MỚI

Trợ lý đầu tư M.AI

#Chuyên gia

24HMONEY đã kiểm duyệt

Mỹ chính thức áp mức thuế 104% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc - Tin này ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào?

Việc Mỹ chính thức áp mức thuế 104% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc (tính đến ngày 8/4/2025) là một diễn biến quan trọng trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, và điều này có ảnh hưởng đáng kể đến Việt Nam – một quốc gia có mối quan hệ thương mại chặt chẽ với cả hai cường quốc này. Dưới đây là phân tích chi tiết về tác động của tin tức này đến Việt Nam từ nhiều góc độ.

1. Tác động tích cực đến Việt Nam

Cơ hội gia tăng xuất khẩu sang Mỹ

Thay thế hàng Trung Quốc: Với mức thuế 104% áp lên hàng Trung Quốc, hàng hóa Trung Quốc trở nên đắt đỏ hơn trên thị trường Mỹ. Điều này tạo cơ hội cho Việt Nam – quốc gia đã trở thành một điểm đến thay thế cho hàng Trung Quốc trong những năm gần đây – gia tăng xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt là các mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh như dệt may, giày dép, đồ gỗ, và điện tử. Theo dữ liệu gần đây, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ trong năm 2024 đạt 136.6 tỷ USD, tăng 19% so với năm 2023, cho thấy Việt Nam đã hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc.

Thu hút đầu tư nước ngoài: Các công ty đa quốc gia, đặc biệt là từ Mỹ và các nước khác, có thể tiếp tục chuyển hướng đầu tư sang Việt Nam để tránh thuế quan áp lên hàng Trung Quốc. Việt Nam đã trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ chi phí lao động thấp, vị trí địa lý gần Trung Quốc, và các hiệp định thương mại tự do (FTA) với nhiều quốc gia lớn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, và ASEAN.

Tăng trưởng việc làm và sản xuất nội địa

Tạo việc làm: Sự gia tăng xuất khẩu sang Mỹ có thể thúc đẩy sản xuất trong nước, đặc biệt trong các ngành như dệt may, điện tử, và đồ gỗ. Một nghiên cứu từ IMF (2024) chỉ ra rằng trong giai đoạn 2018-2019, các mức thuế của Mỹ áp lên Trung Quốc đã tạo thêm khoảng 5% việc làm tại các công ty Việt Nam chịu tác động từ thuế quan, đặc biệt là lao động nữ.

Phát triển chuỗi cung ứng nội địa: Để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, Việt Nam có thể đầu tư nhiều hơn vào chuỗi cung ứng nội địa, giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, từ đó tăng giá trị gia tăng trong nước.

2. Tác động tiêu cực đến Việt Nam

Áp lực từ việc nhập khẩu hàng Trung Quốc

Nguy cơ trung chuyển hàng Trung Quốc: Một rủi ro lớn là các công ty Trung Quốc có thể đẩy mạnh việc trung chuyển hàng hóa qua Việt Nam để tránh thuế quan của Mỹ. Điều này có nghĩa là hàng hóa Trung Quốc được nhập vào Việt Nam, gia công tối thiểu (hoặc chỉ dán nhãn “Made in Vietnam”), sau đó xuất sang Mỹ. Tuy nhiên, Mỹ đã tăng cường kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, và Việt Nam từng bị áp thuế chống lẩn tránh với một số mặt hàng như thép và tấm pin năng lượng mặt trời. Nếu bị phát hiện, Việt Nam có thể đối mặt với các biện pháp trừng phạt từ Mỹ, làm tổn hại đến uy tín thương mại.

Áp lực nhập khẩu từ Trung Quốc: Khi hàng Trung Quốc khó vào Mỹ, Trung Quốc có thể chuyển hướng xuất khẩu sang các nước láng giềng như Việt Nam, dẫn đến nguy cơ dư thừa hàng hóa giá rẻ. Điều này có thể gây áp lực lên các nhà sản xuất nội địa của Việt Nam, đặc biệt trong các ngành cạnh tranh trực tiếp như thép, điện tử, và dệt may.

 Áp lực từ chính sách thương mại của Mỹ đối với Việt Nam

Thuế quan của Mỹ áp lên Việt Nam: Ngoài thuế 104% áp lên Trung Quốc, Mỹ cũng đã áp mức thuế 46% lên hàng nhập khẩu từ Việt Nam (có hiệu lực từ ngày 9/4/2025). Điều này làm giảm lợi thế cạnh tranh của hàng Việt Nam so với các quốc gia khác không bị áp thuế cao, như Mexico hay các nước trong USMCA. Các ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là dệt may, giày dép, và đồ gỗ – những ngành phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ (chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam).

