Xuất khẩu nông sản kỳ vọng tăng tốc dịp cuối năm

Những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của ngành nông nghiệp đang có nhiều lợi thế tăng tốc xuất khẩu và được đặt nhiều kỳ vọng trong chặng đường cuối năm.

Nhiều mặt hàng nông sản ghi nhận kỷ lục xuất khẩu mới

Theo Tạp chí Hải Quan, theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kết thúc tháng 9, xuất khẩu gạo đã đạt giá trị 3,66 tỉ USD, tăng 40,4% so với cùng kỳ năm trước.

Giá gạo xuất khẩu bình quân đạt 553 USD/tấn, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2022 và có thời điểm lên đến gần 650 USD/tấn. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam lập kỷ lục trong 11 năm trở lại đây và đạt mức cao nhất thế giới. Bình quân trong 8 tháng ước đạt 542 USD/tấn, tăng 11,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là kỷ lục mà ngành gạo Việt Nam đạt được nhờ cơn sốt lương thực toàn cầu đang diễn ra.

Một số mặt hàng nông sản khác như rau quả và cà phê cũng đang phá vỡ kỉ lục xuất khẩu khi xuất khẩu cà phê, hạt điều, sản phẩm chăn nuôi lần lượt tăng trưởng 2-26% so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, tính đến ngày 15/9, xuất khẩu cà phê đạt 1,2 triệu tấn (giảm hơn 5%), song kim ngạch lại đạt hơn 3 tỷ USD, tăng 5%. Đáng chú ý, giá cà phê xuất khẩu của Việt Nam ghi nhận ở mức kỷ lục trong 30 năm khi trung bình 8 tháng đạt 2.463 USD/tấn, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo Hiệp hội Cà phê-Cacao Việt Nam, giá cà phê tăng liên tục bởi cung không đủ cầu. Dự báo sản lượng cà phê năm nay giảm đến 10-15%/năm do thời tiết không thuận lợi. Tuy vậy, xuất khẩu cà phê cả năm sẽ đạt khoảng 1,7 triệu tấn, với kim ngạch xuất khẩu 4,2 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay.

Một mặt hàng xuất khẩu tỷ USD khác của ngành nông nghiệp cũng đang ngược dòng tỏa sáng là hạt điều. Tính đến ngày 15/9, xuất khẩu điều đạt gần 421 nghìn tấn, tăng khoảng 15%, kim ngạch đạt hơn 2,4 tỷ USD, tăng khoảng 9%.

Bên cạnh sự "bùng nổ" của mặt hàng cà phê và hạt điều, hiện rau quả là nhóm hàng ghi nhận sự tăng trưởng xuất khẩu cao nhất của toàn ngành nông nghiệp. Giá trị xuất khẩu ngành hàng này đến nay đã vượt kỷ lục lịch sử kim ngạch 3,81 tỷ USD của năm 2018. Nhiều dự báo cho rằng, xuất khẩu rau quả cả năm 2023 có thể mang về hơn 5,5 tỷ USD khi vẫn còn 3 tháng cuối năm.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 9 tháng năm 2023, xuất khẩu rau quả đạt 4,2 tỷ USD, tăng gần 72% so với cùng kỳ năm ngoái. Các mặt hàng rau quả của Việt Nam được xuất khẩu chủ yếu đến các thị trường như Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan. Trong top 5 thị trường này, riêng chỉ có thị trường Mỹ giảm nhẹ, các thị trường còn lại khác đều có sự tăng trưởng mạnh. Điển hình thị trường Trung Quốc, xuất khẩu rau quả đã đạt trên 2,26 tỷ USD, tăng 134% so với cùng kỳ năm ngoái. Tiếp đến là Hà Lan tăng 50%, Hàn Quốc tăng 18%, Nhật Bản tăng 6%. Trung Quốc cũng là thị trường đứng đầu về thị phần xuất khẩu với gần 64%, tiếp đến là Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan…

Theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), các mặt hàng rau quả đã mở cửa thị trường của Việt Nam hiện nay là: thanh long, nhãn, vải, xoài, chôm chôm, bưởi, chanh, vú sữa, chuối. Các mặt hàng đang đàm phán mở cửa thị trường là chanh leo sang Mỹ, Australia; bưởi sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Ấn Độ; sầu riêng sang Ấn Độ; các loại quả có múi, dừa, sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc.

