Mỹ gây áp lực lên Trung Đông để bóp nghẹt Nga

Khi cuộc xung đột ở Ukraine tiến gần mốc 1 năm, Mỹ tiếp tục gia tăng những nỗ lực nhằm bóp nghẹt nền kinh tế Nga và đang để mắt đến Trung Đông.

Ngày 30/1, một quan chức hàng đầu của Bộ Tài chính Mỹ đến UAE để cảnh báo trung tâm kinh doanh của khu vực rằng, việc giúp Mátxcơva tránh các lệnh trừng phạt sẽ vấp phải hậu quả.

Brian E. Nelson, Thứ trưởng Tài chính phụ trách lĩnh vực chống khủng bố và tình báo tài chính, gặp các quan chức cấp cao từ nhiều bộ của UAE để thảo luận về việc “nhổ tận gốc tình trạng né tránh trừng phạt của Mỹ, nhất là với Nga và Iran”, cũng như “cam kết của Mỹ sẽ có thêm hành động đối với những người né tránh hoặc hỗ trợ việc né tránh trừng phạt”, thông cáo của Bộ Tài chính Mỹ nêu rõ.

Trước đó, Bộ Tài chính Mỹ cảnh báo rằng “bất kỳ cá nhân và tổ chức nào hoạt động trong khu vực tài phán dễ dãi”, bao gồm UAE và Thổ Nhĩ Kỳ, có thể sẽ mất quyền tiếp cận các thị trường G7 nếu làm ăn với những tổ chức bị trừng phạt hoặc không thẩm định đủ để chống lại tài chính bất hợp pháp.

Các nước G7 bao gồm Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật, Anh và Mỹ.

Quốc gia vùng Vịnh cố gắng cân bằng giữa Washington và Mátxcơva kể từ khi xung đột nổ ra ở Ukraine vào tháng 2 năm ngoái, chọn cách đứng ở giữa khi trật tự thế giới chuyển theo hướng đa cực.

Mỹ nhiều lần thúc ép các đồng minh Trung Đông hành động để có thể bóp nghẹt nguồn tài chính của Nga, nhưng hiếm khi Washington công khai đe doạ hậu quả với một đồng minh gần gũi như UAE.

“Điều chúng ta thấy hiện nay là Mỹ gửi thông điệp mạnh hơn đến khu vực và nhấn mạnh tính nghiêm trọng của việc tránh các biện pháp trừng phạt. Nếu bạn định làm ăn với Nga thì không được làm ăn với chúng tôi”, Justine Walker, trưởng bộ phận về các lệnh trừng phạt tại Hiệp hội chuyên gia chống rửa tiền (ACAMS), nói với CNN.

Kể từ khi xung đột nổ ra, UAE trở thành một trong những điểm đến hàng đầu của các nhà đầu tư Nga, và thị trường bất động sản của vùng Vịnh tăng trưởng nhanh chóng sau khi giới đầu tư Nga đổ xô vào Dubai và Abu Dhabi.

Mỹ từng trừng phạt các cá nhân và tổ chức ở UAE vì vi phạm trừng phạt. Gần đây, Washington trừng phạt 2 công ty vận tải hàng không ở UAE vì hợp tác với một công ty Iran nằm trong danh sách đen của Mỹ để vận chuyển máy bay không người lái Iran và các thiết bị khác sang Nga.

Mỹ "nên biết ơn"

Nga hứng hàng loạt lệnh phạt từ Mỹ, Anh và Liên minh châu Âu (EU), nhưng hầu hết là các lệnh trừng phạt sơ cấp, chỉ áp dụng trong lãnh thổ của nước trừng phạt.

Ví dụ, nếu một ngân hàng Nga chịu lệnh trừng phạt của Mỹ thì sẽ không được hoạt động của Mỹ. Tuy nhiên, ngân hàng này vẫn có thể làm việc với ngân hàng UAE hoặc Thổ Nhĩ Kỳ.

Các nước bị trừng phạt thường né tránh bằng cách tìm lỗ hổng để thực hiện các hoạt động làm ăn ngoài Mỹ. Washington khắc phục bằng các lệnh trừng phạt thứ cấp, nghĩa là trừng phạt các bên có hoạt động thương mại với tổ chức bị trừng phạt, dù hoạt động đó diễn ra bên ngoài lãnh thổ Mỹ.

Cách đó buộc các quốc gia và tổ chức phải lựa chọn giữa quốc gia bị trừng phạt hoặc Mỹ, nhưng không thể chọn cả hai.

Một quan chức cấp cao Mỹ nói với CNN rằng Mỹ sẽ tiếp tục “sử quyền quyền hạn và mọi công cụ để truy quét hành vi tránh né trừng phạt để hỗ trợ Nga”.

Khi được hỏi liệu Mỹ có áp lệnh trừng phạt thứ cấp với Nga bằng cách yêu cầu UAE dừng hoạt động kinh doanh với Nga, vị quan chức nói “không”.

Theo ông Walker, Mỹ thấy Nga đang tránh các lệnh trừng phạt bằng cách chuyển thương mại qua Trung Đông, cũng như trao đổi thương mại trực tiếp với khu vực này.

Khi Mỹ thống trị nền kinh tế toàn cầu, các lệnh trừng phạt thứ cấp có hiệu quả trong việc gây thiệt hại kinh tế cho quốc gia bị trừng phạt. Tuy nhiên, Walker thấy trong trường hợp này không đúng lắm, khi giữa Mỹ và UAE đang có căng thẳng ngoại giao nghiêm trọng.

UAE đầu tư hàng chục tỷ đô la vào nền kinh tế Mỹ, chủ yếu thông qua các quỹ tài sản chủ quyền. Năm 2020, các nhà đầu tư UAE đóng góp khoảng 45 tỷ USD đầu tư vào Mỹ, theo thống kê của báo The National của Abu Dhabi.

Thương mại song phương giữa Mỹ và UAE vượt 23,03 tỷ USD năm 2021. Mức thặng dư thương mại lớn thứ 6 toàn cầu của Mỹ là với UAE, và quan hệ hợp tác gần gũi giữa hai nước hỗ trợ hơn 12.000 việc làm ở Mỹ, theo số liệu của Đại sứ quán UAE tại Washington DC.

“Chúng tôi đang làm nhiều thứ vì người Mỹ. Họ nên biết ơn thay vì xuất hiện với ngôn ngữ như vậy”, Abdulkhaleq Abdulla, một giáo sư về khoa học chính trị của UAE, nói về cảnh báo của Mỹ về thị trường G7.

“Các lệnh trừng phạt của Mỹ là của họ, không phải của Liên Hợp Quốc nên các nước khác có thể lựa chọn. Chúng tôi đang làm ăn với 190 quốc gia, và Nga là một trong số đó”, GS Abdulla nói.