2 chiều lãi suất

Các ngân hàng lớn “phá đáy” trong khi những ngân hàng nhỏ rục rịch tăng lãi suất trong bối cảnh cần thúc đẩy tín dụng khiến thị trường nhiều “diễn biến lạ”.

Thị trường lãi suất đang diễn ra cảnh trái chiều: trong khi một số ngân hàng tư nhân bắt đầu tăng lãi suất huy động thì một số ngân hàng có vốn nhà nước tiếp tục giảm lãi suất tiết kiệm.

Hạ nhiệt “thừa tiền”

Điều này diễn ra trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng bắt đầu khởi sắc từ tháng 3, với chỉ tiêu tăng tín dụng cả năm 2024 là 15% (khoảng 2 triệu tỉ đồng), tạo ra áp lực tăng lãi suất huy động lên các ngân hàng thương mại. Đặc biệt vào giai đoạn giữa và cuối năm 2024, khi nhu cầu tín dụng thường có xu hướng tăng theo yếu tố mùa vụ. Thực tế, từ cuối tháng 3, lãi suất tiết kiệm tại một số ngân hàng đang có xu hướng tăng trở lại. Mặc dù mức tăng chưa phải là lớn nhưng đây là tín hiệu cho thấy hiện tượng “thừa tiền” tại ngân hàng có dấu hiệu hạ nhiệt.

Tuy nhiên, chính sách của Chính phủ vẫn là muốn ổn định lãi suất và có định hướng giảm lãi suất để hỗ trợ chi phí lãi vay cho doanh nghiệp, cũng như tăng cường khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế trong năm 2024. Do đó, Ngân hàng Nhà nước kêu gọi những ngân hàng trong nhóm dẫn đầu giảm lãi suất. Vì thế, trên thị trường mới diễn ra những diễn biến ngược giữa nhóm ngân hàng nhỏ có xu hướng tăng lãi suất ở các kỳ hạn ngắn, nhưng ở các ngân hàng Top đầu thị trường lại có xu hướng giảm.

Các lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu, doanh nghiệp vừa và nhỏ, sản xuất xanh, nông nghiệp công nghệ cao... tiếp tục là nhóm khách hàng được ưu tiên. Nhiều ngân hàng đều tung các gói vay ưu đãi từ hàng chục ngàn đến hàng trăm ngàn tỉ đồng với lãi suất chỉ từ 5%/năm dành cho khách hàng cá nhân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, tăng trưởng tín dụng đến hết quý I dù trở lại dương nhưng 2 chiều lãi suất chỉ đạt 0,26%. Đây vẫn là mức thấp nhất trong 10 năm trở lại đây, thậm chí còn thấp hơn giai đoạn COVID-19. Điều này cho thấy mức độ hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu, doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn, nhất là khi kinh tế thế giới đang biến động phức tạp và khó dự báo.

Các chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán SSI nhận định, Ngân hàng Nhà nước vẫn có dư địa để cắt giảm lãi suất chính sách trong năm 2024 khi hoạt động kinh tế chưa thể quay lại xu hướng tăng trưởng tiềm năng, bởi hiện lãi suất tiền gửi ở mức khá thấp, đặc biệt là tại nhóm ngân hàng Big 4. SSI cũng cho rằng, mặt bằng lãi suất tiền gửi sẽ khó tiếp tục giảm mạnh, đồng thời đưa ra dự báo lãi suất tiền gửi 12 tháng vào cuối năm 2024 sẽ vào khoảng 5,5%/năm, tăng 0,5 điểm phần trăm so với năm 2023. Trong khi đó, lãi suất cho vay đối với các khoản vay hiện tại có khả năng giảm thêm 0,5-1 điểm phần trăm trong nửa đầu năm 2024.

Động lực từ tăng trưởng tín dụng

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, dự báo, khả năng mặt bằng lãi suất tiết kiệm bắt đầu tăng trở lại trong nửa cuối năm nay nếu nền kinh tế hồi phục, tín dụng cải thiện trở lại so với mức tăng trưởng 0,26% trong 3 tháng đầu năm nay. Lãnh đạo nhiều ngân hàng cũng kỳ vọng tín dụng khởi sắc trở lại từ quý II và tăng tốc trong nửa cuối năm, giúp tình hình kinh doanh của ngân hàng khả quan hơn.

Ông Phan Đức Tú, Chủ tịch Hội đồng Quản trị BIDV, nhận định, những tháng đầu năm, người dân và doanh nghiệp tăng cường trả nợ ngân hàng trong khi tín dụng mới tăng chậm, dẫn tới tăng trưởng tín dụng của BIDV giảm. Để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, Chính phủ cần hỗ trợ cầu tín dụng thông qua các giải pháp đẩy mạnh giải ngân đầu tư công; thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như hỗ trợ tìm kiếm thị trường, hoàn thuế, giảm thuế...

Một điều đáng chú ý là dòng tiền tiết kiệm chuyển sang các kênh tài sản khác để tìm kiếm những khoản đầu tư sinh lời như chứng khoán, bất động sản. Để thúc đẩy kênh bất động sản ấm trở lại, nhiều ngân hàng tiếp tục giảm lãi suất cho vay mua nhà ở mức 5-8%/năm. Bà Đỗ Hồng Vân, Trưởng nhóm Phân tích dữ liệu Công ty FiinGroup, cho rằng động lực tăng trưởng lợi nhuận của ngân hàng đến từ tín dụng dự kiến tăng trưởng trở lại khi hoạt động sản xuất, kinh doanh dần hồi phục. Tín dụng tháng sau cao hơn tháng trước trong quý I/2024 cho thấy dấu hiệu phục hồi khá rõ ràng.

Đáng lưu ý là tín dụng tiêu dùng bất động sản bắt đầu tăng trở lại. Theo Ngân hàng Nhà nước, tính tới cuối năm 2023, có 2,75 triệu tỉ đồng đã được các ngân hàng cho vay đối với hoạt động kinh doanh bất động sản. Nhờ dòng vốn này, tại TP.HCM, lĩnh vực kinh doanh bất động sản đạt trên 61.000 tỉ đồng trong quý I, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tín dụng bất động sản hiện chiếm gần 22% tổng dư nợ toàn nền kinh tế và là mảng hoạt động quan trọng nhất của các ngân hàng. Vì vậy, sự phục hồi của thị trường bất động sản, đặc biệt là cầu vay mua nhà tác động rất lớn tới tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng.