Trái phiếu doanh nghiệp đón năm mới nhiều hứa hẹn

Khép lại năm 2020 với tốc độ tăng trưởng cao nhất trong khu vực Đông Á mới nổi, thị trường trái phiếu DN bằng đồng nội tệ của Việt Nam bước vào một năm mới với kỳ vọng sẽ tiếp tục bứt phá.

Nhộn nhịp đến những tuần cuối năm

Thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) chỉ trong vòng một tuần giữa tháng 12/2020 (từ 15-22/12), đã có hàng chục DN bất động sản phát hành thành công trái phiếu riêng lẻ để gọi vốn từ các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân. Theo đó, những cái tên trái phiếu như: BIENDONG2020 (của Biển Đông Corp); HUDH2025001 (của Tổng Công ty HUD); TDC.BOND.2020.700 (của CTCP Kinh doanh và phát triển Bình Dương) và SUNSHINE AM (của Tập đoàn Sunshine)… đều đã hứa hẹn mang về hàng ngàn tỷ đồng trong năm 2021 cho các DN này.

Thực tế, không chỉ đến những tháng cuối năm thị trường trái phiếu DN mới có sự tăng tốc, bứt phá như vậy mà suốt cả năm 2020 vừa qua, trái phiếu DN được xem là lĩnh vực có sự “bùng nổ” mạnh mẽ cả về số lượng và giá trị. Cụ thể theo số liệu từ HNX, tính đến cuối tháng 11/2020 đã có khoảng 1.970 đợt phát hành thành công trái phiếu DN với tổng giá trị khoảng 348.400 tỷ đồng, tăng 25% so với kết quả phát hành thành công của cả năm 2019. Đặc biệt trong 3 quý đầu năm nhiều DN liên tục phát hành trái phiếu với khối lượng lớn, lãi suất cao. Một số công ty có tần suất phát hành trái phiếu dày đặc, bình quân tới 2 đợt/ngày, giá trị phát hành vượt từ 10-100 lần vốn chủ sở hữu.

Cũng theo HNX, trong năm 2020 cả nước đã có 237 DN huy động vốn thành công từ kênh phát hành trái phiếu bằng đồng nội tệ, thậm chí một số DN lớn cũng đã phát hành thành công trái phiếu quốc tế bằng đồng USD với giá trị hàng trăm triệu USD. Điều này cho thấy sức lan tỏa của làn sóng phát hành trái phiếu đối với cộng đồng DN Việt Nam.

“DN các ngành nghề tham gia phát hành trái phiếu ngày càng đa dạng cho thấy kênh trái phiếu đang trở thành kênh huy động vốn đắc lực, được nhiều DN lựa chọn. Từ đó tạo cơ hội giảm tải áp lực phụ thuộc tài chính vào nguồn vốn vay tín dụng, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh của cổ phiếu DN trên thị trường chứng khoán”, các chuyên gia tại HNX nhận định.

Guồng quay dần chuyên nghiệp

Theo bà Võ Lê Phương - Vụ Tài chính các ngân hàng và Tổ chức tài chính thuộc Bộ Tài chính, so với những năm giai đoạn trước, khoảng 1-2 năm trở lại đây thị trường trái phiếu DN đã có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng ngày càng chuyên nghiệp và đa dạng hóa. Tốc độ tăng trưởng liên tục về số lượng và giá trị phát hành ở mức hai con số trong suốt nhiều năm giai đoạn 2012 - 2020 đã khiến quy mô thị trường trái phiếu DN đạt khoảng trên 10,86% GDP. Việc này cho thấy các DN đã tận dụng tốt kênh trái phiếu để huy động vốn đầu tư trung và dài hạn. Việc quy mô thị trường trái phiếu DN tăng nhanh cũng định hướng các khoản đầu tư trung, dài hạn trên thị trường đầu tư tài chính thay vì chỉ tập trung vào kênh gửi tiền tiết kiệm ngắn hạn. Từ đó, góp phần huy động các nguồn lực dài hạn vào đầu tư phát triển.

Ở góc độ pháp lý, ông Nguyễn Anh Phong - Phó tổng giám đốc HNX cho rằng, từ thời điểm Nghị định 81/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 163/2018/NĐ-CP về phát hành trái phiếu DN chính thức có hiệu lực vào tháng 9/2020, các tiêu chuẩn, điều kiện phát hành trái phiếu DN đã được nâng lên rõ rệt. Hệ quả là lượng trái phiếu phát hành trong quý cuối năm sụt giảm mạnh; nhưng về cơ bản mọi diễn biến đều theo chiều hướng tích cực. Đặc biệt Nghị định 81 góp phần minh bạch hóa thị trường, giảm thiểu rủi ro cho cả phía DN phát hành và các nhà đầu tư mua trái phiếu.

