Hấp dẫn đô thị sông Hồng

Có lẽ chưa khi nào một dự án quy hoạch phân khu lại có sức hấp dẫn đặc biệt, được Nhân dân Thủ đô quan tâm như quy hoạch đô thị sông Hồng.

Đây là hình thái đô thị mới sát kề trung tâm nội đô, được hình thành trên nền lịch sử - văn hóa ngàn năm của Thăng Long - Hà Nội, với sông Hồng là trung tâm phát triển, chứa đựng trong đó câu chuyện của lịch sử, của văn hóa, của một đô thị đổi mới, sáng tạo, xanh, sinh thái, đủ khả năng thích ứng với thiên tai, dịch họa...

Sức hấp dẫn đặc biệt

Đồ án quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng không chỉ có sức hấp dẫn, mà tôi còn gọi đây là Đồ án có tính “lịch sử”, bởi vì, trong 7 lần lập quy hoạch chung Hà Nội trước đây, không gian sông Hồng chỉ được xác định là không gian cảnh quan vùng biên nội đô, còn bây giờ, không gian sông Hồng đã được xác quyết là trục không gian cảnh quan trung tâm của Hà Nội, gắn với trục Hồ Tây - Cổ Loa tạo thành trọng tâm bố cục không gian cho đô thị trung tâm. Và với vị thế ấy, sông Hồng sẽ có vai trò quan trọng tác động đến sự hình thành và phát triển không gian đô thị ở hai bên bờ sông của thành phố này.

Đồ án Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng, tỷ lệ 1/5000 (đoạn từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở có tổng chiều dài hơn 40km) với quy mô diện tích 11.000ha; dân số tính toán cho 280.000 - 320.000 người (còn hiện trạng là khoảng 228.860 người). Theo đó, dọc hai bên sông thuộc địa phận Hà Nội đều được phát triển khang trang, hiện đại. Cụ thể, quy hoạch được lập ra thành 5 phân khu trên đoạn sông dài 40km, từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở. Khu vực này sẽ là trục không gian đặc trưng cây xanh mặt nước, văn hóa lịch sử, cảnh quan chủ đạo của đô thị trung tâm với các chức năng chính là công trình công cộng, các công viên cây xanh văn hóa dịch vụ du lịch, giải trí biểu tượng của Thủ đô.

Quy hoạch cũng bố trí các dịch vụ giao thông đầu mối hạ tầng kỹ thuật đô thị, kết nối và hình thành trục không gian văn hóa cảnh quan sinh thái (trục tâm linh Hồ Tây - Cổ Loa) phù hợp với quy hoạch 1295 đã được Thủ tướng phê duyệt, cùng với đó là phát triển hệ thống đường trục và mạng lưới đường ven sông, đường dành cho người đi bộ và xe đạp, hệ thống cầu, hầm kết nối đô thị hai bên bờ sông, kết nối giao thông đô thị và đường thủy… tạo điều kiện và là động lực phát triển cho khu vực. Đồng thời cải tạo, chỉnh trang hệ thống nhà ở dân cư hiện hữu, bảo tồn các công trình di tích, kiến trúc có giá trị lịch sử, kết hợp với khai thác quỹ đất hai bên sông để tạo lập diện mạo kiến trúc đô thị theo hướng xanh, sinh thái và bền vững.

Điều đặc biệt của đồ án này là không gian nghiên cứu lập quy hoạch thuộc không gian dành cho thoát lũ ngoài đê sông Hồng, có tính chất thủy văn phức tạp với nhiều yếu tố đan xen, liên quan đến nhiều cấp ngành, các tầng bậc quy hoạch như Quy hoạch Vùng; Quy hoạch chung Hà Nội (điều chỉnh, sửa đổi); Quy hoạch phòng, chống lũ và quy hoạch đê điều hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình và các quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành khác có liên quan... theo Luật Quy hoạch 2017. Vì thế, trong quá trình triển khai đồ án, rất cần sự tham gia tư vấn của các bộ, ngành liên quan, các nhà khoa học, ý kiến của người dân, cộng đồng khu vực đất bãi sông Hồng…

Sẽ hiện lên thành phố cảnh quan tuyệt đẹp

Trong đồ án do Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội lập và sắp được phê duyệt này, hai tuyến đường cấp đô thị dọc hai bên sông Hồng rất quan trọng, có tính quyết định đến hình thành kiến trúc đô thị hai bờ sông Hồng. Hai tuyến đường giao thông chính này được xây dựng hiện đại, bền vững thay cho đê bối hiện nay, nhưng có cao trình như đê bối cũ để đảm bảo thoát lũ. Chúng ta xác định, đô thị sông Hồng phải thích ứng với thiên tai, với chế độ thủy văn khắc nghiệt, lũ lụt bất thường và với dịch bệnh Covid-19, để có ứng xử quy hoạch đúng. Vì thế, đô thị hai bờ sông Hồng phải là đô thị xanh, đô thị sinh thái, đô thị thông minh ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và internet kết nối vạn vật vào trong vận hành, quản trị và thiết kế đô thị.

