Khi đại gia Việt 'cưới' ngân hàng

Sự tham gia đầu tư, quản trị của các tập đoàn tư nhân, nhìn ở góc độ tích cực, sẽ là một động lực lớn cho các ngân hàng mục tiêu. Lo ngại về cho vay sân sau hay sở hữu chéo hiện tại cũng không còn quá lớn, khi NHNN đã và đang kiểm soát gắt gao và hiệu quả vấn đề này.

Ngày 29/7, Ngân hàng TMCP Quốc dân (NCB) đã tổ chức ĐHĐCĐ bất thường, bầu mới 2 thành viên HĐQT là bà Bùi Thị Thanh Hương và bà Trương Lệ Hiền. Cuộc họp HĐQT ngay sau đó đã bầu bà Thanh Hương làm Chủ tịch HĐQT thay cho ông Nguyễn Tiến Dũng - người xuống làm Phó Chủ tịch HĐQT nhiệm kỳ 2020-2025.

Tân Chủ tịch NCB sinh năm 1980, là người dày dạn kinh nghiệm với 20 năm hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán - tài chính ngân hàng. Năm 2018, sau khi rời ghế Phó Tổng Giám đốc TPBank, bà Hương gia nhập Sun Group, và được giới thiệu từng là CEO của tập đoàn này.

Chưa rõ sự tham gia của CEO Sun Group với vị trí lãnh đạo cao nhất có đồng nghĩa với một khoản đầu tư chiến lược vào NCB hay không, biết rằng chỉ trong tháng 7, có tới 117 triệu cổ phần, tương đương 28,5% cổ phần NCB được giao dịch thoả thuận.

Ở một chi tiết đáng chú ý, bà Thanh Hương từng đảm trách vai trò CEO của Công ty TNHH Đầu tư Tập đoàn Mặt trời (SGIL), chứ không phải CTCP Tập đoàn Mặt trời (pháp nhân lõi của Sun Group), nơi ông Đặng Minh Trường vẫn duy trì vai trò CEO.

Ngày 28/7, chỉ 1 ngày trước khi trở thành Chủ tịch NCB, bà Thanh Hương đã thôi nhiệm vị trí Tổng giám đốc tại SGIL, nhường chỗ cho bà Lê Thị Hải Yến. Diễn biến này nhiều khả năng nhằm tuân thủ quy định chủ tịch ngân hàng không được kiêm nhiệm lãnh đạo ở doanh nghiệp khác.

Những tin đồn về sự đổi chủ của NCB đã râm ran xuất hiện từ lâu. Nguồn tin thân cận của Nhadautu.vn cho hay, một tập đoàn địa ốc niêm yết lớn ở phía Nam đã tiến rất gần đến thương vụ NCB, tuy nhiên "fail" ngay trước ĐHĐCĐ thường niên. Một tập đoàn vận tải - địa ốc lớn ở phía Nam cũng đã tích cực tiếp cận, hay sau đó là một nữ đại gia hàng đầu Sài Gòn trong lĩnh vực địa ốc - ngân hàng cũng từng là những "candidate" sáng giá, dù vậy, như đã biết, đều đã không kết duyên được với NCB.

Ngoại trừ các ngân hàng quốc doanh, thì gần như tất cả các nhà băng tư nhân trong nước hiện nay đều ghi đậm dấu ấn của một tập đoàn/ ông chủ tư nhân, như ABBank - Geleximco; Sacombank, LienVietPostBank - Him Lam; TPBank - Doji; SHB - T&T Group; SeABank - BRG; OCB - Hướng Việt; VPBank - MIK; Techcombank - Masterise; MSB - TNG Holding; HDBank - Sovico; SCB - Vạn Thịnh Phát; Nam Á Bank - Hoàn Cầu; VietBank - Hoa Lâm; Bắc Á Bank - TH Group; VietABank - Việt Phương.

Dù có quy định nhóm cổ đông lớn không được sở hữu quá 20% cổ phần ngân hàng, song từ trước đến nay, các ông chủ nhà băng sẽ không bất ngờ nếu nắm giữ thực tế vượt xa con số này, có thể thấy rõ qua các đại án Trustbank - Hứa Thị Phấn, VNCB - Phạm Công Danh hay Oceanbank - Hà Văn Thắm.

Thực trạng sở hữu chéo, tuồn vốn cho sân sau từng là "cục máu đông" nhức nhối hệ thống ngân hàng Việt Nam cách đây 1 thập kỷ. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước những năm trở lại đã siết chặt quản lý điều hành ngân hàng, giúp hệ thống hoạt động minh bạch và "sạch" hơn đáng kể.

Kể từ năm 2008, Việt Nam không cho mở mới ngân hàng, những tờ giấy phép hoạt động, bởi vậy, ngày càng có giá khi các đại gia Việt chưa bao giờ giảm đi khao khát sở hữu một nhà băng nhằm hoàn thiện hệ sinh thái của họ, hoặc cũng có thể là với mục đích đầu tư.

Trước NCB, không ít trường hợp tương tự khi các tập đoàn lớn đã tìm được đường vào các nhà băng, có thể thấy qua thương vụ Sunshine mua Kienlongbank, hay Thành Công Group trở thành cổ đông lớn ở Eximbank. Tại Eximbank, nhà lắp ráp xe Huyndai không phải là tay chơi duy nhất muốn sở hữu nhà băng cỡ vừa này. Nhóm Doji của đại gia Đỗ Minh Phú cũng được đồn đoán đã "cầm" một lượng cổ phần đáng kể ở Eximbank, ngoài ra còn phải kể đến một tập đoàn địa ốc lớn ở phía Nam đã từng tiến rất gần đến thương vụ NCB (đã đề cập). Tương tự, đại gia Ninh Bình Nguyễn Đức Thuỵ ("bầu" Thuỵ) thời gian qua cũng thu hút nhiều chú ý khi cùng Thai Holdings đầu tư vào LienVietPostBank.

Ở Saigonbank, ngoài 65% mà Thành uỷ TP.HCM không sớm thì muộn cũng phải thoái vốn, số còn lại được đồn đoán thuộc sở hữu của một nữ đại gia địa ốc hàng đầu Sài Thành. Ở phía Bắc, chủ một ngân hàng khác được cho là cũng đang sở hữu tỷ lệ đáng kể PGBank, trong bối cảnh nhà băng này đã huỷ thương vụ sáp nhập với HDBank.

Việc các tập đoàn tư nhân đầu tư vào ngân hàng được đánh giá là tích cực ở hai khía cạnh, trong bối cảnh NHNN hiện quản lý rất chặt chẽ. Thứ nhất, quá trình thay máu cổ đông mang tới những nhà đầu tư lành mạnh (phải được NHNN chấp thuận), có động lực tái cơ cấu, phát triển ngân hàng; và thứ hai, khi kết hợp giữa hệ sinh thái, tập khách hàng sẽ tạo ra giá trị vượt trội cho cả hai bên, qua đó cũng đóng góp chung vào sự phát triển kinh tế xã hội.