PwC Trung Quốc chao đảo vì khủng hoảng niềm tin, khách hàng và nhân viên lần lượt rời đi

PricewaterhouseCoopers LLP (PwC) - nằm trong nhóm kiểm toán Big4 - đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nghiêm trọng tại Trung Quốc vì dính líu tới sự vụ của Evergrande.

Những vấn đề pháp lý nghiêm trọng liên quan đến PwC tại Trung Quốc đã khiến khách hàng và kiểm toán viên chuyển sang các đối thủ cạnh tranh, đặt ra nhiều hoài nghi về tương lai của PwC trong nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Kể từ tháng 3/2024, hơn 30 công ty niêm yết tại Trung Quốc đại lục đã ngừng sử dụng dịch vụ kiểm toán của PwC, theo các hồ sơ sàn giao dịch chứng khoán.

Tình cảnh ảm đạm diễn ra sau khi PwC vướng vào vụ gian lận tài chính của tập đoàn bất động sản China Evergrande Group.

Cụ thể, cơ quan quản lý Trung Quốc cáo buộc Evergrande thổi phồng doanh thu và lợi nhuận trong năm 2019-2020. Trong giai đoạn này, PwC thực hiện kiểm toán báo cáo của Evergrande và do đó cũng phải chịu trách nhiệm. Hiện Chính phủ Trung Quốc đang cân nhắc áp mức phạt kỷ lục đối với PwC và có thể đình chỉ một chi nhánh của công ty tại Trung Quốc.

Nhân viên lo sợ, khách hàng e dè

Mối đe dọa về các hình phạt pháp lý cũng khiến nhiều nhân viên PwC Trung Quốc cảm thấy lo lắng, một nguồn tin thân cận cho biết. Dù không rõ có bao nhiêu người đã rời bỏ công ty, nhưng các đối tác tại các công ty kiểm toán quốc tế và nội địa lớn khác đã nhận được hàng chục đơn xin việc từ các nhân viên của PwC.

Làn sóng rời đi của khách hàng và nhân viên cho thấy uy tín của PwC tại Trung Quốc đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng dù các nhà quản lý chưa chính thức áp hình phạt. Một số công ty Trung Quốc đang thảo luận với các công ty kiểm toán khác và đang chờ kết quả của cuộc điều tra trước khi quyết định có chuyển đổi công ty kiểm toán hay không.

Tính tới cuối năm 2023. chi nhánh PwC tại Trung Quốc đại lục, PricewaterhouseCoopers Zhong Tian LLP, có 291 đối tác và hơn 1,700 kiểm toán viên. Tuần này, PwC đã bổ nhiệm Daniel Li, một đối tác lâu năm tại Thượng Hải, làm Chủ tịch mới ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương và Trung Quốc. Li là người Trung Quốc đầu tiên giữ vị trí này, thay thế Raymund Chao, người đã nghỉ hưu vào cuối tháng 6/2024.

PwC Zhong Tian là đơn vị kiếm được nhiều tiền nhất trong số các công ty kiểm toán tại Trung Quốc đại lục, với doanh thu 7.9 tỷ Nhân dân tệ (1.1 tỷ USD) vào năm 2022. Năm đó, PwC đã kiểm toán khoảng 400 công ty có cổ phiếu niêm yết tại Thượng Hải, Thâm Quyến, Hồng Kông hoặc New York.

Thay đổi công ty kiểm toán

Trong số 36 công ty niêm yết tại Trung Quốc đã ngừng sử dụng PwC, 26 công ty đã chọn được công ty kiểm toán mới. Khoảng 2/3 trong số này đã chọn Ernst & Young LLP, Deloitte & Touche LLP hoặc KPMG LLP. Trong khi đó, 8 công ty khác đã chọn các công ty kiểm toán nội địa.

Số công ty Trung Quốc dùng dịch vụ kiểm toán của nhóm Big4

Việc tiếp nhận khách hàng cũ của PwC và rà soát kết quả của họ có thể tốn kém và mất nhiều thời gian. "Các kiểm toán viên mới có thể phải kiểm tra mọi thứ từ đầu", Lu Yeung, Chuyên viên phân tích của Bloomberg Intelligence, cho biết. Ông thêm rằng các công ty chuyển đổi công ty kiểm toán cũng sẽ bị xem xét kỹ lưỡng hơn, do đó chỉ những công ty tự tin về tài chính của mình mới chọn các công ty Big4 khác.

Trong khi đó, các đối tác cấp cao của PwC đang tìm kiếm để gia nhập các công ty đối thủ với kỳ vọng mang theo khách hàng và giúp tạo ra doanh thu. Một số đối tác cấp cao có thể có điều khoản không cạnh tranh trong hợp đồng của họ, giới hạn những gì họ có thể làm trong 1 năm sau khi rời PwC. Các nhân viên làm công ăn lương và kiểm toán viên trẻ có thể không chịu nhiều ràng buộc như thế nếu họ tìm được việc làm tại các công ty khác.

Cuộc điều tra pháp lý

Các cơ quan quản lý đang xem xét vai trò của PwC trong vụ gian lận của Evergrande, và Trung Quốc đang chuẩn bị áp đặt một mức phạt kỷ lục ít nhất 1 tỷ Nhân dân tệ đối với công ty kiểm toán này.

Mức phạt này còn cao hơn mức phạt kỷ lục mà Deloitte xác lập vào năm 2023. Năm ngoái, cơ quan quản lý đã đình chỉ hoạt động của văn phòng Deloitte tại Bắc Kinh trong 3 tháng vì đã không phát hiện ra gian lận ở công ty Huarong Asset Management Co.

Với các công ty Trung Quốc gần đây đã ngừng sử dụng PwC, họ đã trả phí hơn 800 triệu Nhân dân tệ cho công ty này trong năm 2023. Đáng chú ý, PwC cũng mất khách hàng là các tập đoàn nhà nước như China Life Insurance Co., China Telecom Corp. và PetroChina Co.

Hồi tháng 3/2024, PetroChina cho biết sẽ tiếp tục chọn PwC làm kiểm toán viên quốc tế và nội địa cho năm 2024, nhưng đã hủy bỏ đề xuất đó vào cuối tháng 5. Ngân hàng quốc doanh Bank of China cũng đã lên kế hoạch tái ký hợp đồng với PwC và Zhong Tian làm kiểm toán viên bên ngoài cho năm nay, nhưng đã quyết định thuê PwC để thực hiện kiểm toán tạm thời trong khi tìm kiếm công ty kiểm toán khác.