Hoa Kỳ đang 'xuất khẩu' lạm phát sang các nước khác như thế nào?

Nhiều quốc gia trên khắp thế giới đang quay cuồng với chiến dịch cứng rắn nhằm bóp nghẹt lạm phát bằng cách phải tăng lãi suất ngày càng cao trong bối cảnh Cục dự trữ Liên bang (Fed) tăng lãi suất khiến USD tăng giá trị so với các đồng tiền khác.

"Chúng ta đang thấy Fed vẫn tỏ ra quyết liệt như đã từng làm trong những năm 1980. Điều đó không tốt cho tăng trưởng quốc tế", Chris Turner, người đứng đầu toàn cầu về thị trường của ING, cho biết và nói thêm rằng họ, tức Fed, sẵn sàng chịu đựng tỷ lệ thất nghiệp cao hơn và suy thoái kinh tế.

Việc Fed quyết định tăng lãi suất thêm 0,75% tại ba cuộc họp liên tiếp, đồng thời báo hiệu nhiều đợt tăng giá lớn đang diễn ra, đã đẩy các đối tác trên khắp thế giới vào tình huống khó khăn hơn. Nếu họ tụt lại quá xa so với Fed, các nhà đầu tư có thể rút tiền khỏi thị trường tài chính của họ, gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng.

Các ngân hàng trung ương ở Thụy Sĩ, Vương quốc Anh, Na Uy, Indonesia, Nam Phi, Đài Loan, Nigeria và Philippines đã theo sau Fed trong việc tăng lãi suất trong tuần qua.

Lập trường của Fed cũng đã đẩy đồng USD lên mức cao nhất trong hai thập kỷ so với giá rổ tiền tệ chính. Mặc dù điều đó hữu ích đối với những người Mỹ muốn mua sắm ở nước ngoài, nhưng đó là tin rất xấu đối với các quốc gia khác, khi giá trị của đồng nhân dân tệ, đồng yên, đồng rupee, đồng euro và đồng bảng Anh giảm, khiến việc nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm trở nên đắt đỏ hơn, kể cả nhiên liệu cũng thế. Có thể nói Fed về cơ bản là "xuất khẩu" lạm phát sang các nước khác. Động thái này gây thêm áp lực lên ngân hàng trung ương các nước.

"Đồng USD không mạnh lên một cách độc lập", James Ashley, người đứng đầu chiến lược thị trường quốc tế tại Goldman Sachs Asset Management, cho biết.

Hậu quả tiêu cực của việc đồng USD tăng giá nhanh chóng đã trở nên rõ ràng hơn trong những ngày gần đây. Nhật Bản đã can thiệp lần đầu tiên sau 24 năm vào thứ Năm tuần trước để củng cố đồng yên, vốn đã giảm 26% so với đồng USD từ đầu năm đến nay. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vẫn là một ngoại lệ trong số các ngân hàng trung ương lớn và đã chống lại việc tăng lãi suất bất chấp lạm phát gia tăng.

Đồng USD đang trong thời kỳ tăng giá mạnh và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Trung Quốc đang theo dõi thị trường tiền tệ sau khi đồng nhân dân tệ giao dịch trong nước giảm xuống mức thấp nhất so với đồng USD kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, trong khi Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde cảnh báo hôm thứ Hai rằng sự giảm giá mạnh của đồng euro đã "làm tăng thêm áp lực lạm phát".

Vương quốc Anh cho thấy tình hình có thể vượt khỏi tầm kiểm soát nhanh chóng như thế nào khi các nhà đầu tư toàn cầu nghẹt thở trước kế hoạch tăng trưởng kinh tế của chính phủ mới. Đồng bảng Anh đã giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đồng USD vào thứ Hai sau khi chính phủ nước này thông báo về việc thực hiện các đợt cắt giảm thuế lớn trong khi đẩy mạnh đi vay.

