Góc nhìn chuyên gia tuần mới: Điểm tên các nhóm ngành hưởng lợi từ lãi suất tăng

Không nằm ngoài xu hướng chung, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tuần qua đã quyết định tăng các lãi suất điều hành 1%. Việc tăng lãi suất ảnh hưởng tiêu cực tới thị trường, nhưng các chuyên gia cũng chỉ ra nhiều doanh nghiệp, nhóm ngành được hưởng lợi từ quyết định này.

Tâm lý chờ đợi phán quyết của Fed cùng với sự thận trọng cao độ đã khiến thị trường có một tuần giao dịch trong thấp thỏm, chỉ số VN-Index giảm hơn 36 điểm trong tuần qua. Tuần giao dịch cuối cùng của tháng 9 sẽ chuyển động theo xu hướng nào, theo các ông/bà?

Bà Châu Thiên Trúc Quỳnh, Giám đốc môi giới, Công ty Chứng khoán Bản Việt (VCSC)

Quan điểm kỹ thuật, tín hiệu kỹ thuật ngắn hạn của các chỉ số vẫn duy trì ở mức Tiêu cực. Với việc VN-Index thiết lập mức thấp mới trong tuần và kể từ đầu tháng 8, bên bán có vẻ như đang lấy lại quyền kiểm soát thị trường. Dự báo trong những phiên giao dịch tới, thị trường có thể sẽ xuất hiện phiên giảm điểm để chỉ số VN-Index kiểm định hỗ trợ Fibonacci tiếp theo tại 1.185 điểm, còn VN30 kiểm định vùng đáy trung hạn tại 1.200 - 1.210 điểm. Lực mua có thể sẽ được thúc đẩy từ các hỗ trợ ở vùng giá thấp và tạo ra sự giằng co cho thị trường sau đó.

Nếu VN-Index và VN30 có thể đóng cửa trên 1.185 điểm và 1.200 điểm, thị trường có thể sẽ xuất hiện nhịp hồi phục sau đó. Ngược lại, nếu lực bán áp đảo khiến VN-Index đóng cửa dưới mốc 1185 và đặc biệt là VN30 vi phạm thuyết phục đáy trung hạn, xu hướng giảm điểm sẽ được củng cố.

Ông Trương Thái Đạt, Giám đốc phân tích CTCK DSC

Chốt phiên cuối tuần về sát mốc 1.200 điểm bất chấp những nỗ lực hồi phục của phiên thứ 5, VN-Index tiếp tục nằm sâu trong xu hướng tiêu cực. Một số diễn biến thiếu ủng hộ thị trường trong ngắn hạn bao gồm dòng tiền khối ngoại và tự doanh liên tục bán ròng, cùng dòng tiền chờ mua thiếu thuyết phục trên nhóm Ngân hàng dù đa số các cổ phiếu nhóm này đã chạm mức quá bán.

Tuy nhiên, tôi cũng ghi nhận một số điểm tích cực của thị trường. Đầu tiên là tình trạng “cạn cung” với mặt bằng thanh khoản thấp, cùng mức hỗ trợ tâm lý được bảo toàn, cho thấy bên bán không còn quyết liệt khi mặt bằng giá đã chiết khấu sâu. Thêm vào đó, dòng tiền cũng đã tự tin giải ngân ở một số nhóm cổ phiếu có yếu tố hỗ trợ như bảo hiểm và đầu tư công, cho thấy tâm lý nhà đầu tư không còn hoảng loạn như cách đây 1-2 tuần. Dự báo tuần tới, VN-Index sẽ dao động trong biên độ hẹp hơn, nằm trong khoảng hỗ trợ - kháng cự là 1.190 - 1.220 điểm.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển sản phẩm khách hàng cá nhân CTCK Yuanta Việt Nam

Tôi cho rằng, thị trường có thể sẽ đi ngang trên mức 1.200 điểm của chỉ số VN-Index trong các phiên giao dịch đầu tuần, nếu chỉ số VN-Index vượt được mức 1.239 điểm thì xu hướng tăng ngắn hạn có thể xác lập, còn nếu chỉ số VN-Index xuyên thủng mức 1.200 điểm thì đà giảm có thể mở rộng về vùng 1.165 - 1.178 điểm.

