Fed liệu có thể kiểm soát lạm phát mà không đẩy nền kinh tế vào suy thoái?

Việc Fed hành động quá quyết liệt hoàn toàn có thể kéo nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái.

Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã thành công bảo vệ nền kinh tế trước đại dịch Covid-19. Nhưng nhiệm vụ đó là quá dễ dàng nếu đem so sánh với thử thách trước mắt của cơ quan này: kiểm soát lạm phát mà không kéo nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái.

Việc đạt được một kết quả “nhẹ nhàng” đối với nền kinh tế Mỹ là tương đối khó vì thị trường việc làm đang tăng trưởng rất nhanh, nhanh tới nỗi tỷ lệ thất nghiệp cần tăng lên đôi chút để có thể giúp lạm phát được kiểm soát.

“Khả năng thành công của Fed là rất nhỏ, vì họ buộc phải kéo tỷ lệ thất nghiệp đi lên”, theo Bill Dudley, cựu chủ tịch Ngân hàng Dự trữ New York.

Lịch sử không nghiêng về phía Fed.

“Trong quá khứ, khi bạn kéo tăng tỷ lệ thất nghiệp, bạn hầu như không thể tránh khỏi một giai đoạn suy thoái”, Dudley cho biết. “Vấn đề mà Fed đang đối mặt đó chính là họ đã hành động quá muộn”.

Theo lý thuyết, Fed hoàn toàn có khả năng kiểm soát lạm phát thông qua tăng lãi suất. Không ít người dự báo Fed sẽ tăng lãi suất thêm 0,5% sau kỳ họp ngày 4/5 tới đây. Các thị trường cũng dự báo về những đợt tăng lãi suất mạnh tiếp theo của Fed nhằm kiểm soát lạm phát, hiện đang ở ngưỡng cao nhất trong vòng 40 năm qua.

Fed có thể nâng lãi suất cao nhất hết mức nhằm đạt được mục đích của mình. Nhưng nếu như Fed làm như vậy, rủi ro sai lầm càng lớn và thành quả phục hồi của nền kinh tế Mỹ sau đại dịch sẽ “đổ sông, đổ biển”

“Đó là lý do một kết quả ít gây tác động là điều khó có thể đạt được. Vì nếu bạn hành động quá trớn, thì rủi ro suy thoái sẽ không thể đảo chiều”, Dudley chia sẻ.

Nhiệm vụ khó khăn

Một số quan chức và chuyên gia kinh tế đã bày tỏ quan điểm lạc quan Fed hoàn toàn có thể bảo vệ nền kinh tế Mỹ trước “giông tố”. Chủ tịch Fed Jerome Powell đã chỉ ra rằng họ đã thành công trong các năm 1965, 1984 và 1994.

“Tôi tin rằng các dẫn chứng lịch sử đóng vai trò nền tảng để chúng ta có thể lạc quan rằng: một kết quả "nhẹ nhàng" hoặc ít nhất là không có tác động quá lớn đối với nền kinh tế hoàn toàn trong tầm tay”, ông Powell phát biểu hồi tháng 3.

Nhưng Dudley nhấn mạnh rằng trong các năm đó, tỷ lệ thất nghiệp không hề tăng lên.

Hiện tại, tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ đang ở ngưỡng 3,6% và có xu hướng tiếp tục giảm, thậm chí xuống ngưỡng thấp nhất kể từ đầu thập niên 50 của thế kỷ trước.

“Fed sẽ phải chấp nhận đánh đổi tăng trưởng kinh tế và thị trường việc làm”, Dudley chia sẻ. “Đó là một nhiệm vụ không dễ để hoàn thành”. Ông cũng chỉ ra rằng, trong quá khứ, mỗi khi tỷ lệ thất nghiệp tăng lên, nó sẽ kích hoạt một giai đoạn khủng hoảng nghiêm trọng.