Các mặt hàng khác có tiềm năng mở cửa thị trường trong tương lai là bơ, chanh không hạt. Đáng chú ý, vào đầu tháng 8/2023, Cục Kiểm dịch thực vật Mỹ (APHIS) đã chính thức thông tin về việc các nhà sản xuất Việt Nam có thể bắt đầu xuất khẩu dừa sọ sang Mỹ. Như vậy, cùng với việc đàm phán xuất khẩu chính ngạch các sản phẩm từ dừa sang Trung Quốc, thời gian tới trái dừa Việt Nam được kỳ vọng sẽ nhanh chóng trở thành mặt hàng tỷ USD, góp phần nâng cao kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành rau quả.

Chủ động tìm thị trường, khách hàng mới

Thông tin từ báo Đầu Tư, thủy sản, rau quả, gạo, cà phê, hạt điều, cao su… là những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của ngành nông nghiệp đang có nhiều lợi thế tăng tốc xuất khẩu và được đặt nhiều kỳ vọng trong chặng đường cuối năm.

Với mục tiêu cán đích xuất khẩu 54 - 55 tỷ USD trong năm 2023, ngành nông nghiệp đang đẩy mạnh sản xuất, đa dạng hóa thị trường, tạo sức bật đối với những mặt hàng thế mạnh để bứt phá ở giai đoạn cuối năm.

Năm 2023, thị trường toàn cầu giảm sức mua do kinh tế khó khăn, nhưng doanh nghiệp Việt rất nỗ lực thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường và khách hàng mới.

Mới đây, 80 doanh nghiệp nông sản thực phẩm trong nước đã dự Hội chợ thường niên quốc tế về Thực phẩm và Đồ uống lớn nhất thế giới tại Đức, quy tụ 7.800 doanh nghiệp từ 118 quốc gia.

Ông Đinh Cao Khuê, Chủ tịch, Tổng giám đốc Công ty Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Doveco) cho biết, xuất khẩu rau quả của Doveco vẫn ổn định sang các thị trường lớn như EU, Trung Quốc… với mức tăng 30 - 40%, tập trung vào các sản phẩm chế biến như chanh leo, dứa, các loại rau quả, ngô ngọt, đậu tương, rau chân vịt, xoài... “Việc tham dự các chương trình xúc tiến thương mại giúp doanh nghiệp cập nhật xu hướng tiêu dùng mới và chủ động thích ứng, sản xuất hàng hóa đáp ứng từng phân khúc khách hàng tại từng thị trường”, ông Khuê chia sẻ.

Báo cáo “Vietnam At A Glance: Ánh sáng cuối đường hầm” vừa được Bộ phận Nghiên cứu toàn cầu HSBC đưa ra ghi nhận những dấu hiệu tích cực của hoạt động sản xuất và thương mại của Việt Nam.

Theo HSBC, xuất khẩu của Việt Nam sang các đối tác thương mại lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc vẫn giảm, nhưng tốc độ giảm đã chậm lại, trong khi thị trường lớn thứ 2 là Trung Quốc đạt mức tăng trưởng dương 2,1% sau 9 tháng với kim ngạch 42,2 tỷ USD, phần lớn nhờ vào mức tăng trưởng ấn tượng của các mặt hàng nông sản.

Thời gian qua, hầu hết các loại nông sản chính của Việt Nam như gạo, trái cây, cao su… đều xuất khẩu rất tốt sang Trung Quốc.

Đánh giá chung, Thứ trưởng Bộ Công thương, ông Đỗ Thắng Hải cho rằng, từ đầu quý III/2023, hoạt động xuất khẩu đã có khởi sắc. Hàng tồn kho ở các thị trường mà Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu đã giảm, như tại Mỹ, 6 tháng đầu năm tồn kho 20%, nhưng đến tháng 8 chỉ còn 10%, dự báo cuối năm 2023 có thể về 0%. Đây là cơ hội cho hàng hóa xuất khẩu, bởi Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Với thị trường châu Âu, đà giảm xuất khẩu cũng đã chậm lại. Nếu 7 tháng của năm 2023, xuất khẩu sang EU đạt 25 tỷ USD, giảm 9,9% so với cùng kỳ, thì hết tháng 9, mức giảm chỉ còn 8,2%.