Xu hướng sideway của VN-Index có thể được hình thành rõ nét hơn từ tháng 10, theo góc nhìn của một số CTCK. Dòng vốn ngoại có thể chịu áp lực rút ròng khỏi thị trường Việt Nam trong những tháng cuối năm khi đồng USD tiếp tục mạnh lên. Đâu là những yếu tố tác động đến thị trường trong tháng 10, cũng như trong quý IV/2022, theo các ông/bà? Một cách tổng quan, ông bà có nhận định như thế nào về diễn biến thị trường trong tháng 10, cơ hội cụ thể?

Bà Châu Thiên Trúc Quỳnh, Giám đốc môi giới, Công ty Chứng khoán Bản Việt (VCSC)

Có nhiều yếu tố vĩ mô không thuận lợi như lãi suất tăng, tỷ giá đồng USD/VND tiếp tục tăng, kinh tế bắt đầu chịu ảnh hưởng của lạm phát và chi phí vốn đầu vào tăng do lãi suất tăng.

Về giá trị giao dịch và điểm số, đều có sự sụt giảm do tâm lý nhà đầu tư giao dịch thận trọng.

Về hành vi của các nhà đầu tư, với áp lực rút ròng từ khối ngoại sẽ tạo áp lực lên thị trường trong khi các nhóm khác cũng không mạnh dạn mua.

Ông Trương Thái Đạt, Giám đốc phân tích CTCK DSC

Thứ nhất là việc USD bùng nổ tăng giá, theo đó ảnh hưởng mạnh đến tỷ giá nội tệ của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Điều này dẫn đến một hệ quả về nhu cầu chuyển đổi và dự trữ USD của khối ngoại để đầu cơ hoặc đầu tư vào một số loại tài sản khác. Cùng với bối cảnh tỷ giá gia tăng cũng ảnh hưởng đến hiệu suất đầu tư tại thị trường Việt Nam, là hai nguyên nhân chính khiến cho nhà đầu tư nước ngoài liên tục bán ròng trên thị trường.

Cùng với đó, xu hướng rút ròng khỏi các tài sản rủi ro như cổ phiếu trên toàn cầu. Hàng loạt chỉ số chứng khoán lớn trên toàn cầu đang có dấu hiệu thủng khỏi mức đáy tháng 6, chứ khối ngoại không chỉ bán ròng tại riêng Việt Nam.

Trong tầm nhìn 1-2 tháng tới, dự kiến không có nhiều thông tin và yếu tố có thể hỗ trợ kích hoạt dòng tiền trở lại trở lại thị trường chứng khoán ngoài mùa kết quả kinh doanh quý III. Dự kiến với mức nền kết quả thấp của quý III/2021, các doanh nghiệp sẽ có quý ghi nhận mức tăng trưởng mạnh nhất trong nhiều năm.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển sản phẩm khách hàng cá nhân CTCK Yuanta Việt Nam

Tôi cho rằng, thị trường có thể sẽ tiếp tục “sideways” trong vùng 1.200 - 1.295 điểm của chỉ số VN-Index. Nhìn chung, xu hướng tháng 10 vẫn có thể tiếp tục đi ngang so với tháng 9 khi mà mức 1.200 điểm của chỉ số VN-Index tiếp tục được giữ vững. Hiện nay, các yếu tố rủi ro lớn nhất đã phản ánh vào đà giảm của thị trường trong giai đoạn tháng 4 - 7/2022, đặc biệt định giá của thị trường đang ở mức thấp, cho nên chúng tôi cho rằng, chỉ số VN-Index có thể sẽ chưa thể đánh mất hoàn toàn mức 1.200 điểm trong tháng 10/2022.

Chỉ số VN-Index đang cân bằng trong quý III/2022, điều này phản ánh vào áp lực bán đã giảm đáng kể và quý IV/2022 có thể kỳ vọng là quý hồi phục của thị trường. Đồng thời, xu hướng dài hạn vẫn duy trì ở mức TĂNG.

Không nằm ngoài dự báo, Fed đã tăng lãi suất cơ bản 0,75% lần thứ 3 liên tiếp, khẳng định quyết tâm kiềm chế lạm phát. Đồng thời, cảnh báo đến năm 2024 mới bắt đầu hạ lãi suất. Điều này tác động đến TTCK toàn cầu cũng như TTCK Việt Nam theo hướng như thế nào, theo các ông/bà?

