Những rào cản và kịch bản giúp ngành chăn nuôi gia cầm vượt khó

Ngành chăn nuôi gia cầm đang đối mặt với nhiều thách thức. Và để vượt qua rào cản này cần nhiều giải pháp đồng bộ.

Những thách thức bủa vây

Năm 2023, ngành chăn nuôi gia cầm đang phải đối mặt với nhiều những thách thức. Thông tin từ Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam Nguyễn Thanh Sơn, những năm qua, ngành chăn nuôi gia cầm tăng trưởng tương đối cao nhưng kém bền vững, hiện vẫn còn một số bất cập như: Tỷ suất lợi nhuận trong sản xuất gia cầm giảm dần, giá bán thấp hơn giá thành sản xuất; dịch bệnh diễn biến phức tạp.

Các doanh nghiệp lớn mở rộng quy mô chăn nuôi, nhất là các doanh nghiệp FDI dẫn đến tình trạng tổng cung quá lớn so với tổng cầu, khiến giá cả giảm mạnh, nhiều doanh nghiệp chăn nuôi trong nước có nguy cơ phải dừng sản xuất do cạn kiệt nguồn vốn. Sản xuất trong nước gặp khó khăn khi phải cạnh tranh khốc liệt với sản phẩm thịt gà nhập khẩu giá rẻ.

Giá nguyên liệu và thức ăn chăn nuôi tăng, thị trường bấp bênh, tiêu thụ khó cho nên nhiều địa phương đã phải giảm quy mô chăn nuôi. Người nông dân nuôi quy mô nhỏ ngày càng thất thế, bị loại khỏi “cuộc chơi”. Thực tế, nhiều sản phẩm chăn nuôi gia cầm không bảo đảm an toàn thực phẩm vẫn được “tuồn” vào nước ta qua đường tiểu ngạch. Cùng với đó là các trường hợp vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật qua biên giới, trong đó có gà đẻ loại thải khiến dịch bệnh tiềm ẩn nguy cơ tái bùng phát.

Từ cuối năm 2019 đến 6 tháng đầu năm 2023, sản xuất và thương mại của ngành gia cầm gặp khó khăn do giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, vật tư đầu vào liên tục tăng, khiến giá thành sản phẩm chăn nuôi cũng vì thế tăng theo.

Cùng với đó, dịch Covid-19 và lạm phát, khiến cầu trong nước yếu, tiêu thụ sản phẩm gia cầm luôn trong tình trạng bấp bênh, giá bán sản phẩm gia cầm đều giảm sâu, chỉ bằng 70-80% giá thành sản xuất.

Những khó khăn này khiến người chăn nuôi, đặc biệt là người chăn nuôi nhỏ lẻ đang đối mặt với nguy cơ bị loại dần khỏi “cuộc chơi” ngay trên “sân nhà”.

Cần các giải pháp đồng bộ

Kết quả nghiên cứu của Công ty nghiên cứu thị trường Ipsos cho thấy, trong 10 năm gần đây, mức tăng trưởng tiêu thụ thịt gia cầm trên đầu người tăng 8,5%/năm và có xu hướng tăng nhanh hơn so với tiêu thụ thịt lợn.

Theo đó, năm 2020, mỗi người dân Việt Nam tiêu thụ bình quân gần 17 kg thịt gia cầm, đến năm 2022 tiêu thụ khoảng 20 kg/người và dự báo năm 2023 sẽ là 22 kg/người. Đây là tín hiệu tích cực và phù hợp xu thế tiêu thụ thịt của thế giới.

