Chứng khoán phái sinh Việt Nam đang non trẻ cần làm gì để khoẻ?

Các chuyên gia tài chính Đài Loan đánh giá chứng khoán phái sinh Việt Nam có tốc độ phát triển đáng nể khi chỉ mới hoạt động 2 năm nhưng giá trị giao dịch vượt cả thị trường Đài Loan lúc mới khởi đầu.

Các chuyên gia tài chính Đài Loan và Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm về chứng khoán phái sinh - Ảnh: BÔNG MAI

Theo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), sau 2 năm hoạt động, chứng khoán phái sinh Việt Nam đã có những kết quả tăng trưởng đáng ghi nhận khi có hơn 36 triệu hợp đồng được giao dịch. Khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30 bình quân/phiên trong 7 tháng đầu năm 2019 đạt xấp xỉ 100.000 hợp đồng/phiên, tăng gấp 1,27 lần so với năm 2018 và tăng gần 10 lần so với năm 2017.

Có tiềm năng lớn, nhưng thực tế hiện nay thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam vẫn rất non trẻ, cần nhiều cải tiến nhiều để lớn mạnh hơn.

Ông Enoch He giới thiệu về thị trường chứng khoán phái sinh trước những nhà đầu tư Việt Nam tại TP.HCM- Ảnh: BÔNG MAI

Kinh nghiệm từ chứng khoán phái sinh Đài Loan

Đài Loan là đại diện điển hình trong khu vực Châu Á khi trở thành một trong những thị trường chứng khoán phái sinh hàng đầu thế giới, với vốn hóa toàn thị trường chứng khoán trên 1.000 tỉ USD, giá trị giao dịch khoảng 6 tỉ USD/ngày, khoảng 73 công ty chứng khoán cùng hoạt động.

Từ năm 2010-2018 mức tăng trưởng thị trường hợp đồng tương lai Đài Loan hơn 100%. Riêng năm 2018 tổng giao dịch phiên đêm tăng 20%.

Hiện tại thị trường tương lai Đài Loan có tất cả gần 300 danh mục sản phẩm. Năm 2018 tổng giao dịch khớp lệnh đạt đỉnh là 300 triệu hợp đồng, giúp Sở giao dịch tương lai Đài Loan vào top 17 thị trường tương lai lớn nhất thế giới.

Tại chương trình "Chinh phục phái sinh cùng chuyên gia đến từ thị trường phái sinh hàng đầu thế giới" vừa diễn ra ở TP.HCM, ông Enoch He (Giám đốc khu vực Đài Trung, bộ phận Network Business, Yuanta Futures) lý giải nguyên nhân thành công của chứng khoán phái sinh Đài Loan.

Thứ nhất, chính sách mở cửa của Đài Loan, dòng vốn nước ngoài đầu tư vào Đài Loan hiệu quả. Thứ hai, toàn cầu hóa các sản phẩm, liên kết các sản phẩm tương lai quốc tế như Mỹ, Trung, Nhật. Thứ ba, hỗ trợ giao dịch toàn thời gian, kết nối quốc tế giúp khối ngoại và nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể phòng ngừa rủi ro hiệu quả.

Sản phẩm hợp đồng tương lai chỉ số giá chứng khoán Đài Loan có mặt tại Đài Loan năm 1998, năm tiếp theo Sở giao dịch tương lai Đài Loan ra mắt sản phẩm hợp đồng tương lai chỉ số ngành điện tử và chỉ số ngành tài chính.

Năm 2001, Sở giao dịch tương lai Đài Loan ra mắt hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán Đài Loan mini, giá trị bằng ¼ hợp đồng chỉ số chứng khoán Đài Loan thông thường, giúp giảm quy mô vốn khi tham gia của nhà đầu tư, thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường hợp đồng tương lai. Đồng thời ra mắt hợp đồng quyền chọn có đòn bẩy tài chính cao nên thu hút nhiều nhà đầu tư, gia tăng lượng giao dịch.

Cùng với chính sách mở cửa và nhu cầu quốc tế hóa sản phẩm, năm 2017 Sở giao dịch tương lai Đài Loan chính thức kết nối quốc tế, ra mắt sản phẩm liên kết với 3 chỉ số chính của Mỹ, tăng thời gian giao dịch song phiên.

Giao dịch phiên đêm cũng là yếu tố nâng tầm của thị trường Đài Loan, giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro hiệu quả. Một trong những điểm làm cho giao dịch phiên đêm Đài Loan thành công là có sự tương quan cao với cổ phiếu Mỹ Dow Jones.

Cần cải tiến và chớp cơ cơ hội

Theo các chuyên gia Đài Loan, hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán của thị trường Đài Loan và VN30 có những điểm đáng chú ý cần so sánh.

Cụ thể, hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán Đài Loan và hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán Đài Loan mini có tỉ giá lần lượt là 71.200 USD và 17.800 USD. Trong khi đó hợp đồng tương lai VN30 thấp hơn rất nhiều lần với khoảng 3.965 USD. Tỉ lệ ký quỹ của hai loại hợp đồng tương lai Đài Loan vào khoảng 4.86% trong khi VN30 là 13%. Đòn bẩy hai hợp đồng tương lai Đài Loan là 22 lần, VN30 là 7 lần.

Để theo kịp khả năng thanh khoản cao như thị trường Đài Loan, thị trường Việt Nam cần cải tiến ba yếu tố. Thứ nhất, cải tiến chính sách mở cửa của Việt Nam, mở cửa cho các công ty khối ngoại tham gia đầu tư vào thị trường Việt Nam. Thứ hai là giáo dục nhà đầu tư để họ biết đến những ưu điểm khi tham gia thị trường phái sinh. Thứ ba là nâng cao hệ thống giao dịch.

Hiện nay thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đang có mức độ cạnh tranh lớn. Một năm trở lại đây mức độ cạnh tranh cao hơn nữa khi các đơn vị vốn lớn áp dụng giảm phí, cạnh tranh về lãi suất. Trên thị trường phái sinh các đơn vị cạnh tranh về mức tỉ lệ ký quỹ. Đây là điều có lợi cho nhà đầu tư.

Để tranh cạnh giành thị phần, ngoài giảm tỉ lệ ký quỹ, các công ty chứng khoán cũng cạnh tranh bằng việc hỗ trợ, cung cấp công cụ tư vấn để nhà đầu tư dễ dàng cắt lỗ, sinh lời, theo dõi thị trường kịp thời.

Hiện tại thị trường các nước, trong đó có Việt Nam đang trong giai đoạn bị ảnh hưởng của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, ông Jey Hsieh (chuyên gia phân tích bộ phận cố vấn kinh doanh Yuanta futures) nhấn mạnh, nhà đầu tư có thể sử dụng chứng khoán phái sinh là công cụ để phòng tránh rủi ro.