Ông Trương Thái Đạt, Giám đốc phân tích CTCK DSC

Theo chúng tôi, việc phát tín hiệu “diều hâu” đến 2024 để kiềm chế lạm phát của Fed tại cuộc họp kết thúc 21/9 hoàn toàn thống nhất với quan điểm của cơ quan này tại hội nghị Jackson Hole thời điểm đầu tháng là “cao hơn và lâu hơn”. Các bạn cũng có thể thấy, ngay lập tức NHNN đã phát đi thông báo nâng lãi suất điều hành, cụ thể tất cả lãi suất điều hành đều được nâng lên mức 1%.

Theo chúng tôi, động thái phát đi tín hiệu “diều hâu” của Fed cộng với phản ứng ngay lập tức của NHNN sẽ có những tác động cụ thể lên TTCK.

TTCK tăng hay giảm phụ thuộc vào 2 yếu tố chính, thứ nhất là nguồn tiền trên thị trường hay còn gọi là thanh khoản thị trường; thứ hai đó chính là tăng trưởng lợi nhuận.

Theo chúng tôi, nguồn tiền trên thị trường sắp tới sẽ có xu hướng suy giảm khi áp lực cạnh tranh đến từ kênh tiền gửi tiết kiệm và một phần chảy vào khu vực sản xuất kinh doanh đặc biệt là sự cạnh tranh đến từ kênh trái phiếu doanh nghiệp khi có gần 1 triệu tỷ đồng trái phiếu đáo hạn trong vòng 2 năm tới. Còn đối với tăng trưởng lợi nhuận, môi trường tăng lãi suất đồng nghĩa áp lực sụt giảm lợi nhuận là có, điều đó sẽ gây khó cho TTCK. Tuy nhiên, điểm sáng hiếm hoi xuất hiện theo chúng tôi đó chính là hệ thống room tín dụng tại các ngân hàng thương mại mới được triển khai.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển sản phẩm khách hàng cá nhân CTCK Yuanta Việt Nam

Tôi cho rằng Fed sẽ còn duy trì việc tăng lãi suất kéo dài đến năm 2023 cho đến khi tình hình lạm phát được hạ nhiệt, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực lên định giá dài hạn của thị trường và các mức định giá sẽ phải điều chỉnh trong điều kiện thị trường lạm phát cao và lãi suất cao. Tuy nhiên, nếu các yếu tố bất định như căng thẳng địa chính trị và đứt gãy chuỗi cung ứng ổn hơn trong giai đoạn tới thì tình hình lạm phát có thể sẽ sớm hạ nhiệt và tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể khôi phục, điều này có thể làm giảm áp lực từ việc tăng lãi suất của các ngân hàng trung ương.

Theo thống kê lịch sử, hai lần chu kỳ tăng lãi suất gần đây của Fed thì TTCK Mỹ và lãi suất có biến thiên cùng chiều, và hai lần tăng suất trước đó Fed có lộ trình tăng lãi suất mỗi tháng ở mức thấp. Tuy nhiên, lạm phát hiện nay đang ở mức rất cao là điều buộc Fed đang đẩy mạnh việc tăng lãi suất rất nhanh, và hiện tại TTCK đang sợ Fed tăng lãi suất cho nên tôi cho rằng nếu Fed tăng thêm lãi suất ở mức 50 hay 25 điểm cơ bản trong các tháng tới thì TTCK có thể sẽ có kịch bản tích cực hơn.

Cũng liên quan đến câu chuyện về lãi suất. NHNN đã quyết định tăng 100 điểm cơ bản đối với một loạt lãi suất điều hành chủ chốt. Mức tăng 100 điểm dường như cao hơn so với dự báo trước đó của thị trường (phần lớn các tổ chức dự đoán tăng thêm 50 điểm). Do vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, sau đợt tăng lãi suất lần này, Việt Nam sẽ ít có khả năng có thêm một đợt tăng lãi suất điều hành nữa trong năm 2022. Còn quan điểm của ông/bà, và điều này tác động đến nhóm doanh nghiệp niêm yết?