Hiệp hội chăn nuôi Gia cầm Việt Nam dự báo từ nay đến năm 2030, tiêu thụ thịt, trứng trong nước vẫn chiếm tỷ trọng lớn khoảng 90%. Nhập khẩu thịt gà và phụ phầm gia cầm sẽ dao động trong khoảng 250 - 300 ngàn tấn/năm. Giá bán gà thịt lông trắng dự báo trong 5 - 6 năm tới dao động 33.000 - 35.000 đồng/kg. Giá gà màu nuôi ngắn ngày từ 50.000-55.000 đồng/kg. Giá gà màu nuôi dài ngày từ 60.000 - 70.000 đ/kg. Giá trứng từ 2.000 - 2.500 đồng/kg.

Các hộ chăn nuôi sẽ giảm dần. Theo đó, tỷ trọng sản xuất thịt gà trắng của hộ gia đình sẽ giảm từ 20% năm 2023 xuống còn 10% năm 2030, còn khối doanh nghiệp sẽ tăng từ 80% lên 90%; thịt gà màu sản xuất từ khu vực nông hộ sẽ giảm từ 60% năm 2023 xuống còn 45 - 50% năm 2030, trong khi khối doanh nghiệp sẽ tăng từ 40% lên 50 - 55% năm 2030; sản lượng trứng cũng giảm từ khu vực nông hộ từ 44% năm 2023 xuống 35 - 38% năm 2030, khối doanh nghiệp sẽ tăng từ 56,0% lên 60 -62% năm 2030.

Các doanh nghiệp sản xuất thức ăn, đặc biệt các doanh nghiệp nội sẽ giảm dần cả về số lượng lẫn quy mô sản xuất và buộc phải gắn với chăn nuôi gia công để giữ thị phần.

Để ngành gia cầm Việt Nam vượt qua khó khăn trước mắt và phát triển bền vững, TS. Nguyễn Thanh Sơn kiến nghị các cơ quan chức năng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát tình trạng nhập lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm tại các cửa khẩu, đường mòn, lối mở khu vực biên giới, cảng biển, đường sông.

Rà soát cắt giảm một số phí, các thủ tục hành chính không cần thiết nhằm giảm chi phí sản xuất. Xây dựng và triển khai chương trình trọng điểm xuất khẩu sản phẩm gia cầm. Cần chuẩn hóa dữ liệu thống kê về sản xuất và thương mại của ngành gia cầm.

Ngành chăn nuôi là lĩnh vực đang chịu nhiều rủi ro về dịch bệnh và thị trường, đặc biệt chịu áp lực rất lớn từ các hiệp định thương mại tự do mà nước ta đã tham gia ký kết.

Vì vậy, Hiệp hội chăn nuôi Gia cầm Việt Nam cũng kiến nghị Chính phủ sớm sửa đổi bổ sung một số chính sách đặc thù cho ngành chăn nuôi tại Nghị định số 57/2018-NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn như miễn, giảm tiền thuê đất; Hỗ trợ tín dụng đầu tư…

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần rà soát lại chiến lược phát triển gia cầm trong trung và dài hạn, có định hướng phát triển hài hòa giữa số lượng và chất lượng, chú trọng nâng cao chất lượng và hiệu quả sản xuất hơn là tăng quá “nóng” về số lượng; thúc đẩy chăn nuôi gia cầm theo phương thức công nghiệp, áp dụng công nghệ cao tại các trang trại và doanh nghiệp lớn, khuyến khích chăn nuôi hộ truyền thống có cải tiến theo hướng chuyên nghiệp hóa, chăn nuôi hữu cơ để nâng cao giá trị gia tăng; xây dựng ngành hàng gia cầm theo các chuỗi liên kết; hỗ trợ đầu tư phát triển chăn nuôi gia cầm theo chuỗi giá trị gắn với truy xuất nguồn gốc sản phẩm; tiếp tục rà soát, cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết, các chi phí trong chuỗi sản xuất thức ăn chăn nuôi...

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Bộ Công thương cần đẩy mạnh công tác đàm phán mở rộng thị trường xuất khẩu sản phẩm thịt trứng gia cầm chế biến, con giống ngoài thị trường Nhật Bản để có thêm thị trường xuất khẩu.