Đồng Nhân dân tệ được sử dụng ngày càng nhiều trong thanh toán quốc tế

Trung Quốc đang chứng kiến một bước ngoặt quan trọng trong hành trình quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ.

Theo số liệu mới nhất từ Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc (Safe), tháng 7/2024 đã ghi nhận một con số ấn tượng: 53% giao dịch quốc tế của nước này được thực hiện bằng Nhân dân tệ, tăng đáng kể so với mức 40% của cùng kỳ năm 2021.

Sự tăng trưởng này không phải ngẫu nhiên mà là kết quả của nhiều yếu tố đan xen. Đầu tiên phải kể đến là mối quan hệ ngày càng gần gũi giữa Trung Quốc và Nga. Khi các lệnh trừng phạt của phương Tây hạn chế khả năng giao dịch bằng đồng USD của Nga sau cuộc xung đột Ukraine, Moscow đã nhanh chóng chuyển hướng sang sử dụng Nhân dân tệ. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga, Elvira Nabiullina, cho biết việc sử dụng đồng tiền Trung Quốc cho các khoản thanh toán, giao dịch tài chính và tiền gửi đã "tăng vọt".

Alexandra Prokopenko, Nghiên cứu viên tại Viện Carnegie ở Berlin, nhấn mạnh: "Tình hình trừng phạt đã tạo ra một động lực lớn cho Trung Quốc phát triển hệ thống [tài chính] của mình và tìm ra các giải pháp để liên kết hệ thống của Trung Quốc với hệ thống của Nga”.

Không dừng lại ở đó, Bắc Kinh còn mở rộng tầm ảnh hưởng của mình thông qua việc thiết lập các đường hoán đổi tiền tệ với nhiều quốc gia sản xuất hàng hóa chiến lược như Ả-rập Xê-út, Argentina và Mông Cổ. Đồng thời, kể từ năm 2022, các ngân hàng thanh toán bù trừ mới cho Nhân dân tệ cũng đã được thành lập ở Lào, Kazakhstan, Pakistan, Brazil và Serbia.

Chiến lược của Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc mở rộng mạng lưới đối tác. Theo nhiều nhà phân tích, việc Bắc Kinh duy trì tỷ giá hối đoái ổn định với đồng USD trong năm nay, bất chấp áp lực bán đối với Nhân dân tệ, là một động thái có chủ đích. Louis-Vincent Gave của công ty dịch vụ tài chính Gavekal nhận định: "Bạn không thể đến Indonesia, Thái Lan, Hàn Quốc và nói, 'Này, hãy giao dịch bằng Nhân dân tệ thay vì USD’ nếu bạn có một đồng tiền yếu. Để điều đó xảy ra, bạn cần phải có một đồng tiền ổn định”.

Tuy nhiên, con đường quốc tế hóa Nhân dân tệ không phải không có trở ngại. Những nỗ lực trước đây của Bắc Kinh đã gặp khó khăn sau cuộc phá giá tiền tệ năm 2015, dẫn đến sự suy giảm đáng kể trong việc sử dụng Nhân dân tệ để thanh toán quốc tế. Phải mất nhiều năm, xu hướng này mới được đảo ngược.

Giáo sư Edwin Lai từ Đại học Khoa học và Công nghệ Hồng Kông, chuyên gia về quốc tế hóa Nhân dân tệ, nhận xét: "Theo tiêu chuẩn quốc tế, đó không phải là một thành tựu lớn. Tuy nhiên, họ rõ ràng đã cải thiện". Ông cũng lưu ý rằng Bắc Kinh không nhắm đến việc cạnh tranh trực tiếp với đồng USD, mà chủ yếu tìm kiếm sự tự chủ và khả năng phục hồi trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Tỷ trọng đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc trong thanh toán toàn cầu đã đạt mức cao kỷ lục vào tháng 7/2024, một cột mốc quan trọng trong nỗ lực của nước này trước vai trò dẫn đầu của đồng USD và nâng cao vị thế của đồng Nhân dân tệ trong hệ thống tiền tệ quốc tế.

Nếu xét thanh toán trên toàn cầu, tỷ lệ sử dụng đồng Nhân dân tệ cũng chạm kỷ lục mới trong tháng 7/2024. Số liệu của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT), dịch vụ nhắn tin liên ngân hàng lớn nhất thế giới, cho thấy đồng Nhân dân tệ giữ vị trí thứ tư trong danh sách các đồng tiền được sử dụng trong thanh toán quốc tế vào tháng trước, với tỷ trọng giao dịch toàn cầu tăng lên 4.74% từ mức 4.61% trong tháng 6/2024. Đây là tháng thứ 9 liên tiếp tỷ trọng đồng tiền của Trung Quốc duy trì ở mức trên 4%.

Theo số liệu của SWIFT, vào tháng 7/2024, đồng USD chiếm 47.8% thanh toán toàn cầu, tiếp theo là đồng Euro ở mức 22.5% và đồng Bảng Anh 7%.

Một rào cản lớn đối với sự phát triển của Nhân dân tệ là thái độ dè dặt của phương Tây. Daniel McDowell, giáo sư tại Đại học Syracuse và thành viên cao cấp của Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: "Tôi nghĩ rất khó có khả năng chúng ta sẽ thấy thương mại của Trung Quốc với Mỹ, với EU, chuyển sang đồng tiền Trung Quốc”. Ngoài ra, chính sách kiểm soát vốn của Trung Quốc và sức mạnh của mạng lưới USD cũng là những trở ngại đáng kể.

Wee Khoon Chong, Chiến lược gia thị trường cao cấp tại BNY ở Hồng Kông, chia sẻ góc nhìn từ thực tế: "Từ cơ sở khách hàng của chúng tôi, chúng tôi đã thấy hoạt động [sử dụng Nhân dân tệ] như một phương tiện thanh toán tăng lên. Tuy nhiên, nó chưa đạt đến 'điểm uốn quan trọng' để có thể thay thế một đồng tiền chính. Đó là một quá trình chậm chạp”.

Nhìn từ góc độ chiến lược lớn, giáo sư McDowell nhấn mạnh: "Trung Quốc không tìm cách lật đổ sự thống trị toàn cầu của đồng USD. Điều đó đi kèm với rất nhiều trách nhiệm và những điểm yếu nhất định... Động cơ của Trung Quốc ở đây chủ yếu là về tự chủ và khả năng phục hồi”.