Ngân hàng sẵn sàng, vì sao doanh nghiệp mía đường vẫn “khát” vốn?

Đại diện nhiều doanh nghiệp ngành mía đường cho biết, hiện tại doanh nghiệp rất khó có thể tiếp cận được nguồn vốn tài trợ từ các ngân hàng thương mại để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Doanh nghiệp mía đường "khát" vốn

Là một trong số doanh nghiệp mía đường đang chịu tác động tiêu cực từ Hiệp định ATIGA, lãnh đạo Công ty cổ phần Mía đường Đắk Lắk cho biết, những tác động tiêu cực từ Hiệp định ATIGA là rất rõ rệt, giá đường giảm sâu từ trên 14.000 đồng/kg niên vụ 2017-2018 xuống còn 10.500 – 11.000 đồng/kg trong niên vụ 2018-2019 cả nhà máy và nông dân đều thua lỗ rất nặng nề dẫn đến việc giảm đến 60% diện tích mía.

Không những thế, niên vụ 2019-2020, doanh nghiệp còn gặp khó khăn vì cạn kiệt vốn đầu tư do thua lỗ, ngân hàng đóng băng tín dụng.

"Hiện tại doanh nghiệp rất khó có thể tiếp cận được nguồn vốn tài trợ từ các ngân hàng thương mại để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Lý do là các ngân hàng nhìn thấy tình hình tài chính của doanh nghiệp những năm gần đây suy giảm, trong khi muốn vay thì doanh nghiệp phải làm ăn có lãi, có tài sản đảm bảo nhưng hạn mức không quá 10 tỷ đồng. Ngoài ra, điều kiện để xét và thực hiện giải ngân vốn lại tương đối khắt khe, bó buộc doanh nghiệp trong việc luân chuyển hàng tồn kho ảnh hưởng đến quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hàng hóa sản xuất ra tiêu thụ chậm, luân chuyển vốn chậm dẫn đến thiếu vốn lưu động trong sản xuất cũng như phát triển vùng nguyên liệu", lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ.

Lãnh đạo doanh nghiệp mía đường này dự báo, hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong niên vụ 2020-2021 nếu các ngân hàng tiếp tục hạn chế cho vay. Cộng với việc chưa có hàng rào kỹ thuật để bảo vệ ngành đường trong nước trước ATIGA, đường nhập lậu vẫn tiếp tục tràn vào ... các công ty sản xuất đường từ mía nói chung và Mía đường Đăk Lăk nói riêng sẽ đứng trước nguy cơ bị xóa sổ.

"Khát vốn" không phải là câu chuyện riêng của Mía đường Đăk Lăk. Chia sẻ tại Hội thảo "Giải pháp cho ngành mía đường Việt Nam trong tình hình mới" do Trung ương Hội nông dân Việt Nam và Bộ Công Thương cùng phối hợp chỉ đạo, Cục Phòng vệ Thương mại và Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt tổ chức thực hiện ngày 1/12, tại Hà Nội, đại diện nhiều doanh nghiệp ngành mía đường thừa nhận, họ không chỉ gặp khó khăn trong tiêu thụ mà còn đứng trước áp lực rất lớn về vấn đề tài chính. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhiều doanh nghiệp mía đường "phá sản".

Đơn cử như tại Công ty mía đường Cần Thơ, đại diện doanh nghiệp này cho biết, doanh nghiệp phải vay tiền với lãi suất thương mại, mặc dù đường không bán được, bị tồn kho nhưng đến hạn phải trả lãi ngân hàng. Vì vậy, dẫn đến việc doanh nghiệp khó cân đối tài chính.

Thực tế, nhìn vào báo cáo tài chính quý IV niên độ tài chính 2019/2020 của các doanh nghiệp mía đường có thể thấy, trong cấu trúc vốn, tỷ lệ nợ vay ở mức cao và nguồn tiền dự trữ mỏng. Điều này cho thấy, nguồn vốn tín dụng là một yếu tố "sống còn" đối với hoạt động của các doanh nghiệp ngành này.

Chẳng hạn, tính đến 30/6/2020 dư nợ vay ngắn và dài hạn của Công ty CP Mía Đường Sơn La lên tới 448,4 tỷ đồng, chiếm 40% nguồn vốn, chi phí lãi vay trong năm qua chiếm đến 30,5% lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh (chưa bao gồm hoạt động tài chính).

Tương tự, Công ty CP Mía Đường Lam Sơn cũng ghi nhận tỷ lệ chi phí lãi vay trên lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh vẫn lên đến 49,5%.

Công ty CP Mía Đường KonTum, ghi nhận nợ vay chiếm đến 56,6% nguồn vốn, khiến chi phí lãi vay chiếm đến 86,1% - tức ăn gần hết lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh mang lại.

