Nga nguy cơ lỡ hạn thanh toán

Các hãng xếp hạng tín nhiệm có thể tuyên bố Nga vỡ nợ nếu nước này lỡ hạn thanh toán, hoặc trả nợ phương Tây bằng ruble, nhân dân tệ.

Hôm 13/3, Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết nửa dự trữ ngoại hối của nước này – khoảng 315 tỷ USD - đã bị đóng băng bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây sau chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine. Vì thế, Moskva sẽ trả các chủ nợ "từ các nước không thân thiện" với họ bằng đồng ruble cho đến khi lệnh trừng phạt được gỡ bỏ, ông nói.

Tuy nhiên, các hãng đánh giá tín dụng có thể sẽ tuyên bố Nga vỡ nợ nếu nước này lỡ hạn thanh toán, hoặc chọn trả nợ bằng đồng ruble, nhân dân tệ với các khoản phát hành bằng đồng đôla, euro. Việc này sẽ khiến thêm nhiều nhà đầu tư nước ngoài nữa rời bỏ Nga.

Nhà đầu tư sẽ theo dõi sát sao việc này, khi ngày mai (16/3), theo JPMorgan Chase, Moskva đến hạn trả lãi 117 triệu USD với các lô trái phiếu chính phủ phát hành bằng đồng đôla. Dù từ năm 2018, Nga từng phát hành trái phiếu có thể trả bằng nhiều loại tiền tệ, khoản thanh toán ngày mai phải trả bằng đôla Mỹ.

Nguy cơ vỡ nợ

Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva hôm 13/3 nhận định việc Nga vỡ nợ không còn là điều "không tưởng" nữa. "Nga có tiền để trả nợ, nhưng không thể tiếp cận nguồn tiền đó", bà cho biết trong một cuộc phỏng vấn trên CBS.

Tuần trước, Fitch Ratings hạ xếp hạng tín nhiệm của Nga, với lý do sự sẵn sàng và khả năng trả nợ của Nga đã giảm sút và khả năng vỡ nợ là "sắp xảy ra". Fitch cũng cảnh báo Nga có thể cố trả nợ cho một số quốc gia bằng đồng ruble. Các nhà phân tích tại Capital Economics thì cho rằng trái phiếu phát hành bằng đồng đôla của Nga đã phản ánh trạng thái vỡ nợ, khi mất giá mạnh thời gian qua.

Các khoản thanh toán lãi suất của Nga ngày mai sẽ có thời gian ân hạn 30 ngày. Tuy nhiên, các hãng xếp hạng tín nhiệm có thể tuyên bố Nga vỡ nợ trước thời hạn đó, nếu Moskva thể hiện rõ ràng rằng không có ý định trả.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Chính phủ Nga đi vay tương đối ít. JPMorgan ước tính đến cuối năm ngoái, giá trị khoản vay bằng ngoại tệ của họ chỉ vào khoảng 40 tỷ USD. Nửa số đó nằm trong tay nhà đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, hậu quả tiềm tàng của việc vỡ nợ cũng khó đong đếm. Khủng hoảng tài chính 2008 và đại dịch đã cho thấy một cú sốc có thể gây tác động lan truyền lớn đến mức nào. Vì hệ thống tài chính hiện đại khá tương thông với nhau.

Tổng cộng, các thực thể Nga hiện nợ ngân hàng nước ngoài hơn 121 tỷ USD, theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS). Các ngân hàng châu Âu có khoảng 84 tỷ USD trong số này, chủ yếu là nhà băng Pháp, Italy và Áo.

Bà Georgieva tuần trước cho biết "hiện tại" không thể xảy ra một cuộc khủng hoảng tài chính, do sự hiện diện của các ngân hàng phương Tây "không liên quan đến nhau một cách hệ thống". Kể cả nếu Moskva ngừng trả toàn bộ nợ cho nhà đầu tư nước ngoài, việc vỡ nợ 60 tỷ USD – đã gồm cả nợ bằng ruble – cũng không có nhiều tác động đến thị trường.

Tuy nhiên, các nhà phân tích tại Capital Economics cảnh báo việc một tổ chức tài chính lớn chịu tác động mạnh từ nợ Nga cũng có thể gây tác động lan truyền. Rủi ro thứ hai là việc vỡ nợ sẽ châm ngòi cho làn sóng lỡ hạn thanh toán của các công ty Nga.

Vladimir Potanin – người giàu nhất Nga – tuần trước kêu gọi Moskva nới lỏng hạn chế với ngoại tệ để trả lãi cho các khoản vay và trái phiếu nước ngoài. Nếu không, nước này có thể vỡ nợ với toàn bộ nợ nước ngoài mà Potanin ước tính vào khoảng 480 tỷ USD.

"Với Nga, hậu quả chính là bị cô lập khỏi thị trường vốn toàn cầu, hoặc ít nhất là chịu lãi vay cao trong thời gian dài. Các lệnh trừng phạt đã làm được điều đó rồi", các nhà phân tích tại Capital Economics cho biết.