Rủi ro và tâm lý nhà đầu tư chứng khoán: Bẫy sợ rủi ro và bẫy lợi nhuận

Rủi ro trong đầu tư chứng khoán – mệnh đề hóc búa - xuất phát từ chính nội tại nhà đầu tư. Hãy “mổ xẻ” những yếu tố này để cùng rút ra bài học đầu tư không của riêng ai.

Cạm bẫy rủi ro

Trong đầu tư chứng khoán các nhà đầu tư cá nhân thường thấy mình hoặc những người xung quanh rơi vào “bẫy sợ rủi ro” và “bẫy lợi nhuận”. Những nhà đầu tư này dễ trở thành “vật hiến tế” cho các “cáo già” của thị trường.

“Bẫy sợ rủi ro” bắt nguồn từ tâm lý sợ rủi ro, nên nhà đầu tư tham gia thị trường khi có dấu hiệu rõ rệt cho một thị trường tăng điểm, trường phái này có vẻ an toàn nhưng thực tế lại dễ chịu rủi ro lướt đúng đỉnh.

Vì khi thị trường hội tụ đủ dấu hiệu tăng điểm là lúc lượng hàng tích trữ đủ lớn, lợi nhuận đủ nhiều, nên cũng là lúc chuẩn bị cho những đợt điều chỉnh giảm.

“Bẫy lợi nhuận” sau khi đã thoát được bẫy sợ rủi ro, thì nhà đầu tư lại mất cơ hội chiến thắng, do đã tự mặc định cho mình những mức lợi nhuận cụ thể mà nếu chứng khoán không đạt được điểm giá kỳ vọng thì họ sẽ không chốt lời.

Chính vì vậy, họ bỏ qua những dấu hiệu thị trường đảo chiều, lỡ nhịp chốt lời để luôn nuối tiếc. Việc lỡ nhịp này nhiều lúc thực sự nguy hiểm, vì lúc này tâm lý nhà đầu tư rất dễ rơi vào tình huống luôn đi ngược với xu hướng thị trường, hệ lụy là các quyết định bán hoặc mua bị ngược với biến động giá.

Những nhà đầu tư sành sỏi – “cáo già” - của thị trường chứng khoán sẽ là người tách biệt được tâm lý đầu tư của mình với tâm lý đám đông. Mỗi quyết định giao dịch của họ luôn làm ta thấy rõ sự khác biệt với đám đông. Nghĩa là Mua khi thị trường đang sợ hãi, và Bán khi thị trường đang hưng phấn.

Nhìn bên ngoài thì họ chịu rủi ro, nhưng thực tế, đây là những nhà đầu tư bản lĩnh, không tham lam và không bao giờ bỏ qua bất kỳ cơ hội nào làm gia tăng lợi nhuận.

Họ biết rõ không thể kỳ vọng vào tỷ suất lợi nhuận cao, và một điều đáng để lưu ý là cơ cấu chi phí trong đầu tư chiếm phần không nhỏ trong rổ lợi nhuận của mình, mặc dù nó gần như không xuất hiện mỗi khi nhìn vào hiệu quả của danh mục đầu tư.

Vì vậy, tìm kiếm công ty chứng khoán có phí giao dịch thấp, có lãi suất cho vay ký quỹ tốt, hệ thống phần mềm chạy nhanh, ổn định trở thành một trong những điểm cộng trong lựa chọn của những đầu tư sành sỏi.

Năm 2020 là năm bùng nổ các chương trình ưu đãi phí giao dịch, lãi suất vay, hấp dẫn hơn cả là các công ty chứng khoán mới gia nhập thị trường đã tung ra gói giao dịch miễn phí kèm ưu đãi lãi suất vay.

Trong đó, phải kể đến AIS, một công ty chứng khoán Việt Nam, đang được nhà đầu tư đánh giá cao vì chính sách miễn phí, lãi suất vay thấp và quan trọng hơn cả là phần mềm giao dịch đáp ứng được nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Tại AIS, nhà đầu tư sẽ tiết kiệm lên tới 80% tổng chi phí với chương trình miễn phí giao dịch dài hạn áp dụng cho cả tài khoản thường và vay ký quỹ.

Sức chịu đựng và khả năng ứng phó

Một đặc điểm của thị trường cổ phiếu là bên cạnh việc biến động giảm, thị trường cổ phiếu cũng có thể biến động tăng và chính việc này giúp đem lại cơ hội đạt được mức lợi nhuận tốt hơn các tài sản ít biến động.

Đây chính là một nguyên tắc trong tài chính: các tài sản có mức lợi nhuận kỳ vọng cao thường đi kèm với rủi ro cao. Khi tham gia thị trường chứng khoán các nhà đầu tư cũng cần xác định trước và có sự chuẩn bị tâm lý cũng như mức tài chính đầu tư phù hợp với khả năng của của mình.

Đặc biệt trong trường hợp rủi ro xảy ra, các nhà đầu tư phải tính đến khả năng lỗ chồng lỗ. Khi vừa phải cắt lỗ cổ phiếu, vừa phải trả phí giao dịch, lãi vay margin thì chi phí phát sinh là không nhỏ.

Do đó, để giảm thiểu gánh nặng chi phí các nhà đầu tư, AIS đã định hướng giảm thiểu chi phí tối đa cho các nhà đầu tư. Từ miễn phí giao dịch trên cả tài khoản thường và tài khoản ký quỹ, cũng như mức lãi suất chỉ 9%/năm cho dư nợ vay dưới 1 tỷ/ năm mà không có thêm yêu cầu gì.

Có thể thấy, sự trợ giúp tối đa từ các công ty chứng khoán về phí giao dịch, nếu thành công, nhà đầu tư sẽ tối đa hóa được lợi nhuận cho việc đầu tư chứng khoán của mình.