Chẳng hạn, với quy định khắt khe hơn về điều kiện phát hành, trong các tháng 10 và 11/2020 số lượng các DN không đủ tiêu chuẩn an toàn về tài chính đã bị loại khỏi thị trường. Tổng lượng trái phiếu DN phát hành trên các sàn chứng khoán sụt giảm, nhưng chất lượng trái phiếu được nâng lên. Các kỳ hạn dài (4-5 năm) được chú trọng, tạo ra mặt bằng khá ổn định và bền vững cho cả DN phát hành và nhà đầu tư khi quản trị và sử dụng dòng vốn. Bên cạnh đó, sau khi có Nghị định 81, các DN hoạt động trong lĩnh vực bất động sản có nhu cầu phát hành trái phiếu cũng được sàng lọc kỹ càng, hạn chế được nhiều trường hợp DN yếu kém về tài chính nhưng vẫn tham gia phát hành trái phiếu với lãi suất cao, tiềm ẩn rủi ro cho cả các bên bảo lãnh và phía nhà đầu tư.

Tiếp tục minh bạch hóa thị trường

Để chuyên nghiệp hóa thị trường trái phiếu DN trong năm 2021 và các năm tới, theo ông Nguyễn Anh Phong, hiện nay Bộ Tài chính đã giao cho HNX làm đầu mối tiếp nhận nội dung công bố thông tin của DN phát hành trái phiếu theo hình thức riêng lẻ, đồng thời xây dựng hạ tầng công nghệ để vận hành Chuyên trang thông tin trái phiếu DN. Theo đó, Chuyên trang thông tin trái phiếu DN được tổ chức để cung cấp thông tin cho nhà đầu tư về trái phiếu DN phát hành riêng lẻ do DN công bố theo quy định tại Nghị định 163.

Song song đó, ông Nguyễn Hoàng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, những năm qua Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 88/2016/NĐ-CP về chương trình hưu trí bổ sung tự nguyện; Nghị định số 88/2014/NĐ-CP về dịch vụ xếp hạng tín nhiệm. Trong thời gian tới, trên cơ sở đánh giá triển khai hoạt động của các tổ chức liên quan đến hai nghị định này, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung cơ chế hoạt động và quản lý giám sát đối với các tổ chức liên quan để phát huy vai trò trên thị trường vốn. Trong đó, tập trung xây dựng, ban hành Nghị định hướng dẫn Luật Chứng khoán theo hướng quy định các trường hợp phải xếp hạng tín nhiệm đi kèm lộ trình thực hiện. Bởi hiện nay tại Việt Nam có rất ít tổ chức xếp hạng tín nhiệm DN, trong khi đó hoạt động này có vai trò quan trọng, vừa góp phần gia tăng hiệu quả hoạt động cả về cung và cầu đầu tư trên thị trường vừa giúp nhà đầu tư nhận thức được tốt hơn khả năng tài chính, khả năng thanh toán nợ của DN và lường trước những rủi ro để định hướng đầu tư.

Riêng ở góc độ ngân hàng, theo ông Đỗ Ngọc Quỳnh - Tổng thư ký Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam (VMBA), hiện nay NHNN vẫn đang tiếp tục lấy ý kiến, hoàn thiện dự thảo Thông tư quy định việc mua, bán trái phiếu DN của các TCTD (thay thế Thông tư 22/2016/TT-NHNN và Thông tư 15/2018/TT-NHNN). Hiện dự thảo này đã có những quy định theo hướng chặt chẽ hơn. Chẳng hạn, quy định các NHTM chỉ được mua trái phiếu DN khi có tỷ lệ nợ xấu dưới 3% theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán tại năm trước liền kề; không được mua trái phiếu DN với mục đích cơ cấu lại các khoản nợ của chính DN phát hành; không được mua trái phiếu DN có mục đích để góp vốn, mua cổ phần tại DN khác…

Theo ông Quỳnh, những quy định này sẽ làm thị trường minh bạch hơn, sòng phẳng hơn, đồng thời giảm thiểu được những rủi ro cho hệ thống NHTM - vốn là những khách hàng chủ lực tham gia mua trái phiếu của cộng đồng DN.