Ông Nguyễn Văn Lộc, Quyền Tổng thư ký Hiệp hội Mía Đường Việt Nam nhìn nhận, nút thắt tín dụng đang là điểm yếu của các doanh nghiệp mía đường.

"Hiện nay các doanh nghiệp đang rất cần vốn để phục hồi sản xuất và hỗ trợ nông dân phục hồi vùng nguyên liệu. Tuy nhiên, các ngân hàng lại đang thắt chặt tín dụng đối với ngành đường vốn đã bị thiệt hại nghiêm trọng dưới tác dụng của đường nhập khẩu bán phá giá (vốn được các chính phủ trợ cấp cho hành động phá giá)", ông Lộc nêu thực trạng và nhấn mạnh, ngành mía đường đang cần các giải pháp hỗ trợ thiết thực trong vấn đề vay vốn và giảm lãi suất cho vay từ các cơ quan nhà nước để thiết lập sự công bằng trong việc cạnh tranh.

Cần gỡ khó cho ngành mía đường, tạo điều kiện cho ngân hàng yên tâm cung ứng vốn

Trước những phản ánh và kiến nghị của các doanh nghiệp ngành mía đường trên, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước, cho biết: Các chính sách tín dụng nông nghiệp nông thôn và mía đường khá đầy đủ. Chính phủ có hẳn 1 Nghị định riêng về chính sách tín dụng đối với phát triển khu vực nông thôn, với cơ chế mở và thoáng. Trong đó, có cho vay không tài sản đảm bảo cho doanh nghiệp trồng lúa, trồng mía đến liên kết ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp, lên đến 70-80% dự án.

Về vấn đề lãi suất, Chính phủ đã ban hành nhiều chương trình đặc thù như chương trình nhà nước hỗ trợ 100% vốn vay. Theo Quyết định 68/2013, ngân sách nhà nước sẽ hỗ trợ bà con nông dân, hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp đầu tư mua sắm thiết bị, cải tiến và nâng cao chất lượng, với mức hỗ trợ 100% lãi suất trong 2 năm đầu và 50% lãi suất trong năm thứ 3. "Các chính sách này để hỗ trợ bà con nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp rất ưu đãi", bà Tùng nhấn mạnh.

Riêng ngành ngân hàng, năm nay do ảnh hưởng Covid-19, để hỗ trợ doanh nghiệp, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã 3 lần liên tục điều chỉnh lãi suất, tổng mức giảm từ 1,5-2%/năm nhằm tạo cơ hội cho các ngân hàng thương mại giảm lãi vay.

"So với khu vực, Việt Nam có mức giảm lãi suất điều hành lớn nhất. Riêng lãi vay ngắn hạn lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn giảm đến 1,5%, hiện còn 4,5%/năm. Như vậy, mặt bằng lãi suất cho vay là thấp nhất từ trước đến nay", bà Tùng nói.

Bên cạnh đó, ngành ngân hàng chỉ đạo các ngân hàng thương mại thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, tăng tiếp cận vốn cho khách hàng, như tạo thuận lợi thủ tục, hồ sơ, thời gian cho vay nhanh, gọn để khách hàng dễ dàng tiếp cận vốn.

Ngoài ra, do nhu cầu tín dụng năm nay thấp so với những năm trước, nên ngân hàng chỉ đạo ngân hàng thương mại tạo mọi biện pháp để mở rộng tăng trưởng tín dụng, cung ứng vốn cho nền kinh tế phục vụ sản xuất kinh doanh. "Trường hợp một doanh nghiệp ở tỉnh Trà Vinh đang vay nợ ngân hàng 100 tỷ đồng và đang tìm các biện pháp bán hàng tồn kho để trả nợ nhưng ngân hàng BIDV vẫn sẵn sàng cấp thêm vốn cho doanh nghiệp này", bà Tùng dẫn chứng thêm.

Dù khẳng định, ngành ngân hàng sẵn sàng cung ứng vốn cho các doanh nghiệp mía đường, song bà Tùng cũng nhấn mạnh, hoạt động tín dụng vẫn phải đảm bảo nguyên tắc hoạt động hiệu quả và bảo đảm an toàn vốn. Vì vậy, các cơ quan quản lý cần có những giải pháp tháo gỡ khó khăn cho ngành mía đường một cách cụ thể để phát triển bền vững, tạo điều kiện cho ngân hàng yên tâm, sẵn sàng cung ứng vốn cho doanh nghiệp mía đường.

Trước đó, tại cuộc họp, chia sẻ với khó khăn của ngành mía đường hồi đầu năm nay, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước xem xét tổng thể những vùng bị hạn hán, thiên tai, khó khăn để khoanh nợ, giãn nợ cho nông dân và xem xét cho vay vốn ưu đãi để trồng mía và chế biến đường ở những khu vực có hiệu quả, những nhà máy có hiệu quả.