Bài của NTB Investment

Trước khi xem xét tại sao hoặc làm thế nào mọi người cố gắng xác định thời điểm tham gia thị trường, điều quan trọng là phải xem xét sự biến động của thị trường chứng khoán. Đây là thước đo toán học về các chuyển động lên xuống thất thường mà chúng ta thấy trong giá cổ phiếu.

Hãy xem xét một công ty như Vinamilk. Đây là là công ty sữa lớn nhất Việt Nam với thị phần hơn 50% trong ngành sữa Việt Nam, sản phẩm của VNM được xuất khẩu trực tiếp đến 55 nước trên thế giới. Giá cổ phiếu của nó phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh của DN, cũng như dự đoán tốt nhất của các nhà đầu tư về hiệu quả hoạt động của DN đó trong tương lai. Những yếu tố này liên tục thay đổi, vì vậy giá cổ phiếu của nó sẽ tự nhiên tăng và giảm để phản ánh những thay đổi đó - sự biến động.

Một cách để giải quyết sự biến động này là đa dạng hóa – nói cách khác, mua thêm các cổ phiếu thuộc ngành khác. Mua bất kỳ một công ty nào có thể là một chuyến đi tàu lượn siêu tốc nhưng mua thêm công ty khác sẽ giúp bạn vượt qua một số thăng trầm. Ví dụ: khi xảy ra đại dịch Covid, nhu cầu sử dụng dịch vụ y tế nhiều => cổ phiếu TNH của bạn hoạt động tốt hơn, khi các nền kinh tế mở cửa và mọi người rời khỏi nhà nhiều hơn, thì cổ phiếu SKG của bạn sẽ hoạt động tốt hơn khi nhu cầu đi du lịch tăng cao.

Ngoài việc bản thân các công ty đang hoạt động như thế nào, thị trường cũng phản ánh niềm tin vào nền kinh tế rộng lớn hơn. Tăng trưởng kinh tế, lãi suất và lạm phát đều có thể có tác động ngay cả vào thời điểm tốt nhất, và đó là trước khi chúng ta chuyển sang các sự kiện ít dự đoán hơn như khủng hoảng ngân hàng hoặc đại dịch. Niềm tin là cảm xúc của con người, đây là một yếu tố vừa khó dự đoán vừa dễ dao động.

Một cách để tránh biến động là không đầu tư gì cả. Tài khoản tiết kiệm đảm bảo hoàn lại tiền cho bạn, cộng với tiền lãi. Tuy nhiên, loại bỏ rủi ro từ thị trường chứng khoán thì tiền mặt mang theo rủi ro của chính nó: lạm phát .

Lãi suất thấp có nghĩa là nếu tiền của bạn được giữ bằng tiền mặt, nó có thể không theo kịp lạm phát. Số dư tài khoản của bạn sẽ vẫn tăng lên, nhưng bạn sẽ mất tiền theo nghĩa 'thực' (nói cách khác là mất khả năng chi tiêu). Tuy nhiên, đầu tư có khả năng vượt qua lạm phát và mang lại cho bạn lợi nhuận 'thực' trong dài hạn.

Một số nhà đầu tư cố gắng đánh bại sự biến động bằng cách cố gắng xác định thời điểm tham gia thị trường. Điều này liên quan đến việc cố gắng đoán trước những thăng trầm, với hy vọng rằng họ sẽ mua khi giá thấp và bán khi giá cao. Không ai muốn mất tiền, vậy tại sao không đơn giản là đầu tư vào thời điểm tốt và bán ra khi thời điểm xấu?

Câu trả lời là nó cực kỳ khó. Bởi thị trường chứng khoán phản ứng rất nhanh nhạy với các tin xấu và các NĐT cá nhân thường sẽ biết được các tin tức khi thị trường đã rơi. Những người bán hết trước một cuộc khủng hoảng rất hiếm – hãy nghĩ đến sự sụt giảm của thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2008, 2012, 2018. Rất ít nhà đầu tư có thể dự đoán điều đó.

Một ví dụ ít cực đoan hơn về việc định thời điểm cho thị trường là ngồi bên lề trong thời kỳ biến động và chờ đợi mọi thứ cải thiện. Với các vấn đề như chiến tranh thương mại Mỹ/Trung và đại dịch khiến thị trường biến động mạnh hơn trong những năm gần đây, nhiều người đã và đang làm điều đó.

