Thu hồi đất để điều tiết chênh lệch địa tô 'là cần thiết'

Theo Ủy ban Kinh tế, thu hồi đất sẽ điều tiết giá trị tăng thêm từ đất do thay đổi quy hoạch, đầu tư hạ tầng, tạo nguồn thu cho Nhà nước và đem lại lợi ích cho xã hội.

Sáng 30/8, hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến vào dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Theo dự thảo mới nhất, Nhà nước được quyết định chính sách thu, chi tài chính về đất đai; điều tiết phần giá trị tăng thêm từ đất mà không do đầu tư của người sử dụng đất mang lại thông qua chính sách thuế, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Phương án thu hồi đất được thiết kế theo hai hướng để xin ý kiến đại biểu. Thứ nhất là Nhà nước được thu hồi đất, giao tổ chức phát triển quỹ đất do Nhà nước thành lập để đấu giá quyền sử dụng đất nhằm đảm bảo tiếp cận đất đai công khai, minh bạch, tăng thu ngân sách, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, hỗ trợ tái định cư, an sinh xã hội. Thứ hai là dự luật không quy định nội dung này.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nhất trí với phương án Nhà nước thu hồi đất để điều tiết chênh lệch giá trị tăng thêm từ đất do thay đổi quy hoạch, đầu tư kết cấu hạ tầng. Việc này nhằm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước - người dân - nhà đầu tư. Người dân có đất thu hồi sẽ được Nhà nước bồi thường, hỗ trợ tái định cư.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách) thì cho rằng quy định như trên mới "thể chế được một phần" thông qua việc đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án. "Những dự án không qua đấu giá, đấu thầu thì chênh lệch địa tô làm như thế nào, cần có cơ chế rõ ràng để hoàn thiện", ông nói.

Theo đại biểu Lâm, người sử dụng đất được hưởng lợi từ chính sách quy hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng, thay đổi hạng đất, giá trị đất. Một con đường sau khi mở rộng, một bộ phận người dân di dời được bồi thường, nhưng người ở lại được hưởng lợi khi vị trí đất và giá trị thay đổi. Dù vậy, dự thảo chưa có cơ chế, chính sách cụ thể hóa trường hợp này.

Vì vậy, ông đề xuất nếu quy hoạch làm thay đổi giá trị đất, cần ghi vào giấy tờ sử dụng đất. Nếu người đó tiếp tục sử dụng đất thì chưa thu chênh lệch địa tô, nhưng nếu họ mang đi giao dịch, chuyển nhượng thì địa tô chênh lệch ấy được thể hiện ra giá trị bằng tiền, phải điều tiết bằng ngân sách. "Cần nghiên cứu, tiếp tục điều chỉnh sao cho chính sách thật công bằng, minh bạch", ông Lâm nêu ý kiến.

Ông Nguyễn Công Long (Thường trực Ủy ban Tư pháp) lại băn khoăn với điều khoản cho phép nhà đầu tư thực hiện dự án nhà ở thương mại trên đất không phải đất ở. Nghị quyết 18 nêu "tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa người dân và doanh nghiệp trong dự án đô thị, nhà ở thương mại". Tuy nhiên, nếu vận dụng nội dung này theo hướng cho doanh nghiệp thỏa thuận quyền sử dụng đất để kinh doanh dự án nhà ở thương mại là không phù hợp.

"Quy định thế này thì doanh nghiệp, nhà đầu tư bất động sản có quyền mua hết đất nông nghiệp, đất rừng chuyển sang mục đích xây dự án nhà ở thương mại, khi đó việc thu hồi chênh lệch địa tô càng khó khăn hơn", ông Long nêu quan điểm.

Giải pháp mà ông đưa ra là quy định doanh nghiệp chỉ được thỏa thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để xây dựng nhà ở thương mại theo đúng mục đích và quy hoạch.

Dự án Luật Đất đai (sửa đổi) dự kiến được xem xét, thông qua tại kỳ họp 6 cuối năm 2023.