MỚI

Lọc CP theo tín hiệu PTKT

#Quốc tế

24HMONEY đã kiểm duyệt

Nga - Mỹ xích lại gần nhau: Báo hiệu trật tự thế giới mới?

Nga và Mỹ – hai cường quốc hạt nhân hàng đầu – đang cho thấy dấu hiệu nối lại quan hệ, trong khi vai trò của châu Âu dần mờ nhạt. Điều này làm dấy lên dự đoán về một trật tự thế giới mới đang hình thành.

Viễn cảnh về một thỏa thuận giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đang thu hút sự quan tâm và lo ngại từ phương Tây, đặc biệt là tác động của nó đối với cấu trúc an ninh châu Âu.

Theo Asia Times, nếu Washington và Moscow khôi phục quan hệ, đạt được một thỏa thuận có thể định đoạt số phận của Kiev, ảnh hưởng của nó không chỉ dừng lại ở biên giới Ukraine hay quan hệ châu Âu - Mỹ. Đây có thể là bước ngoặt tái định hình toàn bộ trật tự thế giới.

Nga - Mỹ xích lại gần, châu Âu bị gạt ra ngoài?

Trong bối cảnh Nga và Mỹ có xu hướng xích lại gần, châu Âu đang chứng kiến những rạn nứt ngày càng lớn trong mối quan hệ với đồng minh truyền thống là Washington. Điều này diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng khẳng định vị thế cường quốc về kinh tế và quân sự.

Tất cả những biến chuyển này có thể báo hiệu sự ra đời của một trật tự thế giới mới, nơi các nước nhỏ và trung bình buộc phải thích nghi hoặc đối mặt với những rủi ro địa chính trị chưa từng có.

Ông Trump và đội ngũ của mình đang thúc đẩy một giải pháp hòa bình cho Ukraine, nhưng cách tiếp cận của họ khiến châu Âu và Kiev lo ngại. Washington có thể gây áp lực buộc Ukraine nhượng bộ lãnh thổ hoặc sử dụng tài nguyên khoáng sản để hoàn trả khoản viện trợ mà Mỹ đã cung cấp suốt hơn ba năm xung đột.

Không dừng lại ở Ukraine, ông Trump còn đặt dấu hỏi về cam kết bảo vệ các đồng minh NATO theo điều 5, cảnh báo rằng nếu không tăng chi tiêu quốc phòng, họ sẽ không thể trông cậy vào sự hỗ trợ của Mỹ.

Quan điểm của ông Trump: Tái định hình trật tự toàn cầu

Giới quan sát cho rằng cách tiếp cận của ông Trump phản ánh quan điểm thực dụng: các cường quốc sẽ chia sẻ khu vực ảnh hưởng thay vì can thiệp vào nội bộ của nhau. Nếu mô hình này được áp dụng, nó có thể làm lung lay trật tự mà phương Tây đã thiết lập và lãnh đạo suốt nhiều thập kỷ.

Giáo sư Stefan Wolff (Đại học Birmingham, Anh) nhận định: Trong trật tự thế giới mà ông Trump định hình, Ukraine có thể không còn thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mỹ. Điều ông Trump quan tâm là đảm bảo quyền lợi kinh tế cho Washington, đặc biệt là từ các nguồn khoáng sản của Ukraine, phù hợp với khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết".

Ngay cả châu Âu, dù là đồng minh lâu năm, cũng không được ông Trump coi trọng trong cấu trúc quyền lực mới. Ông từng chỉ trích chính sách thương mại bất công của EU, cho rằng Mỹ phải gánh vác quá nhiều trách nhiệm an ninh cho lục địa này mà không nhận được lợi ích tương xứng. Quan điểm của ông rất rõ ràng: Châu Âu hoặc phải tự lo an ninh hoặc phải trả tiền để được Mỹ bảo vệ.

Những tuyên bố này phản ánh quan điểm rộng hơn của ông Trump rằng Mỹ đã dấn thân vào quá nhiều cuộc xung đột không đem lại lợi ích thực chất. Do đó, Washington cần một chiến lược khác: giảm thiểu can thiệp quân sự và tập trung vào lợi ích kinh tế cụ thể.

