mạnh.

Vũ khí kinh tế này có thể cắt đứt Nga khỏi 'nền kinh tế thế kỷ 21'. Ảnh: @AFP.

Nga yêu cầu Trung Quốc viện trợ vũ khí và kinh tế, các quan chức Mỹ nói

Vào ngày 14/3, Washington cảnh báo Bắc Kinh sẽ lãnh hoàn toàn hậu quả nếu giúp Moscow né tránh các lệnh trừng phạt. Khi Nga đã yêu cầu Trung Quốc cung cấp vũ khí và viện trợ tài chính sau chiến sự Nga - Ukraine, theo các báo cáo.

Nhà Trắng được cho là lo ngại Bắc Kinh có thể làm suy yếu các nỗ lực của phương Tây nhằm giúp các lực lượng Ukraine bảo vệ đất nước của họ, theo một số quan chức Mỹ đã nói chuyện với Financial Times và The Washington Post.

Các quan chức từ chối tiết lộ loại thiết bị quân sự hoặc hỗ trợ tài chính mà Moscow đã yêu cầu với Trung Quốc, với lý do lo ngại những thông tin như vậy có thể vô tình tiết lộ cách thức thu thập thông tin tình báo.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan, cảnh báo Bắc Kinh rằng họ sẽ "hoàn toàn" phải đối mặt với hậu quả nếu giúp Moscow né tránh các lệnh trừng phạt sâu rộng về cuộc chiến ở Ukraine.

Ông Sullivan nói với CNN rằng, Trung Quốc biết Nga đã lên kế hoạch cho một số hành động ở Ukraine trước khi cuộc chiến diễn ra, mặc dù Bắc Kinh có thể chưa hiểu hết mức độ của những gì đã được lên kế hoạch.

Các biện pháp trừng phạt đối với Nga giống như 'vũ khí hủy diệt hàng loạt về kinh tế'. Ảnh: @AFP.

Ông nói thêm rằng, Washington đang theo dõi chặt chẽ để xem Bắc Kinh hỗ trợ kinh tế hoặc vật chất ở mức độ nào cho Nga, và sẽ áp đặt hậu quả nếu điều đó xảy ra. "Chúng tôi sẽ không cho phép điều đó tiếp diễn và cho phép có một cứu cánh cho Nga khỏi các lệnh trừng phạt kinh tế từ bất kỳ quốc gia nào, bất kỳ nơi nào trên thế giới".

Cho đến nay, Trung Quốc vẫn tuyên bố trung lập đối với cuộc chiến ở Ukraine và từ chối lên án nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin vì đã ra chiến tranh. Khi được hỏi về yêu cầu viện trợ quân sự của Nga, Liu Pengyu, người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington phủ nhận các báo cáo và nói: "Tôi chưa bao giờ nghe nói về điều đó". Ông Liu Pengyu cho biết Trung Quốc nhận thấy tình hình hiện tại ở Ukraine là "đáng lo ngại" và nói thêm: "Chúng tôi ủng hộ và khuyến khích mọi nỗ lực có lợi cho việc giải quyết cuộc khủng hoảng một cách hòa bình".

Các biện pháp trừng phạt chưa từng có mà phương Tây áp đặt đối với kinh tế Nga đã gây khó khăn cho nước này và cũng đang làm tổn thương hệ thống toàn cầu. Nhưng mục đích chính của họ, được cho là để ngăn chặn cuộc giao tranh. Và điều đó vẫn chưa xảy ra. Kết quả là dù chiến tranh ở Ukraine kết thúc, Nga vẫn sẽ bị cô lập về kinh tế hơn so với những thập kỷ trước, làm giảm đi bất kỳ đòn bẩy nào mà nước này hiện có đối với nền kinh tế toàn cầu cũng như triển vọng kinh tế của chính nước này.