“Thời hoàng kim” của các tập đoàn ở Đông Nam Á sắp kết thúc

Các tập đoàn ở Đông Nam Á ghi nhận lợi nhuận đã giảm mạnh, đánh dấu sự kết thúc cho thời hoàng kim của những doanh nghiệp từng phát triển mạnh mẽ một thời và là một trong những động lực lớn nhất của nền kinh tế khu vực trị giá 3.6 ngàn tỷ USD này.

Theo nghiên cứu của công ty tư vấn quản lý Bain & Company, sau nhiều thập kỷ tăng trưởng vượt trội so với các tập đoàn toàn cầu, các cái tên đến Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Philippines đã đánh mất lợi thế.

Theo Bain, đối với khoảng 100 tập đoàn tại Đông Nam Á có công ty mẹ niêm yết hoặc ít nhất một công ty con niêm yết, tổng lợi nhuận trung bình hàng năm của cổ đông là 4% trong giai đoạn 2013 - 2022, giảm 24 điểm phần trăm so với thập kỷ trước.

Tổng lợi nhuận cổ đông hàng năm trung bình của các tập đoàn lớn ở Đông Nam Á

Những cái tên được Bain nhắc đến là các doanh nghiệp hoạt động trong nhiều lĩnh vực như khai thác mỏ, bất động sản, viễn thông, ngân hàng và lĩnh vực kinh doanh khác. Họ chiếm gần 1/3 chi tiêu vốn ở Đông Nam Á.

Bain cho biết những lợi thế của họ, đến từ quy mô, sự đa dạng hóa và mối quan hệ chặt chẽ với chính phủ, đã giảm sút khi nền kinh tế khu vực đến điểm đi ngang. Nhiều doanh nghiệp phải vật lộn với suy thoái kinh tế toàn cầu và quá trình số hóa, thậm chí có doanh nghiệp không đủ nhanh nhẹn để điều hướng trong đại dịch COVID-19.

Jean-Pierre Felenbok, chủ tịch Bain ở Đông Nam Á, cho biết đây là “dấu chấm hết của thời hoàng kim” đối với các tập đoàn truyền thống mà họ theo dõi, vốn chiếm 17% vốn hóa thị trường của các công ty niêm yết trong khu vực.

“Thời đại đó đã qua và tôi không nghĩ nó sẽ quay trở lại. Họ bị bất ngờ vì tăng trưởng kinh tế chậm lại. Họ gặp rắc rối trong việc thích nghi với môi trường tăng trưởng kém hấp dẫn hơn. Và sau đó là đại dịch COVID-19 xảy ra”, ông Felenbok nói.

Nghiên cứu của Bain, được công bố ba năm một lần, cho thấy tổng lợi nhuận cổ đông hàng năm của các tập đoàn trong thập kỷ tính đến năm 2022 đã giảm 63% so với thập kỷ tính đến năm 2020.

Các tập đoàn Đông Nam Á từng là những doanh nghiệp xuất chúng của thế giới trong những năm 2000. Công ty tư vấn EY cho biết họ. vghi nhận tổng lợi nhuận trung bình hàng năm của cổ đông trong giai đoạn 2002 – 2011 là 34%, cao hơn nhiều mức 14% của các tập đoàn khác trên thế giới.

Ông Felenbok cảnh báo rằng việc lợi nhuận giảm có thể tác động tới đà tăng trưởng của các nền kinh tế đang phát triển trong khu vực.

Trong số những công ty hoạt động kém nhất, theo phân tích giá cổ phiếu ở giai đoạn này, có Boustead, một trong những tập đoàn đa ngành lâu đời nhất của Malaysia; Lopez Holdings, tập đoàn ngân hàng của Philippines; và Lippo Group, một trong những tập đoàn lớn nhất và đa dạng nhất khu vực đến từ Indonesia.

Các tập đoàn thuần túy, là những tập đoàn có 80% hoạt động trong một ngành, có tổng lợi nhuận cổ đông trung bình hàng năm là 11% trong thập kỷ qua, cao hơn đáng kể so với các tập đoàn đa dạng ngành. Bain cho biết, điều này trái ngược với tình hình 10 năm trước.

Till Vestring, đối tác tư vấn của Bain tại Singapore, cho biết những thế mạnh truyền thống, chẳng hạn như mối quan hệ tốt với chính phủ, giờ ít được đánh giá cao hơn trước.

Bain cho biết một số tập đoàn đa dạng ngành đã hoạt động tốt bằng cách mở rộng sang các lĩnh vực như kinh doanh xanh, dịch vụ tài chính và chăm sóc sức khỏe, như Adaro ở Indonesia, Phinma ở Philippines, Emtek ở Indonesia và Vingroup của Việt Nam.

Lợi nhuận của một số tập đoàn đã được cải thiện sau khi họ chia tách hoạt động kinh doanh, chẳng hạn như Sime Darby Berhad của Malaysia, đã tách thành ba công ty riêng lẻ vào năm 2017.