Điều này có thể bắt nguồn từ một số nguyên nhân liên quan tới tâm lý. “Người dân khi nhìn thấy thị trường việc làm xấu đi, họ sẽ bắt đầu lo lắng về triển vọng công việc mà họ đang làm, quá đó, giảm chi tiêu và tiêu dùng”, ông nói.

Rủi ro suy thoái hiện tại?

Tin tốt là rủi ro suy thoái hiện tại không quá rõ nét. Goldman Sachs đã chia sẻ với khách hàng của mình rằng nền kinh tế Mỹ hoàn toàn có thể tránh được một cuộc suy thoái.

Theo báo cáo tăng trưởng GDP công bố trong tuần trước, nền kinh tế Mỹ sụt giảm 1,4%, càng khiến cho tâm lý lo ngại tăng lên.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho biết báo cáo tăng trưởng GDP quý I của Mỹ phản ánh một số yếu tố tác động trong ngắn hạn, lấn át thực tế chi tiêu tiêu dùng và đầu tư sản xuất tương đối tích cực.

Dudley cho biết GDP trong quý I giảm do một số nguyên nhân liên quan tới tồn kho và thương mại, nhưng nhu cầu trong nền kinh tế vẫn tương đối “mạnh”.

“Khả năng một cuộc suy thoái xảy ra trong năm tới là không nhiều”, Dudley chia sẻ.

Rủi ro suy thoái cao hơn trong dài hạn

Lo ngại triển vọng nền kinh tế Mỹ trong năm 2023 và 2024 trước một loạt các đợt tăng lãi suất giúp đẩy chi phí các khoản vay thế chấp, mua xe, sản xuất kinh doanh và tiêu dùng, tăng lên.

Một khi Fed nâng lãi suất lên trên ngưỡng “trung lập”, nền kinh tế chắc chắn sẽ tăng trưởng chậm lại. Đó là khi rủi ro suy thoái “tăng lên”, Dudley cho biết. Ông nhận định rằng xác suất nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái trong năm 2023 và 2024 là cao hơn 50%.

Tất nhiên, Fed sẽ quyết định dừng tăng lãi suất một khi nền kinh tế lao đốc.

Đó là điều đã từng xảy ra trong năm 2019, khi Fed tạm dừng tăng lãi suất trước lo ngại giảm tốc nền kinh tế. Không ai biết điều gì xảy ra sau đó vì dịch bệnh bất ngờ ập tới, khiến Fed phải giảm sâu lãi suất nhằm hỗ trợ nền kinh tế.

“Fed có thể cố gắng trì hoãn. Nhưng nếu họ làm điều đó, lạm phát sẽ quay trở lại và họ thậm chí phải hành động quyết liệt hơn. Trì hoãn không mang lại kết quả tốt đẹp mà chỉ dẫn tới những khó khăn”.

Sai lầm chính sách

Lo ngại suy thoái hiện tại nhấn mạnh tình cảnh khó khăn mà Fed đang gặp phải.

Trong năm ngoái, Fed cho rằng lạm phát chỉ là hiện tượng mang tính chất “nhất thời”. Cơ quan này tiếp tục duy trì các chính sách hỗ trợ thị trường khẩn cấp của mình, với hy vọng lạm phát sẽ giảm dần.

Tuy nhiên, lạm phát lại diễn biến trái ngược hoàn toàn so với những nhận định đó, một phần là vì cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng do đại dịch Covid-19 vẫn chưa được giải quyết, và gần đây nhất là cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Trong cùng thời điểm đó, thị trường việc làm liên tục tăng trưởng. Ông Powell đã phải thừa nhận trong tháng 3 rằng lẽ ra Fed đã phải hành động sớm hơn.

Dù Dudley cho rằng Fed xứng đáng nhận được sự tôn trọng sau khi thành công bảo vệ nền kinh tế Mỹ trước đại dịch, tuy nhiên, những sai lầm là điều không thể bào chữa.

“Họ đã quá chậm chân trong việc gỡ bỏ những chính sách tiền tệ nới lỏng. Điều đó hóa ra lại là một sai lầm chính sách lớn”, ông nói.