Sự hỗn loạn sau đó đã buộc Ngân hàng Trung ương Anh phải công bố một kế hoạch mua trái phiếu khẩn cấp để cố gắng ổn định thị trường, và dẫn đến lời cảnh cáo từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cho rằng Chính phủ Anh nên xem xét lại các đề xuất của mình.

"Hệ thống tài chính toàn cầu lúc này giống như một cái nồi áp suất. Bạn cần phải có các chính sách mạnh mẽ, đáng tin cậy và bất kỳ sai lầm nào về chính sách đều sẽ gây ra hậu quả khôn lường", Turner nói

Mối đe dọa đối với các thị trường mới nổi

Ngân hàng Thế giới gần đây đã cảnh báo rằng nguy cơ suy thoái toàn cầu vào năm 2023 đã tăng cao khi các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đồng loạt tăng lãi suất để đối phó với lạm phát. Họ cũng cho biết xu hướng này có thể dẫn đến một loạt cuộc khủng hoảng tài chính giữa các nền kinh tế đang phát triển, nhiều người vẫn đang quay cuồng với đại dịch, "điều đó sẽ gây tổn hại lâu dài cho chúng".

Sự sụt giảm lớn nhất có thể xảy ra ở các quốc gia đã phát hành nợ bằng USD. Nghĩa vụ hoàn trả lại những khoản đó trở nên đắt đỏ hơn khi đồng nội tệ giảm giá, buộc các chính phủ phải cắt giảm chi tiêu trong các lĩnh vực khác cũng như lạm phát làm suy giảm mức sống.

Dự trữ tiền tệ suy giảm cũng là nguyên nhân đáng lo ngại. Sự thiếu hụt ở Sri Lanka đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử của đất nước và buộc tổng thống nước này phải rời nhiệm sở vào đầu năm nay.

Rủi ro được đặt ra bởi quy mô của việc tăng lãi suất ở nhiều quốc gia trong số này. Chẳng hạn như Brazil, giữ lãi suất ổn định trong tháng này, nhưng chỉ sau 12 lần tăng liên tiếp khiến lãi suất chuẩn của nó ở mức 13,75%.

Ngân hàng trung ương Nigeria đã tăng lãi suất lên 15,5% vào thứ Ba, cao hơn nhiều so với dự kiến của các nhà kinh tế. Trong một tuyên bố, ngân hàng trung ương nước này lưu ý rằng "việc thắt chặt chính sách tiền tệ liên tục của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ cũng đang gây áp lực tăng giá đối với các đồng nội tệ trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến giá trong nước".

Có thể chấm dứt tình trạng hiện tại không?

Lần cuối cùng đồng USD giảm giá tương tự, vào đầu những năm 1980, các nhà hoạch định chính sách ở Hoa Kỳ, Nhật Bản, Đức, Pháp và Vương quốc Anh đã công bố một sự can thiệp phối hợp vào các thị trường tiền tệ được gọi là Hiệp ước Plaza.

Sự phục hồi gần đây của đồng USD, và nỗi đau tiếp theo mà nó gây ra cho các quốc gia khác, đã làm dấy lên những bàn tán rằng có thể đã đến lúc cho một thỏa thuận khác. Nhưng Nhà Trắng đã bác bỏ ý tưởng này, khiến nó có vẻ khó xảy ra trong thời gian tới.

Brian Deese, Giám đốc của Hội đồng Kinh tế Quốc gia, cho biết: "Tôi không đoán được rằng đâu là nơi chúng tôi đang hướng tới."

Trong thời gian chờ đợi, Cục Dự trữ Liên bang dự kiến sẽ giữ nguyên. Điều đó có nghĩa là đồng USD vẫn có thể tăng cao hơn nữa và các ngân hàng trung ương khác sẽ không thể yên ổn.

Ashley của Goldman Sachs Asset Management cho biết: "Sức mạnh đồng USD bổ sung và tỷ giá cao hơn của Mỹ là điều mà chúng ta nên lường trước và hậu quả của điều đó thực sự khá nghiêm trọng".

(Nguồn: CNN Business)