Kinh tế Nhật Bản sẽ ra sao nếu đồng yen tiếp tục rớt giá?

Đầu năm 2022, đồng yen Nhật giao dịch ở mức 115 yen đổi 1 USD, nhưng đến ngày 14/7, con số này là 139 yen đổi 1 USD, mức thấp nhất kể từ tháng 9/1998.

Theo phân tích của Giáo sư Yukio Noguchi, Đại học Hitotsubashi trên Tạp chí Tokyo Keizai, đồng yen Nhật Bản đang giảm giá mạnh và xu hướng này được dự báo sẽ còn tiếp diễn, đẩy Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người của Nhật Bản xuống vị trí thấp hơn Hàn Quốc và chỉ bằng một nửa so với Mỹ. Điều này thậm chí có thể đến sớm hơn nhiều so với dự báo trước đó là chỉ số này của Nhật Bản sẽ bị Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) vượt qua lần lượt vào năm 2027 và năm 2028.

Đồng yen mất giá với tốc độ khó tin

Đầu năm 2022, đồng yen Nhật giao dịch ở mức 115 yen đổi 1 USD, nhưng đến ngày 14/7, con số này là 139 yen đổi 1 USD, mức thấp nhất kể từ tháng 9/1998. So với các loại tiền tệ khác cũng mất giá so với đồng USD thì đồng yen là nghiêm trọng nhất. Điều này kéo theo sự suy giảm vị thế của Nhật Bản trên bản đồ kinh tế thế giới.

Chỉ số hiệu quả thực chất thể hiện sức mua của đồng yen vào tháng 5/2022 là 61,77, tương đương mức năm 1971. Hiện nay chỉ số này chỉ còn 50, tức là bằng một nửa so với mức cao nhất vào năm 2010 là 100. Trường hợp đồng yen tiếp tục sụt giảm xuống mức 140 yen đổi 1 USD, chỉ số này có thể rơi xuống mức tương đương năm 1960.

Sự hoán đổi vị trí giữa Nhật Bản và Hàn Quốc

Bảng xếp hạng về GDP danh nghĩa bình quân đầu người, vốn được xem là tiêu chí đánh giá mức độ giàu có của một quốc gia, bị chi phối mạnh bởi biến động tỷ giá hối đoái.

Nếu sử dụng tỷ giá giữa tháng 7/2022 với 1 USD đổi được 139 yen, GDP danh nghĩa bình quân đầu người của Hàn Quốc là 31.902 USD, trong khi Nhật Bản là 32.010 USD, cao hơn một chút so với Hàn Quốc.

Tuy nhiên, nếu đồng yen giảm xuống mức 140 yen đổi 1 USD thì GDP danh nghĩa bình quân đầu người của Nhật Bản sẽ là 31.782 USD, thấp hơn Hàn Quốc.

Với tốc độ tăng thu nhập người dân ở Hàn Quốc, các chuyên gia dự báo sớm muộn GDP bình quân đầu người của quốc gia này sẽ sớm vượt Nhật Bản, nhưng đồng yen thậm chí mất giá nhanh hơn tiến trình này. Điều tương tự cũng đang xảy ra tại Đài Loan.

Theo thống kê của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong 10 năm gần nhất, Nhật Bản trở nên “nghèo đi” kể từ khi thực hiện chính sách kinh tế Abenomics. Nếu năm 2012, GDP bình quân đầu người của Nhật Bản tương đương Mỹ thì dự kiến năm 2022, chỉ còn bằng khoảng 40% so với Mỹ, và sẽ thấp hơn cả Hàn Quốc nếu tính tỷ giá hối đoái 140 yen đổi 1 USD.

Không chỉ thua kém về GDP bình quân đầu người mà thu nhập bình quân theo năm của Nhật Bản cũng thấp hơn Hàn Quốc. Theo số liệu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), thu nhập bình quân năm 2021 của Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ lần lượt là 4,44 triệu yen, 42,54 triệu won và 74.737 USD (tính theo đồng nội tệ).

Nếu quy đổi theo tỷ giá 140 yen đổi 1 USD, thì thu nhập bình quân năm của Nhật Bản chỉ là 31.714 USD, thấp hơn Hàn Quốc với mức 32.316 USD. Như vậy, thu nhập thực tế của người Hàn Quốc đang cao hơn Nhật Bản và sự chênh lệch này có thể sẽ tiếp tục được nới rộng.

Cùng với tiến trình này, giá trị vốn hóa của các doanh nghiệp Nhật Bản cũng giảm mạnh trên thị trường quốc tế. Đơn cử tổng giá trị tài sản của doanh nghiệp lớn nhất Nhật Bản là Toyota Motor Corporation, hiện đứng thứ 39 thế giới với 211 tỷ USD nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với Tập đoàn sản xuất chất bán dẫn TSMC của Đài Loan, hiện đứng thứ 11 thế giới với 433,9 tỷ USD và hãng điện tử Samsung của Hàn Quốc, hiện đứng thứ 25 thế giới với 299,1 tỷ USD.

Đồng yen mất giá trong khi lương không tăng đã khiến cuộc sống của người dân Nhật Bản trở nên khó khăn hơn khi giá của các sản phẩm không được sản xuất tại Nhật Bản đang tăng đều đặn. Ví dụ giá của sản phẩm điện thoại iPhone 13 Pro Max thời điểm mở bán là 134.800 yen đã tăng lên 150.800 yen vào ngày 1/7, bất chấp việc Apple sắp cho ra mắt sản phẩm iPhone mới. Tức là tốc độ tăng giá của iPhone tại thị trường Nhật Bản là 18,5%, tương đương tốc độ mất giá của đồng yen.

Về triển vọng tình hình kinh tế Nhật Bản trong thời gian tới, trong một động thái mới nhất, Hội đồng Chính sách Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) ngày 21/7 khẳng định vẫn giữ nguyên chính sách tiền tệ siêu lỏng. Nhưng một thực tế là nếu đồng yen còn sụt giá thì tình hình kinh tế Nhật Bản sẽ trở nên trầm trọng hơn. Do đó, không quá lời khi nói rằng tương lai kinh tế Nhật Bản phụ thuộc vào chính sách kinh tế vĩ mô của chính phủ nước này trong 6 tháng cuối năm.