Bà Châu Thiên Trúc Quỳnh, Giám đốc môi giới, Công ty Chứng khoán Bản Việt (VCSC)

Với mức tăng 100 điểm phần trăm lãi suất điều hành của NHNN lần đầu tiên kể từ năm 2020 đã tác động tâm lý tiêu cực đến nhà đầu tư về việc thời kỳ "tiền đắt" có thể bắt đầu. Nhóm đầu tiên bị ảnh hưởng đó chính là các cổ phiếu ngân hàng với dự báo khả năng biên lợi nhuận giảm do chi phí huy động vốn có thể tăng cao, đầu ra thì bị ảnh hưởng bởi room tín dụng. Các doanh nghiệp niêm yết sử dụng vốn vay nhiều cũng bị ảnh hưởng đáng kể vì chi phí vốn tăng.

Tuy nhiên, việc tăng mạnh một lần như vậy thì khả năng có thêm 1 đợt tăng lãi suất nữa từ đây đến cuối năm sẽ ít hơn. Tất cả doanh nghiệp, trong đó các doanh nghiệp niêm yết sẽ có thời gian chuẩn bị. Ngoài ra, khi so sánh với các nước trong khu vực thì mức tăng lãi suất điều hành của Việt Nam nằm ở nhóm trung bình.

Ông Trương Thái Đạt, Giám đốc phân tích CTCK DSC

Khi NHNN có động thái tăng lãi suất điều hành, theo chúng tôi, nhóm ngân hàng phải đối mặt với bài toán rủi ro tăng cao đi kèm với đó là biên lợi nhuận sụt giảm. Khi môi trường lãi suất tăng cao, đồng nghĩa với việc cho vay trở nên rủi ro hơn do những nguyên nhân sau: (1) khách hàng vay phải hứng chịu chi phí lãi vay tăng lên dẫn đến biên lợi nhuận giảm sút; (2) tỷ suất sinh lời yêu cầu của các phương án vay phải cao hơn đồng nghĩa với việc nợ xấu của ngân hàng có xu hướng tăng thêm; (3) với việc biên lợi nhuận sụt giảm trong bối cảnh chính sách tiền tệ mới và việc chống chọi với lạm phát thì nhiều khả năng, room tín dụng năm sau sẽ suy giảm so với mức 14% năm nay.

Còn đối với các doanh nghiệp, với các doanh nghiệp cần vay vốn thực sự thì nhiều khả năng sẽ khó tiếp cận được vốn ngân hàng do phần lớn các ngân hàng đều hết “room”, điều đó sẽ khiến cho hoạt động sản xuất - kinh doanh bị ảnh hưởng nặng nề. Chi phí vay vốn cùng chi phí nguyên vật liệu đầu vào tăng khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp, đặc biệt với các doanh nghiệp có tỷ lệ đòn bẩy cao như doanh nghiệp bất động sản, là những đơn vị gặp nhiều khó khăn nhất.

Phân tích sơ qua về 2 nhóm ngành tiêu biểu, chúng ta có thể hình dung được thời gian tới sẽ là thời kỳ khó khăn của các doanh nghiệp, do vậy thị trường chứng khoán theo chúng tôi vẫn chưa thể hồi phục sau chuỗi ngày downtrend, thậm chí tiếp tục bước vào thời kỳ sụt giảm sâu. Về nhóm ngành, chúng tôi nghĩ rằng, nhà đầu tư nên hạn chế những nhóm ngành xuất hiện những doanh nghiệp “vay nhiều”, sử dụng tỷ lệ đòn bẩy cao và tập trung vào những nhóm “vay ít” và có tỷ lệ tiền mặt lớn tiêu biểu như bán lẻ, bảo hiểm và kinh doanh hạ tầng.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển sản phẩm khách hàng cá nhân CTCK Yuanta Việt Nam

NHNN đã có quyết định tăng lãi suất điều hành lần đầu kể từ năm 2020, điều này cho thấy mức tăng lãi suất của Việt Nam cũng thấp hơn so với các quốc gia khác. Đồng thời, việc tăng lãi suất này diễn ra gần vào thời điểm cuối năm khi Fed duy trì tốc độ tăng lãi suất cho nên tôi cho rằng đây có thể sẽ là tăng lãi suất duy nhất của NHNN trong năm 2022.

