Thuế tiêu thụ đặc biệt: Cần đảm bảo cân bằng lợi ích kinh tế và xã hội

Góp ý Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), các chuyên gia cho rằng, mức thuế tiêu thụ đặc biệt cần được xác định hợp lý để đảm bảo thu ngân sách Nhà nước hiệu quả nhưng cũng không gây ra lạm phát.

Thực tế cho thấy, qua 16 năm thực hiện, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đã đạt được các kết quả quan trọng. Song, qua quá trình tổng kết đánh giá tình hình thực hiện Luật này trong giai đoạn qua, cùng với bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay và thời gian tới, chính sách thuế cũng đã bộc lộ một số điểm cần bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện.

Chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt hiện hành đã bộc lộ một số điểm cần bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện.

Các chuyên gia ngành tài chính nhận định, việc sửa đổi Luật này là cần thiết nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế như đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt còn hẹp so với thông lệ quốc tế; một số quy định về đối tượng chịu thuế, đối tượng không chịu thuế, mô tả mặt hàng tại Biểu thuế chưa thực sự rõ ràng dẫn đến vướng mắc trong thực tế thực hiện; thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng thuốc lá, rượu bia, ô tô, còn thấp chưa đủ tác dụng để hạn chế tiêu dùng hoặc điều tiết thu nhập của người sử dụng có thu nhập cao trong xã hội…

Theo đó, Dự thảo Luật sửa đổi 10 Điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt hiện hành gồm các Điều quy định về đối tượng chịu thuế (Điều 2); đối tượng không chịu thuế (Điều 3); người nộp thuế (Điều 4); căn cứ tính thuế (Điều 5); giá tính thuế (Điều 6); thuế suất (Điều 8); hoàn thuế, khấu trừ thuế (Điều 9); giảm thuế (Điều 10); hiệu lực thi hành (Điều 11); Tổ chức thực hiện (Điều 12) và bổ sung 01 Điều quy định về thời điểm xác định thuế tiêu thụ đặc biệt (Điều 7).

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều ý kiến trái chiều, quan ngại của các doanh nghiệp cũng như chuyên gia liên quan đến những nội dung đề xuất tại Dự thảo Luật, đặc biệt là liên quan đến mức tính thuế với một số mặt hàng như bia, rượu còn cao, đối với đồ uống có đường.

Góp ý Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), các chuyên gia cho rằng, mức tính thuế cần đảm bảo cân bằng lợi ích kinh tế và xã hội vừa đảm bảo thu ngân sách Nhà nước hiệu quả nhưng cũng không gây áp lực lên các yếu tố vĩ mô của nền kinh tế như lạm phát.

Các chuyên gia cho rằng, mức tính thuế cần đảm bảo cân bằng lợi ích kinh tế và xã hội vừa đảm bảo thu ngân sách Nhà nước hiệu quả nhưng cũng không gây áp lực lên các yếu tố vĩ mô của nền kinh tế như lạm phát.

Nêu quan điểm về vấn đề này, PGS.TS Vũ Sỹ Cường, Học viện Tài chính cho biết, thuế tiêu thụ đặc biệt có tác động lớn tới nền kinh tế - xã hội, thu ngân sách Nhà nước, thu nhập người lao động. Do đó, nguyên tắc chung chính sách thuế cần được phân tích trên góc độ cân bằng tổng thể với nhiều bên, nhiều thị trường. Đồng thời, phân tích tác động tới thu ngân sách, doanh nghiệp, lao động, tác động xã hội. Đặc biệt, cần tính tới bối cảnh áp dụng và tính khả thi, độ bền của chính sách.

Đối với phương pháp tính thuế, PGS.TS Vũ Sỹ Cường cho rằng, cần nghiên cứu mở rộng áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp. Hiện Dự thảo Luật mới áp dụng phương pháp này với thuốc lá. Ngoài ra, nên quy định khung hoặc trần với thuế tuyệt đối.

“Thuế suất cần được tính toán để nội hóa được ngoại ứng tiêu cực (cung cấp nguồn lực để bù đắp chi phí xã hội). Đặc biệt, thuế suất cần được xem xét đến tác động kinh tế như hoạt động sản xuất kinh doanh, lạm phát, phúc lợi của hộ gia đình cũng như sản phẩm thay thế, cơ cấu thị trường…”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Quốc Việt, Viện Nghiên cứu kinh tế chính sách cho rằng, tính phổ quát trong xác định phương pháp tính thuế tiêu thụ đặc biệt phải đảm bảo sự hài hòa với các quy định về phương pháp tính thuế của các nước trong khu vực và trên thế giới. Lộ trình áp dụng tăng thuế cũng cần đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện và thuận tiện từ quá trình triển khai thực hiện, bởi các bên liên quan cho đến việc quản lý, kiểm tra, thanh tra thuế. Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) phải thực sự điều tiết được tiêu dùng – mục tiêu cao nhất của sắc thuế này, hạn chế tiêu dùng các loại hàng hóa, dịch vụ xa xỉ, có hại cho sức khỏe hoặc có tác động tiêu cực đến môi trường, xã hội.

Về mức thuế tiêu thụ đặc biệt, theo ông Việt, cần được xác định hợp lý để vừa đủ sức điều tiết tiêu dùng nhưng cũng không ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống của người dân. Mức thuế tiêu thụ đặc biệt cần được xác định hợp lý để đảm bảo thu ngân sách nhà nước hiệu quả nhưng cũng không gây áp lực lên các yếu tố vĩ mô của nền kinh tế như lạm phát.

“Ngoài ra, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) cần đảm bảo sự công bằng trong việc thu thuế đối với mọi tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế. Danh mục hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và mức thuế áp dụng cần được quy định rõ ràng, minh bạch để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chấp hành pháp luật thuế”, TS. Nguyễn Quốc Việt bày tỏ.