Đo hiện trạng “sức khỏe” 12 dự án yếu kém, thua lỗ

Ngoài 5 dự án được đưa ra khỏi danh sách yếu kém, thua lỗ ngành công thương, 7 dự án còn lại chủ yếu gặp vấn đề về hợp đồng EPC và chi phí tài chính quá cao.

Tín hiệu tích cực từ 5 dự án

Đã có những tín hiệu tích cực về hiệu quả xử lý các dự án yếu kém, thua lỗ ngành công thương.

Ông Hồ Sỹ Hùng, Phó chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, đã có 5 dự án được đưa ra khỏi danh sách 12 dự án thua lỗ, tồn tại kéo dài. Đó là các dự án: Nhà máy Xơ sợi Polyester Đình Vũ, Nhà máy Phân bón DAP 1-Hải Phòng, Nhà máy Nhiên liệu sinh học Phú Thọ (PVB) và Nhà máy Nhiên liệu sinh học Bình Phước (OBF), Nhà máy Nhiên liệu sinh học Dung Quất. “5 dự án này đều bám sát các mục tiêu cụ thể, khắc phục được thua lỗ, thậm chí có lãi”, ông Hùng nói.

Tại Nhà máy Xơ sợi Polyester Đình Vũ, ông Nguyễn Hùng Dũng, Thành viên Hội đồng Thành viên Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (PVN) cho hay, PVN đã rất nỗ lực xử lý các vấn đề tồn đọng. Hiện tại, cơ bản hợp đồng giữa nhà thầu chính và chủ đầu tư đã được xử lý.

“PVN cũng đã tìm kiếm các đối tác để cùng xử lý các vấn đề tài chính, bảo đảm nguyên liệu đầu vào cũng như tiêu thụ sản phẩm. Hiện nhà máy hoạt động cơ bản ổn định, các phân xưởng đưa vào vận hành toàn bộ dây chuyền. Doanh nghiệp bắt đầu có lãi, tất nhiên lãi không lớn”, ông Dũng nói.

Các chuyên gia cho rằng, kể cả những dự án đã xử lý xong vấn đề cơ chế, sẽ khó nói đến phương án tuyệt đối, mà chỉ có phương án tối ưu, mục tiêu là giảm thiệt hại thấp nhất cho Nhà nước.

Đối với Nhà máy Nhiên liệu sinh học Dung Quất, PVN đang có kế hoạch bán, chuyển nhượng hoặc chuyển giao cho ngân hàng, vì đây không phải là lĩnh vực chính của Tập đoàn. Còn các dự án sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước, Phú Thọ, PVN không có quyền hoặc không thể tham gia tái cơ cấu hoặc xử lý triệt để.

7 dự án đang vướng mắc

Ngoài 5 dự án cơ bản khắc phục được các yếu kém, vẫn còn 7 dự án đang gặp vướng mắc, nổi cộm là vấn đề liên quan đến xử lý hợp đồng EPC và xử lý chi phí tài chính do đầu tư tồn lại quá lớn.

Liên quan đến vướng mắc về hợp đồng EPC, trong hợp đồng của các dự án Nhà máy Thép Thái Nguyên mở rộng, Nhà máy Đóng tàu Dung Quất, Nhà máy Đạm Ninh Bình, Nhà máy Đạm Hà Bắc, đang có sự tranh chấp giữa chủ đầu tư và nhà thầu về cả khối lượng, thiết bị, chủng loại thiết bị, kể cả áp dụng chính sách thuế ở Việt Nam. Việc này ảnh hưởng đến xác định giá trị dự án đầu tư, giá trị của doanh nghiệp, quyền chủ động của nhà đầu tư có thể tiếp tục đầu tư bổ sung hoặc hoàn thiện thêm hay không…

Về vấn đề xử lý chi phí tài chính, có khá nhiều dự án được đưa vào diện hỗ trợ về tài chính trong giai đoạn 2010-2015. Tuy nhiên, giai đoạn đó lãi suất cao, quá trình thực hiện dự án bị chậm, thường là vài năm, dẫn đến lãi suất đã cao, còn bị phạt, lãi mẹ đẻ lãi con, nên chi phí tài chính cao.

Điển hình, Nhà máy Đạm Hà Bắc giai đoạn II mở rộng thể hiện ưu điểm hơn giai đoạn I là được đầu tư nhiều năm, hiệu quả tốt hơn. Tuy nhiên, do chi phí tài chính chiếm hơn 30%, nên khó cạnh tranh trên thị trường. Xét lại 5 năm trước đây, theo giá đầu vào sản xuất bằng than, thì giá tăng gấp 2-3 lần. Giá bán tại thời điểm đó thấp hơn nhiều so với dự kiến báo cáo khả thi, dẫn đến lỗ tích lũy những năm qua nhiều, lên đến vài ngàn tỷ.

“Nếu không giải quyết 2 vấn đề trên thì không mở cho doanh nghiệp khả năng cạnh tranh trên cùng một mặt bằng so với các doanh nghiệp khác (tức là chi phí tài chính phải tương đương). Chưa giải thoát được hợp đồng EPC thì doanh nghiệp chưa chủ động được các dây chuyền và quá trình sản xuất - kinh doanh của mình”, ông Hồ Sỹ Hùng nhấn mạnh.

Hướng xử lý tiếp theo, ông Hùng cho biết, Ban Chỉ đạo xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án và doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành công thương sẽ cùng các doanh nghiệp đánh giá lại tình trạng của dự án, rà soát lại vấn đề tồn đọng và nguyên nhân, xem doanh nghiệp cần những hậu thuẫn gì về cơ chế chính sách, kể cả niềm tin… Đồng thời, mở hướng giao quyền cho doanh nghiệp tự chủ, tự chịu trách nhiệm.