Hệ quả từ việc thu hẹp bảng cân đối của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ

Tháng 12 vừa qua, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell tuyên bố Fed sẽ đẩy nhanh tiến độ cắt giảm chương trình mua tài sản và dự kiến tăng lãi suất 3 lần trong năm 2022, dẫn đến thị trường tài chính toàn cầu đã trải qua những phiên giao dịch đầy lo lắng. Không dừng lại ở đó, giới đầu tư giờ đây còn bất an hơn khi Fed bắt đầu tính đến việc thu hẹp quy mô của bảng cân đối kế toán.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ hiện nắm giữ tài sản gần 9 nghìn tỷ USD, nhiều hơn gấp đôi so với đầu năm 2020 kể từ khi họ bắt tay vào chương trình mua trái phiếu không giới hạn để hỗ trợ thị trường và giảm chi phí vay dài hạn cho các doanh nghiệp cũng như các hộ gia đình đang đối mặt với nguy cơ về tài chính. Từ đây, Fed đã bắt đầu lên kế hoạch cắt giảm quy mô của bảng cân đối kế toán, vốn đã phình to trong thời kỳ đại dịch khi họ mua bán trái phiếu chính phủ nhằm thúc đẩy nền kinh tế trong giai đoạn đại dịch COVID-19.

Biên bản cuộc họp của Fed vào đầu tháng 12 tiết lộ rằng các nhà hoạch định chính sách đã bắt tay vào cuộc thảo luận toàn diện nhất cho đến nay về cách họ dự định quản lý quá trình cắt giảm quy mô của bảng cân đối kế toán. Đồng thời, biên bản còn công bố Fed có thể cần phải tăng lãi suất “sớm hơn hoặc với tốc độ nhanh hơn so với dự định trước đây”, từ đó đã gây ra những động thái mạnh mẽ trên thị trường tài chính khi các nhà đầu tư trở nên hài lòng hơn với việc ngân hàng trung ương đột ngột đổi sang một chính sách tiền tệ chặt chẽ hơn.

Dự định của Fed khiến thị trường chứng khoán xáo trộn

Lãi suất thực - là lãi suất sau khi trừ đi lạm phát - đã tăng lên mức cao nhất kể từ tháng 6 khi các nhà giao dịch chuẩn bị cho việc cắt giảm bảng cân đối kế toán của Fed. Lãi suất thực tế ảnh hưởng đến mọi ngóc ngách của thị trường tài chính, và là yếu tố quan trọng mà các nhà đầu tư sử dụng để định giá tài sản từ cổ phiếu, trái phiếu cho đến bất động sản.

Dưới áp lực đối phó với lạm phát tăng vọt lên mức cao nhất trong 39 năm qua, Fed đã công bố kế hoạch rút ngắn lại chương trình mua trái phiếu trị giá 120 tỷ USD đến tháng 3 thay vì tháng 6 như dự tính ban đầu. Không những vậy, ngân hàng trung ương dự kiến ​​sẽ ngừng mua trái phiếu vào tháng 3, mở đường cho việc bắt đầu thắt chặt chính sách bằng cách tăng lãi suất trong năm nay. Phần lớn các quan chức Fed hiện đang tăng ba điểm phần tư trong năm nay và thêm năm lần nữa trước khi kết thúc năm 2024.

Thu hẹp bảng cân đối kế toán sẽ là một cách khác để cắt giảm lượng kích thích mà Fed đang bơm vào nền kinh tế, điều mà các quan chức cho rằng họ phải làm khi giá tiêu dùng tăng vọt. Roberto Perli, cựu nhân viên Fed và trưởng bộ phận nghiên cứu chính sách toàn cầu tại Cornerstone Macro, cho biết: “Thật khó để biện minh tại sao Fed lại giữ một bảng cân đối kế toán lớn như vậy nếu nền kinh tế đang hoạt động tốt”.

FED có kế hoạch gì để thu hẹp bảng cân đối kế toán?

Fed vẫn chưa đưa ra bất kỳ quyết định cuối cùng nào về việc thu hẹp bảng cân đối kế toán của mình, nhưng biên bản từ cuộc họp tháng 12 cho thấy có nhiều sự ủng hộ đối với việc cắt giảm tương đối nhanh sau đợt tăng lãi suất đầu tiên. Quá trình này sẽ thay đổi so với nỗ lực trước đó của Fed nhằm thu hồi lượng nắm giữ vào năm 2017, vốn đã tăng lên do hoạt động mua trái phiếu sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Lúc đó, Fed đã đợi khoảng 2 năm sau đợt tăng lãi suất đầu tiên do cuộc khủng hoảng trước khi ngừng tái đầu tư số tiền thu được từ trái phiếu đáo hạn và chứng khoán được thế chấp.

Trong thập kỷ trước, Fed đã giữ bảng cân đối kế toán ổn định trong khoảng 2 năm sau lần nâng lãi suất đầu tiên, rồi giảm dần mức nắm giữ tài sản kể từ năm 2017. Biên bản cuộc họp tháng 1 cho thấy hầu hết quan chức tại cuộc họp tin rằng lần này, Fed nên bắt đầu cắt giảm quy mô bảng cân đối kế toán sớm hơn vì nền kinh tế đang tăng trưởng tốt hơn, lạm phát cao hơn, và danh mục tài sản cũng lớn hơn nhiều so với trước đây. Ngoài ra, họ cũng muốn tốc độ giảm của bảng cân đối kế toán lần này phải nhanh hơn lần trước.