Tuy nhiên, những người làm điều này đã bỏ lỡ một số năm tốt nhất để đầu tư, chẳng hạn như năm 2016 khi thị trường tăng +132% hay năm 2018 khi thị trường tăng 15%. Khi tin xấu thống trị các tiêu đề, tin tốt giúp thúc đẩy lợi nhuận và giá cổ phiếu cao hơn rất dễ bị bỏ lỡ.

Giữ tiền mặt của bạn có vẻ khôn ngoan khi thị trường giảm mạnh, nhưng nó có thể dẫn đến một sai lầm khác. Thời điểm thị trường có nguy cơ bỏ lỡ những ngày 'tốt' khi giá cổ phiếu đã giảm đáng kể. Và trong lịch sử, nhiều ngày tốt nhất trên thị trường chứng khoán đã xảy ra trong thời kỳ biến động mạnh.

Chẳng hạn, từ tháng 5 năm 2008 đến tháng 2 năm 2009, trong chiều sâu của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, chỉ số MSCI World của các công ty hàng đầu toàn cầu đã giảm -30,4%. Đến cuối năm 2009, nó đã tăng trở lại +40,8%. Bất kỳ ai rút tiền trong giai đoạn đầu của giai đoạn biến động đều có thể bỏ lỡ những ngày tốt đẹp này, cũng như có khả năng bị mắc kẹt trong một số khoản lỗ.

Thay vì cố gắng tính thời điểm thị trường, chúng tôi tin rằng việc dành thời gian tham gia thị trường có nhiều khả năng mang lại cho bạn lợi nhuận tốt trong thời gian dài. Tất nhiên, điều này có nghĩa là trải qua những ngày tồi tệ cũng như tốt đẹp, nhưng lịch sử đã chỉ ra rằng có nhiều ngày tốt đẹp hơn và theo thời gian, sự khác biệt này có xu hướng tăng lên đáng kể.

Chẳng hạn, chỉ số MSCI World của các công ty hàng đầu toàn cầu đã mang lại lợi nhuận trung bình hàng năm là +11,1% kể từ khi nó được ra mắt vào năm 1969. Đôi khi đó là một hành trình gập ghềnh, nhưng chúng tôi tin rằng đầu tư thành công đòi hỏi sự kiên nhẫn và lâu dài. Vượt qua những thăng trầm ngắn hạn để có cơ hội thu được lợi nhuận tốt hơn nhiều trong thời gian dài hơn.

Bạn có thể thấy bằng chứng về xu hướng này bằng cách nhìn lại thị trường chứng khoán đã hoạt động như thế nào trong quá khứ. Chúng tôi đã tính toán lợi nhuận hàng năm tối thiểu và tối đa mà bạn có thể nhận được bằng cách đầu tư vào thị trường chứng khoán toàn cầu cho mỗi khoảng thời gian 1, 3, 5 hoặc 10 năm kể từ năm 1970*. Các kết quả được hiển thị trong biểu đồ này.

Nguồn: Lipper for Investment Management, as at 30 April 2022. Past performance is not a guide to future performance.

*Dựa trên hiệu suất của chỉ số MSCI World từ năm 1970 đến năm 2022, qua các năm dương lịch, với lợi nhuận hàng năm.

Cột đầu tiên cho thấy lợi tức trong một năm (chẳng hạn như từ 1970 đến 1971) là vô cùng khác nhau. Đầu tư trong một năm có thể mang lại cho bạn lợi nhuận từ -35,9% đến +69,9%. Điều này cho thấy sự biến động mạnh trên thị trường chứng khoán trong thời gian ngắn.

Nhưng trong ba và năm năm, sự phân tán này thấp hơn nhiều. Và trong khoảng thời gian mười năm (chẳng hạn như từ 1970 đến 1980), lợi nhuận hàng năm dao động từ -1,0% đến +23,7%.

Mặc dù không thể coi quá khứ là một chỉ số đáng tin cậy cho tương lai, nhưng điều này cho thấy rằng việc đầu tư trong thời gian dài hơn sẽ làm giảm khả năng thua lỗ tổng thể. Trên hết, nó gợi ý rằng sự biến động ngắn hạn của thị trường chứng khoán có xu hướng tự triệt tiêu trong thời gian dài hơn, mang lại lợi nhuận dài hạn ổn định hơn.

Mặc dù các khoản đầu tư của bạn giảm mạnh có thể khiến bạn lo lắng, nhưng điều quan trọng cần nhớ là sự biến động ngắn hạn là cái giá bạn phải trả để có cơ hội thu được lợi nhuận dài hạn cao hơn.