Để phù hợp với địa hình, cảnh quan ngoài đê, cần quy hoạch xây dựng làm hai khu vực riêng biệt.

Khu vực phía trong trục đường giao thông chính tiếp cận với đê hiện nay sẽ xây dựng các khu nhà ở (thương mại và xã hội) cao 5 - 6 tầng, với tầng 1 để trống (không làm tầng hầm) để không cản trở dòng chảy khi có lũ (tùy từng khu vực có thể xây một số công trình cao tầng, có kiến trúc đặc biệt để làm điểm nhấn đô thị). Các khu nhà ở 2 - 3 tầng kiểu nhà vườn, trên cột với tỷ lệ đất cây xanh lớn. Các không gian mở xanh dành cho những hoạt động ngoài trời kết hợp với các công trình công cộng, dịch vụ tạo điều kiện cho người dân tham gia vào phát triển kinh tế, tăng thu nhập. Các khu nhà ở hiện hữu sẽ được cải tạo chỉnh trang bằng nhiều hình thức để nâng cao chất lượng sống cho cư dân cũ và mới.

Khu vực ngoài trục đường giao thông chính tiếp cận với sông Hồng nên quy hoạch thành khu nông nghiệp sinh thái, như trồng rau sạch, trồng hoa, cây cảnh xen kẽ là một số điểm dân cư hiện có, để tạo thành vành đai xanh cho thành phố và tham gia vào chuỗi phát triển du lịch sinh thái.

Nhiều năm qua, Hà Nội đã ưu tiên phát triển nhanh thị trường bất động sản, nhưng lại rất thiếu đất dành cho không gian xanh, không gian công cộng, bãi đỗ xe... Vì thế, đồ án này tạo điều kiện để Hà Nội điều chỉnh quy hoạch phát triển trước đây, hướng đến khai thác một quỹ đất lớn có giá trị kinh tế rất cao, để tạo dựng những khu nhà ở sinh thái, không gian xanh, không gian công cộng... một cách chủ động, không bị chi phối, bị điều chỉnh bởi các dự án kinh doanh bất động sản của nhà đầu tư. Đây cũng là cơ hội để Hà Nội tái thiết, chỉnh trang khu vực ngoài đê vốn phát triển rất lộn xộn, nhếch nhác, di dời các khu nhà ở hiện có xây dựng không an toàn và kém chất lượng, ảnh hưởng không gian thoát lũ, là điều kiện để hiện thực hóa chủ trương giãn dân khu vực trung tâm nội đô lịch sử của thành phố và cải tạo xây dựng lại hàng nghìn chung cư cũ đã xuống cấp tại 4 quận trung tâm Hà Nội.

Đô thị sông Hồng là đồ án quy hoạch rất quan trọng, khi được phê duyệt sẽ có tính pháp lý, là cơ sở lập quy hoạch chi tiết, quy hoạch sử dụng đất hai bên bờ sông… Vì vậy, một quy hoạch chi tiết với thiết kế đô thị hiện đại, sáng tạo, thông minh và có bản sắc văn hóa cùng những chính sách phát triển minh bạch, tạo điều kiện trong đấu thầu sử dụng đất, trong đầu tư phát triển bất động sản, thu hút được các nhà đầu tư tiềm năng trong nước và quốc tế... sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình hiện thực hóa đồ án đã được duyệt, đảm bảo sự phát triển bền vững của thành phố sông Hồng trong tương lai.

Nếu được như vậy, chắc chắn trong tương lai gần, thành phố đôi bờ sông Hồng sẽ hiện lên với cảnh quan kiến trúc tuyệt đẹp, với những khu nhà ở, nhà phố, công trình văn hóa công cộng có kiến trúc đặc sắc mang tính thời đại... ẩn hiện giữa màu xanh ngút mắt của cây xanh, mặt nước, đem đến môi trường sống trong lành, hạnh phúc và bền vững cho Nhân dân. Khi ấy, dòng sông Hồng với những cây cầu hiện đại nối hai bờ, sẽ là trục giao thông thủy quan trọng không chỉ có giá trị phát triển kinh tế thủy mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế du lịch văn hóa, du lịch tâm linh của Hà Nội, góp phần vào phát triển Thủ đô bền vững trong thời kỳ mới.