MỚI

Lọc CP theo tín hiệu PTKT

#Tài chính

24HMONEY đã kiểm duyệt

Thuế tiền số: Cân bằng thế nào khi lên sàn?

TS Chu Thanh Tuấn nhận định, Việt Nam cần một chính sách thuế hợp lý để vừa thu hút đầu tư vừa đảm bảo nguồn thu ngân sách. Ông cho rằng thay vì áp thuế giao dịch cao, nên tập trung vào thuế lợi nhuận vốn ở mức phù hợp, miễn VAT, thu thuế doanh nghiệp từ các sàn giao dịch và hoàn thiện khung pháp lý minh bạch.

Sự phát triển mạnh mẽ của tiền số và tài sản số đặt ra thách thức lớn cho các cơ quan quản lý trên toàn cầu, đặc biệt trong việc thu thuế từ các giao dịch liên quan. Nhiều quốc gia đã triển khai chính sách thuế nhằm kiểm soát thị trường và tận dụng nguồn thu, trong khi Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu để xây dựng khung pháp lý phù hợp.

Các mô hình thuế tiền số trên thế giới

Theo TS. Chu Thanh Tuấn, cách đánh thuế tiền số giữa các quốc gia rất khác nhau, từ áp thuế cao đến miễn thuế hoàn toàn, tạo ra những "thiên đường thuế" cho loại tài sản này. Đa số tập trung vào các loại thuế chính như thuế lợi nhuận vốn, thuế thu nhập cá nhân, thuế doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng (VAT).

Mỹ: Tiền số được xem là tài sản chịu thuế lợi nhuận vốn. Lợi nhuận ngắn hạn (≤12 tháng) bị đánh thuế như thu nhập thông thường (10%–37%), trong khi lợi nhuận dài hạn (12 tháng) chịu thuế 0%, 15% hoặc 20% tùy mức thu nhập. Thu nhập từ khai thác hoặc phần thưởng tiền số cũng bị đánh thuế như thu nhập thông thường. Không áp dụng VAT hay thuế giao dịch riêng, nhưng từ 2025, các sàn giao dịch phải báo cáo thu nhập của người dùng với IRS.

Anh: Tiền số chịu thuế lợi nhuận vốn, với mức 10% cho người đóng thuế cơ bản và 20% cho người có thu nhập cao. Người giao dịch thường xuyên hoặc có thu nhập từ tiền số có thể chịu thuế lên tới 45%. VAT không áp dụng cho giao dịch trao đổi tiền số.

EU: Chính sách thuế không thống nhất, nhưng hầu hết các quốc gia áp thuế lợi nhuận vốn hoặc thuế thu nhập với mức 0%–50%. Đức miễn thuế nếu giữ tài sản trên một năm, trong khi Pháp áp thuế cố định 30% đối với lợi nhuận tiền số. Các giao dịch trao đổi tiền số trong EU được miễn VAT.

Dubai (UAE): Không đánh thuế thu nhập cá nhân hay lợi nhuận vốn. Từ 2023, UAE áp thuế doanh nghiệp 9%, nhưng các công ty tiền số có thể được miễn thuế nếu hoạt động tại các khu vực tự do. VAT đối với giao dịch tiền số được miễn từ 2024.

Singapore: Không áp thuế lợi nhuận vốn với tiền số. Nếu giao dịch tiền số đạt mức doanh nghiệp, thu nhập sẽ bị đánh thuế theo thuế thu nhập cá nhân (tới 22%) hoặc thuế doanh nghiệp (17%). Từ 2020, Singapore miễn thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) đối với giao dịch tiền số để tránh đánh thuế hai lần.

Thái Lan: Từng áp thuế khấu trừ 15% trên lợi nhuận tiền số nhưng sau đó miễn VAT (7%) cho các giao dịch trên sàn được cấp phép. Năm 2024, tiếp tục miễn thuế thu nhập cho token đầu tư đã chịu thuế lợi nhuận vốn 15%. Chính phủ cũng đưa ra ưu đãi thuế trị giá 1 tỷ USD để thúc đẩy đầu tư và đổi mới trong lĩnh vực tiền số.

Bài học cho Việt Nam

TS. Chu Thanh Tuấn cho rằng Việt Nam nên áp dụng chính sách thuế cân bằng giữa thu hút đầu tư và đảm bảo nguồn thu ngân sách. Thay vì đánh thuế giao dịch cao, nên tập trung vào thuế lợi nhuận vốn hợp lý, miễn VAT, thu thuế doanh nghiệp từ các sàn giao dịch và xây dựng khung pháp lý rõ ràng. Điều này giúp tận dụng tiềm năng thị trường tiền số mà không làm suy yếu sự phát triển của ngành.

Ảnh hưởng của thuế đến hành vi nhà đầu tư

Việc đánh thuế tiền số có thể tác động mạnh đến hành vi nhà đầu tư, cả theo hướng tích cực lẫn tiêu cực.

Tích cực: Chính sách thuế hợp lý có thể thu hút nhà đầu tư tổ chức và tạo dựng niềm tin vào thị trường.

Tiêu cực: Đối với nhà đầu tư cá nhân, lợi nhuận sau thuế giảm có thể khiến hoạt động giao dịch kém sôi động. Nếu thuế suất cao, thị trường có thể mất thanh khoản, trong khi thuế hợp lý giúp duy trì giao dịch và đảm bảo nguồn thu ngân sách.

TS. Chu Thanh Tuấn cảnh báo, nếu thuế quá cao hoặc phức tạp, nhà đầu tư có thể chuyển sang các nền tảng phi tập trung (DeFi) hoặc sàn giao dịch nước ngoài, gây khó khăn cho cơ quan quản lý. Ấn Độ từng áp thuế 30% với lợi nhuận tiền số và 1% thuế giao dịch, khiến khối lượng giao dịch giảm tới 70% khi nhà đầu tư chuyển sang sàn quốc tế. Việt Nam cần tránh kịch bản này bằng chính sách thuế hợp lý để khuyến khích giao dịch trong nước.

Ngoài ra, loại thuế áp dụng cũng ảnh hưởng đến chiến lược đầu tư. Nếu đánh thuế giao dịch nhỏ, nhà đầu tư có thể giảm giao dịch ngắn hạn và giữ tài sản lâu hơn. Nếu đánh thuế lợi nhuận vốn, họ có thể tìm cách cân bằng lợi nhuận bằng các khoản lỗ.

Yếu tố tâm lý cũng quan trọng. Nếu quy định thuế rõ ràng, công bằng và thực thi nghiêm túc, nhà đầu tư sẽ chấp hành. Ngược lại, nếu thuế suất không hợp lý hoặc khó thực thi, có thể dẫn đến trốn thuế, che giấu tài sản hoặc sử dụng công cụ ẩn danh. Do đó, bên cạnh chính sách thuế, cần nâng cao nhận thức cộng đồng và cung cấp công cụ hỗ trợ tính toán thuế để khuyến khích tuân thủ.