Vì sao Trung Quốc khó mua dầu thô 'hàng ngon giá mềm' của Nga

Việc Nga chuyển hướng vận chuyển dầu đến châu Á sẽ tạo ra thay đổi lớn trong các tuyến thương mại toàn cầu.

Các lô hàng dầu xuất đi của Nga vẫn chưa có dấu hiệu sụt giảm lớn như nhiều nhà phân tích lo ngại. Trên thực tế, lượng xuất đi của Nga còn tăng trở lại trong tuần đầu tiên của tháng 4, lên mức cao nhất trong năm nay, theo công cụ theo dõi lượng dầu thô rời cảng của Bloomberg đầu tuần này.

Cuộc "đình công" của người mua ở châu Âu buộc Nga phải thực hiện các chuyến đi dài hơn và phức tạp hơn nhiều để tiếp cận những người mua có thiện chí tại châu Á. Trung Quốc và Ấn Độ là những đối tác nhiệt tình nhất đối với dầu thô của Nga - vốn được bán với mức chiết khấu rất cao.

Tuy nhiên, dịch vụ hậu cần vận chuyển dầu từ Biển Đen và các cảng Baltic của Nga đến châu Á cùng hàng loạt nguyên nhân khác sẽ hạn chế lượng dầu đến châu Á. Đó có thể là tình trạng khan hiếm tàu chở dầu, các ngân hàng và công ty bảo hiểm từ chối hợp tác vv...

Khó khăn trong việc vận chuyển

Việc Nga chuyển hướng vận chuyển dầu đến châu Á sẽ tạo ra thay đổi lớn trong các tuyến thương mại toàn cầu. Sự thay đổi này đã và đang diễn ra nhưng có một thực tế là châu Á - khu vực nhập khẩu dầu thô hàng đầu thế giới - sẽ không thể bù đắp toàn bộ lượng dầu mà châu Âu đang "xa lánh".

Các nhà phân tích cho biết một số lô hàng trước đây bị ràng buộc với phương Tây sẽ được thay thế với điểm đến là châu Á nhưng không phải tất cả. Đó là bởi vì một chuyến đi kéo dài 2 tháng đến châu Á (khứ hồi là 4 tháng) sẽ đòi hòi nhiều hơn các loại tàu chở dầu siêu lớn - vốn không có sẵn trên thị trường toàn cầu, Zoltan Pozsar - Giám đốc Toàn cầu về Lãi suất ngắn hạn tại Credit Suisse cho biết.

Trước thời điểm xung đột Nga - Ukraine bùng nổ, 1,3 triệu thùng dầu của Nga được vận chuyển từ các cảng Baltic (cảng Primorsk hoặc Ust Luga) đến châu Âu trên các tàu Aframax và chuyến hành trình đến Hamburg hoặc Rotterdam mất 1-2 tuần để hoàn thành.

"Nếu bây giờ Nga cần vận chuyển cùng một lượng dầu không phải đến châu Âu và đến Trung Quốc thì vấn đề hậu cần đầu tiên mà nước này phải đối mặt là không thể tải dầu Urals lên các tàu siêu lớn (VLCC) ở các cảng Primorsk hoặc Ust Luga vì các cảng này không đủ sâu để tàu VLCC cập cảng. Trước tiên, Nga phải điều các tàu Aframax đến cảng để chuyển dầu thô lên các tàu VLCC theo hình thức STS (ship-to-ship)", Pozsar nói.

Quá trình vận chuyển STS sẽ mất vài tuần. Sau khi chuyển dầu xong, tàu VLCC sẽ đi về phía đông trong 2 tháng, bàn giao dầu và quay trở lại Baltics, tức là mất 2 tháng nữa.

"Bình thường, dầu thô của Nga sẽ mất khoảng 1-2 tuần để tạo ra hoạt động kinh tế và bây giờ, sẽ phải mất ít nhất 4 tháng trước khi nó thúc đẩy hoạt động kinh tế", Pozsar nói.

"Tệ hơn nữa, chúng còn dẫn đến tình trạng thiếu tàu và giá cước vận chuyển tăng tương ứng", ông cho biết thêm.

Theo phân tích của OPEC trong Báo cáo thị trường dầu hàng tháng mới nhất được công bố tuần này: "Thị trường tàu chở dầu đang bị ảnh hưởng lớn bởi các bất ổn liên quan đến cuộc xung đột ở Đông Âu, dự kiến ảnh hưởng đến mô hình thương mại".

"Giá cước tàu Aframax giao ngay quanh Địa Trung Hải tăng hơn 70% trong tháng 3 so với tháng 1, trong khi giá cước tàu Suezmax giao ngay tại lưu vực Đại Tây Dương cao hơn khoảng 50% so với cùng kỳ", OPEC cho biết.

Không phải muốn là được

Mức chiết khấu quá lớn đối với dầu Urals rất hấp dẫn những người mua như Trung Quốc, Ấn Độ. Tuy nhiên, các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc và Ấn Độ cũng sẽ phải đối mặt với thách thức trong việc tiếp nhận quá nhiều dầu thô của Nga trong ngắn hạn bởi nghĩa vụ hợp đồng với các nhà sản xuất Trung Đông, theo Wood Mackenzie.

Ngoài ra, Trung Quốc chưa tỏ ra quá mặn mà dầu thô của Nga vì một số yếu tố khác, bao gồm phí vận chuyển đắt đỏ với hàng hóa của Nga do các lệnh trừng phạt, thách thức về thanh toán và bảo hiểm tàu chở dầu. Thực tế là các chuyến đi của tàu chở dầu Nga đến Trung Quốc mất gấp đôi thời gian so với các tàu từ Trung Đông đến Trung Quốc. Các nhà máy lọc dầu Trung Quốc cũng đang có hợp đồng dài hạn với các nhà xuất khẩu dầu Trung Đông.

Nga có thể vẫn tìm được hàng loạt khách hàng tại châu Á nhờ mức chiết khấu hấp dẫn. Tuy nhiên, những người mua này cũng sẽ phải tính toán rất kỹ lưỡng đến hàng loạt yếu tố bất lợi kể trên.