Yêu cầu thương mại từ Mỹ: Mỹ đã yêu cầu Việt Nam chặn hàng Trung Quốc trung chuyển qua Việt Nam, tăng mua hàng Mỹ (như khí LNG và máy bay), và cung cấp khoáng sản chiến lược cho ngành công nghiệp Mỹ. Những yêu cầu này đặt Việt Nam vào thế khó, vì mô hình thương mại trung chuyển hàng Trung Quốc là một phần quan trọng của kinh tế Việt Nam. Nếu không đáp ứng, Việt Nam có thể đối mặt với các biện pháp trừng phạt bổ sung từ Mỹ.

Áp lực tỷ giá và lạm phát

Tỷ giá: Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và các yêu cầu của Mỹ khiến nguồn USD流入 (vào) Việt Nam giảm, trong khi USD流出 (ra) để mua hàng Mỹ tăng. Điều này gây áp lực lên tỷ giá VND/USD, có thể dẫn đến việc phá giá đồng VND để duy trì sức cạnh tranh xuất khẩu. Tuy nhiên, phá giá quá mức có thể khiến Việt Nam bị Mỹ đưa vào danh sách thao túng tiền tệ, như đã từng xảy ra vào cuối nhiệm kỳ đầu của Trump.

 Lạm phát: Thuế quan của Mỹ làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt là các mặt hàng tiêu dùng và nguyên liệu sản xuất mà Việt Nam nhập từ Trung Quốc (trị giá 144 tỷ USD trong năm 2024). Điều này có thể đẩy chi phí sản xuất trong nước tăng, dẫn đến lạm phát và ảnh hưởng đến người tiêu dùng Việt Nam.

3. Tác động gián tiếp từ bối cảnh toàn cầu

Suy thoái kinh tế toàn cầu: Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung leo thang làm gia tăng nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu. Thị trường chứng khoán toàn cầu đã giảm mạnh (S&P 500 giảm 18.9% từ đỉnh, Hang Seng giảm 13.22%, VN-Index giảm 6.43% trong phiên ngày 8/4/2025), và giá dầu giảm xuống mức thấp nhất trong 4 năm (dầu Brent 64.21 USD/thùng). Nếu suy thoái xảy ra, nhu cầu hàng hóa toàn cầu sẽ giảm, ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam không chỉ sang Mỹ mà còn sang các thị trường khác như EU và Nhật Bản.

Cạnh tranh khu vực: Các quốc gia khác như Mexico, Brazil, và Campuchia cũng đang tận dụng cơ hội từ thuế quan của Mỹ để gia tăng xuất khẩu sang Mỹ. Ví dụ, Steve Madden đã chuyển một phần chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Việt Nam, Campuchia, và Mexico. Việt Nam sẽ phải cạnh tranh gay gắt hơn để duy trì vị thế của mình.

4. Đánh giá tổng thể và khuyến nghị

Tổng thể

 Cơ hội: Việt Nam có thể tiếp tục hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc, gia tăng xuất khẩu sang Mỹ và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, lợi ích này chỉ bền vững nếu Việt Nam cải thiện năng lực sản xuất nội địa và đảm bảo nguồn gốc xuất xứ hàng hóa.

Thách thức: Áp lực từ thuế quan của Mỹ (46% lên hàng Việt Nam), nguy cơ trung chuyển hàng Trung Quốc, và áp lực tỷ giá/lạm phát là những rủi ro lớn. Việt Nam cũng phải đối mặt với yêu cầu thương mại khắt khe từ Mỹ, trong khi vẫn duy trì quan hệ với Trung Quốc – đối tác nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam.

 Khuyến nghị

Đối với chính phủ

Tăng cường kiểm soát nguồn gốc xuất xứ hàng hóa để tránh bị Mỹ trừng phạt vì trung chuyển hàng Trung Quốc.

Đẩy mạnh đàm phán với Mỹ để trì hoãn hoặc giảm mức thuế 46%, đồng thời đáp ứng một phần yêu cầu của Mỹ (như tăng mua hàng Mỹ) để duy trì quan hệ thương mại.

 Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, và ASEAN để giảm phụ thuộc vào Mỹ.

 Ổn định tỷ giá và kiểm soát lạm phát thông qua chính sách tiền tệ linh hoạt.

 Đối với doanh nghiệp

Tăng cường đầu tư vào chuỗi cung ứng nội địa để giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc.

 Nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường Mỹ, đồng thời tìm kiếm cơ hội ở các thị trường khác.

 Chuẩn bị kế hoạch tài chính để đối phó với biến động tỷ giá và chi phí sản xuất tăng.

5. Kết luận

Mức thuế 104% của Mỹ áp lên hàng Trung Quốc vừa là cơ hội vừa là thách thức cho Việt Nam. Trong ngắn hạn, Việt Nam có thể gia tăng xuất khẩu sang Mỹ và thu hút đầu tư, nhưng về dài hạn, áp lực từ thuế quan của Mỹ, nguy cơ trung chuyển hàng Trung Quốc, và bất ổn kinh tế toàn cầu có thể gây ra nhiều rủi ro. Việt Nam cần hành động nhanh chóng và linh hoạt để tận dụng cơ hội, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.

Bài viết do Trợ lý thông minh của chuyên gia Lâm Minh Chánh phân tích.