Đề xuất quy định giá trần, giá sàn sách giáo khoa

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đề xuất Chính phủ quy định khung giá sách giáo khoa gồm giá tối thiểu và tối đa như với các mặt hàng được Nhà nước định giá.

Bà Thúy nêu ý kiến khi góp ý xây dựng dự thảo Luật Giá sửa đổi tại phiên họp của Quốc hội, chiều 23/5. Nội dung này đã từng được bà đưa ra ở kỳ họp thứ 4 cuối năm 2022. Khi đó, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đánh giá "đây là ý kiến rất hay".

"Bây giờ trong tư duy chúng ta luôn nghĩ làm thế nào để giá không cao, nhưng chúng ta chưa nghĩ làm thế nào để ngăn chặn giá quá thấp. Bởi khi các doanh nghiệp tiềm năng muốn thâu tóm thị trường thì sẽ dùng biện pháp hoặc thủ đoạn để đại hạ giá nhằm đánh bật đối thủ khác, tạo lợi nhuận độc quyền", ông Phớc nói và cho biết sẽ tiếp thu ý kiến bà Thúy.

Tuy nhiên, trong dự thảo mới nhất trình Quốc hội tại kỳ họp này, cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Tài chính đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định giá sách giáo khoa tối đa, nhưng không đề cập giá tối thiểu. "Nếu luật không quy định giá tối thiểu thì những lo ngại của Bộ trưởng sẽ thành hiện thực", bà Thúy nói.

Luật Giáo dục sửa đổi năm 2019 thể hiện quan điểm khác với Nghị quyết 88 của Quốc hội năm 2014 khi không trao quyền lựa chọn sách giáo khoa cho các trường học mà do UBND cấp tỉnh chọn. Điều này khiến bà băn khoăn "quy định nào dễ bị lợi dụng để thực hiện lợi ích nhóm hơn".

Vì vậy, nữ đại biểu đề nghị, nếu Quốc hội khóa 15 thấy chủ trương xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa mà Quốc hội khóa 13 nêu ra có nhiều bất cập thì nên sửa hoặc chấm dứt thực hiện. Nếu tiếp tục, Quốc hội nên bổ sung các quy định trong Luật Giá để đảm bảo thống nhất về chủ trương.

"Không nên để cơ quan lập pháp ban hành quy định ngược chiều nhau, một đằng thì khuyến khích xã hội hóa, một đằng thì tạo sơ hở cạnh tranh không lành mạnh gây hạn chế, thậm chí xóa bỏ xã hội hóa sách giáo khoa", đại biểu Kim Thúy nêu quan điểm và đề nghị ban soạn thảo giải trình rõ những băn khoăn nêu trên.

Theo quy định tại Luật Giá năm 2012, sách giáo khoa không thuộc danh mục mặt hàng do Nhà nước định giá, mà do doanh nghiệp kê khai giá với Bộ Tài chính. Các nhà xuất bản tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về giá sách đã kê khai. Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá việc này có thể dẫn đến hiện tượng giá cao, thấp khác nhau. Trong khi đó, sách giáo khoa thuộc nhóm vật tư giáo dục thiết yếu của học sinh; ảnh hưởng đến an sinh xã hội, đặc biệt là người dân vùng khó khăn.

Theo Nghị quyết kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa 15 hồi tháng 6/2022, sách giáo khoa sẽ được bổ sung vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, khi sửa đổi Luật Giá. Trong thời gian chờ đợi sửa luật, Chính phủ chỉ đạo các bộ liên quan có biện pháp hạ giá sách giáo khoa phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội; tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ hoặc trợ giá sách giáo khoa với học sinh có hoàn cảnh khó khăn, miền núi, vùng cao, đồng bào dân tộc thiểu số.

Cả nước bắt đầu triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới từ năm học 2020-2021 với lớp 1. Các năm sau, lần lượt lớp 2, 3, 6, 7, 10 học theo chương trình mới. Lộ trình thay sách cuốn chiếu cũng được thực hiện song song, với chủ trương "một chương trình, nhiều sách giáo khoa", bỏ độc quyền xuất bản.

Tuy nhiên, giá sách giáo khoa cao gấp 2-3 lần sách cũ gây tranh cãi. Nhiều phụ huynh cho rằng giá sách tăng đến "chóng mặt". Chẳng hạn, bộ sách lớp 3 có giá 177.000 đến 183.000 đồng trong khi bộ cũ giá 58.000. Tương tự, sách lớp 7 giá gần 210.000 đồng, cao hơn 80.000 đồng. Sách lớp 10 giá 246.000-301.000 đồng một bộ tùy tổ hợp môn học, cao hơn bộ cũ 80.000 đến 140.000 đồng. Các mức này chưa bao gồm sách tiếng Anh. Phía nhà xuất bản khẳng định đã tiết giảm tối đa chi phí đầu vào để có giá bán phù hợp với đại đa số gia đình có con em đi học.