Thái độ này thể hiện rõ qua việc chính quyền ông Trump không quy hoàn toàn trách nhiệm xung đột Ukraine lên Nga. Ông từng ám chỉ rằng chính Ukraine cũng có phần trách nhiệm khi tìm cách gia nhập NATO bằng mọi giá, và cho rằng người tiền nhiệm Joe Biden đã sai lầm khi hứa hẹn đưa Kiev vào liên minh.

Lập trường này rất gần với quan điểm của Moscow, vốn coi việc NATO mở rộng về phía đông là mối đe dọa trực tiếp đến an ninh quốc gia. Đây cũng là lý do khiến Nga phát động chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022 khi cho rằng lợi ích an ninh của mình bị phớt lờ.

Động thái đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) cũng là một tín hiệu cho thấy chính quyền Trump đang thu hẹp sự hiện diện toàn cầu của Mỹ. USAID từ lâu là công cụ giúp Washington mở rộng ảnh hưởng, nhưng ông Trump dường như không quan tâm đến điều đó, ngay cả khi các đối thủ như Nga và Trung Quốc có thể lấp đầy khoảng trống quyền lực này.

Châu Âu phản ứng: Độc lập hay tụt hậu?

Việc Mỹ thay đổi chính sách buộc châu Âu phải hành động. EU không thể đứng ngoài khi Ukraine - lá chắn địa chính trị của họ - có nguy cơ bị bỏ rơi.

Ngày 6/3/2025, EU tổ chức hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp để đối phó với tình hình địa chính trị biến động. Với niềm tin vào Mỹ suy giảm, EU quyết định tăng chi tiêu quốc phòng lên 800 tỷ euro, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược an ninh.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cảnh báo về "mối đe dọa rõ ràng và hiện hữu" mà châu Âu phải đối mặt. Một liên minh an ninh mới, gọi là "Liên minh tự nguyện" (Coalition of the Willing), đang được hình thành với sự dẫn dắt của Pháp và Anh, cùng sự tham gia của nhiều quốc gia châu Âu và đối tác toàn cầu như Canada và Australia.

Pháp đề xuất một lệnh ngừng bắn kéo dài một tháng để tạo điều kiện cho Nga thể hiện thiện chí hòa bình. Trong khi đó, một số nước EU, bao gồm Anh và Pháp, đang cân nhắc triển khai quân đội đến Ukraine để duy trì ổn định, trong khi các quốc gia khác như Tây Ban Nha, Canada, Đan Mạch cam kết hỗ trợ hậu cần.

EU cũng đã thiết lập một quỹ quốc phòng trị giá 150 tỷ euro, cho phép các nước thành viên vay để tăng cường khả năng tự vệ. Nếu các nước EU đồng loạt nâng chi tiêu quốc phòng lên 1,5% GDP, tổng ngân sách quân sự của khối có thể tăng thêm 650 tỷ euro trong vòng 4 năm tới.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk nhấn mạnh: "Không còn nghi ngờ gì nữa, cuộc chiến ở Ukraine, chính sách mới của Mỹ và cuộc chạy đua vũ trang của Nga đặt ra thách thức chưa từng có. Châu Âu phải tham gia cuộc đua này và giành chiến thắng".

Nga - Mỹ và bài toán Trung Quốc

Dù gạt châu Âu sang một bên, cả ông Trump và ông Putin đều hiểu rằng trật tự thế giới mới không thể thiếu Trung Quốc.

Trong những năm gần đây, Nga đã xích lại gần Bắc Kinh để đối phó với các lệnh trừng phạt của phương Tây. Điển hình là sự mở rộng của BRICS như một đối trọng với G7, khiến Washington lo ngại. Ông Trump từng đe dọa áp thuế lên đến 150% với các nước BRICS nếu họ tìm cách làm suy yếu đồng USD.

Bên cạnh đó, Nga cũng củng cố quan hệ với các đối thủ của Mỹ như Iran và Triều Tiên, tạo ra một mặt trận đối trọng với phương Tây. Điều này đặt ra thách thức lớn cho chính sách đối ngoại của Washington.

Với chiến lược "Nước Mỹ trên hết", ông Trump có thể đang tìm cách tách Moscow khỏi Bắc Kinh để phá vỡ liên minh Nga - Trung. Nhưng liệu Nga có sẵn sàng hy sinh quan hệ với một đối tác quan trọng như Trung Quốc để đổi lấy một thỏa thuận với Mỹ?

Câu hỏi này sẽ định hình tương lai của trật tự thế giới trong những năm tới.