Việc tăng lãi suất sẽ tác động mạnh đến tình hình hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết. Ảnh hưởng trực tiếp đầu tiên là các doanh nghiệp bất động sản, khi nhóm này là nhóm đang chịu lãi suất cao và Chính phủ chỉ ưu tiên giảm lãi suất cho lĩnh vực sản xuất. Đồng thời, NIM của các ngân hàng thương mại cũng có thể sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực, đặc biệt là đối với các ngân hàng có tỷ lệ CASA thấp và tỷ lệ LDR cao. Ngoài ra, TTCK có thể sẽ ảnh hưởng tiêu cực do dòng vốn rẻ không còn và dòng tiền sẽ có khuynh hướng lựa chọn kênh gửi tiết kiệm.

Ở chiều tích cực, tôi cho rằng, các doanh nghiệp có tỷ trọng tiền mặt cao và nhóm bảo hiểm có thể sẽ hưởng lợi khi lãi suất tăng.

Xu hướng dòng tiền từ nay tới cuối năm cơ bản sẽ có xu hướng rút ròng do sự tăng lên của lãi suất cũng như tỷ giá USD/VND. Vì dòng tiền dự báo sẽ phân hóa nên những ngành có câu chuyện đầu tư sẽ thu hút dòng tiền tốt. Đâu là nhóm ngành có nhiều cơ hội hơn, theo các ông/bà?

Bà Châu Thiên Trúc Quỳnh, Giám đốc môi giới, Công ty Chứng khoán Bản Việt (VCSC)

Dòng tiền sẽ có xu hướng tập trung vào các nhóm ngành ít ảnh hưởng bởi tỷ giá, lãi suất hoặc được hưởng lợi như bảo hiểm, tiêu dùng bán lẻ, điện, nước, xuất khẩu...

Ông Trương Thái Đạt, Giám đốc phân tích CTCK DSC

Lãi suất tăng nhanh có ảnh hưởng tiêu cực đến đa số các nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn trên thị trường như ngân hàng và bất động sản, nhưng nhóm bảo hiểm lại là đối tượng được hưởng lợi trực tiếp. Yếu tố hưởng lợi đến từ việc cơ cấu khoản mục đầu tư tài chính phần lớn là danh mục tiền gửi ngân hàng, đây là động lực chính giúp cải thiện biên lợi nhuận của nhóm ngành bảo hiểm trong môi trường lãi suất tăng dần.

Bóc tách kỹ một số doanh nghiệp nổi trội, BVH - Tập đoàn Bảo Việt sở hữu danh mục tiền gửi ngân hàng ghi nhận tại tháng 6/2022 đạt 98.000 tỷ đồng, chiếm hơn 50% tổng tài sản của doanh nghiệp này; MIG - Công ty Bảo hiểm Quân Đội nắm giữ mục tiền gửi có kỳ hạn gần 2.000 tỷ đồng; BMI cũng có khoản tiền hơn 3.000 tỷ đồng gửi ngân hàng hưởng lãi suất, chiếm tầm 45% so với tổng tài sản tầm 7.177 tỷ đồng.

Cũng phải lưu ý thêm rằng, trong bối cảnh lãi suất cao kéo dài có thể làm giảm khả năng cạnh tranh của bảo hiểm nhân thọ so với kênh tiền gửi.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển sản phẩm khách hàng cá nhân CTCK Yuanta Việt Nam

Khối ngoại đã thu hẹp xu hướng mua ròng từ đầu 2022 đến nay do ảnh hưởng từ tỷ giá và khối ngoại đã quay trở lại bán ròng kể từ cuối tháng 8/2022. Còn đối với các nhà đầu tư trong nước thì lại có khuynh hướng mua ròng khi chỉ số VN-Index giảm về mức 1.200 điểm. Tuy nhiên, với các yếu tố rủi ro trong trung hạn vẫn còn, dòng tiền có thể sẽ chưa quay trở lại thị trường và có sự phân hóa giữa các nhóm cổ phiếu.

Tôi vẫn giữ chiến lược phòng thủ giai đoạn này, tức là các nhà đầu tư vẫn nên nắm giữ tỷ trọng cổ phiếu ở mức thấp và chỉ nên tập trung ở nhóm cổ phiếu phòng thủ như điện, nước, sản xuất thực phẩm và công nghệ.