Sau khi dừng mua tài sản, Fed có thể giữ bảng cân đối kế toán ổn định bằng cách tái đầu tư số tiền thu về từ những trái phiếu đáo hạn vào trái phiếu mới, và cách làm này sẽ có ảnh hưởng trung tính đối với nền kinh tế. Một lựa chọn khác là Fed có thể để cho danh mục tài sản tự động thu hẹp bằng cách không tái đầu tư vào trái phiếu mới khi trái phiếu cũ hết hạn. Cách làm này đồng nghĩa với một dạng thắt chặt chính sách.

Mark Spindel, Giám đốc đầu tư tại MBB Capital Partners, cho biết ngay cả sau khi Fed cắt giảm bảng cân đối kế toán, nó có khả năng vẫn lớn hơn nhiều so với trước năm 2008. Spindel cho biết viễn cảnh có thể đưa nó trở lại kích thước trước khủng hoảng dưới 1 tỷ USD.

Trên thực tế, các quan chức Fed ủng hộ giới hạn hàng tháng sẽ hạn chế tốc độ giảm giá có thể diễn ra nhanh chóng để đảm bảo một tốc độ được "đo lường và có thể dự đoán". Một số cũng ủng hộ việc giảm nhanh hơn việc Fed nắm giữ chứng khoán được bảo đảm bằng thế chấp của cơ quan nhanh hơn so với Bộ Tài Chính. Hiện tại, ít nhất, các quan chức Fed dường như chỉ tập trung vào việc thu hẹp bảng cân đối kế toán bằng cách không thay thế các trái phiếu đáo hạn và dường như không thảo luận về việc bán tài sản hoàn toàn.

Giới đầu tư lo lắng

Mặc dù Fed đã thông báo kết thúc chương trình mua trái phiếu và thông báo về việc tăng lãi suất thấp, nhưng cuộc thảo luận đột ngột về bảng cân đối kế toán của họ đã khiến các nhà đầu tư mất cảnh giác. Lần cuối cùng ngân hàng trung ương cố gắng giảm quy mô bảng cân đối kế toán của mình, đã tạo ra những biến động bằng chứng là lượng tiền mặt đã bị rút khỏi hệ thống tài chính tăng đột biến.

Vào năm 2019, hai năm sau khi bắt đầu cắt giảm danh mục đầu tư của Bộ Tài chính do cuộc khủng hoảng vừa qua, chi phí tài trợ ngắn hạn đã tăng vọt. Các ngân hàng, vốn đã lấp đầy khoảng trống một phần bằng cách mua Kho bạc, ít sẵn sàng cho vay tiền mặt cho các cơ sở vay qua đêm, càng làm trầm trọng thêm tình hình. Lúc này, Fed buộc phải can thiệp, bơm hàng tỷ USD vào cái gọi là thị trường repo và bắt tay vào một loạt các giao dịch mua tài sản hàng tháng. Các nhà đầu tư không lo ngại về sự lặp lại hoàn toàn của cuộc khủng hoảng repo, nhưng bất cứ khi nào Fed rút lại biện pháp kích thích, nó có thể gây ra những hậu quả không lường trước được.

Nỗ lực của Fed để không lặp lại tình trạng trong lần thu hẹp bảng cân đối kế toán như lần trước

Với chương trình mua tài sản không giới hạn của mình, Fed đã để lại dấu ấn đáng kể trên thị trường kho bạc Mỹ trị giá 22 nghìn tỷ USD, xương sống của hệ thống tài chính toàn cầu. Khi mua lại khoản nợ của chính phủ Mỹ trong đại dịch, Fed đã trở thành một trong những chủ sở hữu lớn nhất, làm giảm lợi suất xuống sâu vùng âm. Hiện nay, Fed đang sở hữu hơn 1/5 trong khoản nợ 1,7 nghìn tỷ USD.

Nếu Fed bắt đầu bán những trái phiếu đó, nguồn cung tiền trên thị trường dự kiến ​​sẽ tăng lên, đẩy lãi suất thực tăng theo. Điều đó có thể tạo những biến động lớn ở mọi ngóc ngách của thị trường tài chính, vì lãi suất thực được sử dụng làm căn cứ định giá cho hầu hết mọi chứng khoán ở Mỹ. Các nhà đầu tư đã có cái nhìn đầu tiên về điều đó vào tuần trước, khi lãi suất thực tế tăng đột biến, gây ra tình trạng bán tháo cổ phiếu công nghệ.

Đồng thời, thị trường kho bạc cũng bị ảnh hưởng không nhỏ. Yếu tố chính khiến bảng cân đối kế toán giảm nhanh chóng là khả năng phục hồi của thị trường kho bạc và khả năng ổn định hoạt động khi người mua lớn nhất trên thị trường bắt đầu rút lui. Các quan chức Fed gần đây đã chỉ ra mối quan tâm, nêu bật “các lỗ hổng” trên thị trường trái phiếu quan trọng nhất thế giới và cách các điểm yếu có thể ảnh hưởng đến tốc độ rút lui của nó.

Fed đã áp dụng các công cụ mới được thiết kế để giảm thiểu các vấn đề tiềm ẩn, bao gồm một cơ sở vĩnh viễn cho phép những người tham gia thị trường đủ điều kiện hoán đổi Kho bạc và các chứng khoán cực kỳ an toàn khác lấy tiền mặt với tỷ lệ ấn định đóng vai trò là điểm tựa cho thị trường và tránh lặp lại sai lầm đã xảy ra trong nỗ lực thu nhỏ bảng cân đối kế toán lần trước đó.