08/09/2022 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Đề xuất giải cứu bốn dự án BOT bị giảm doanh thu

Bộ Giao thông Vận tải đề xuất Chính phủ huy động 4.786 tỷ đồng ngân sách nhà nước mua lại bốn dự án BOT bị vỡ phương án tài chính.

Tại dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh đoạn Km1738+148 - Km1763+610, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị Chính phủ cho phép chấm dứt hợp đồng dự án trước thời hạn và bố trí vốn nhà nước khoảng 703 tỷ đồng để hoàn trả cho doanh nghiệp BOT.

Dự án này có vốn đầu tư 836 tỷ đồng, dự kiến hoàn vốn 20 năm; đã thu phí song gặp khó khăn khi các cấp có thẩm quyền cho phép xây dựng tuyến tránh đoạn phía Tây thị xã Buôn Hồ (tỉnh Đăk Lăk), chạy gần song song với đường Hồ Chí Minh. Vì vậy, lưu lượng xe trên đường Hồ Chí Minh qua thị xã Buôn Hồ giảm, khiến doanh thu dự án BOT giảm 70-80% so với phương án tài chính. Nhà đầu tư bị thiệt hại nặng.

Dự án có tổng mức đầu tư 1.670 tỷ đồng, trạm thu phí đặt tại huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình, được thu phí từ tháng 1/2019. Tuy nhiên, doanh thu dự án này chỉ đạt khoảng 14% so với phương án tài chính. Nguyên nhân là do sau khi dự án đầu tư nâng cấp, cải tạo quốc lộ 39A và dự án xây dựng cầu Hưng Hà vượt sông Hồng bằng ngân sách nhà nước hoàn thành, hầu hết chủ phương tiện đều chọn tuyến đường không thu phí này.

Dự án này đã có ba năm thu phí hoàn vốn, doanh thu đạt khoảng 30% so với phương án tài chính. Nguyên nhân là việc hình thành các tuyến đường mới dẫn đến phân chia lưu lượng, như tỉnh Phú Thọ đầu tư đường tại các huyện Tam Nông và Thanh Thủy bằng nguồn vốn ngân sách nên phương tiện tránh trạm thu phí; bổ sung nút giao IC7 kết nối thành phố Việt Trì với cao tốc Nội Bài - Lào Cai dẫn đến phân lưu.

Tháng 9/2019, doanh nghiệp dự án là Công ty TNHH Đầu tư BOT Bình Lợi đã đưa vào khai thác cầu đường sắt Bình Lợi. Riêng hạng mục nạo vét luồng sông Sài Gòn, doanh nghiệp dự án mới hoàn thành công tác thiết kế, chưa thi công vì thiếu vốn.

Theo phương án tài chính, việc hoàn vốn cho nhà đầu tư sẽ áp dụng thu phí phương tiện đường thủy tải trọng hơn 300 tấn tại ba cảng: An Sơn, Rạch Bắp và Bến Súc (Bình Dương). Tuy nhiên, hiện cảng Bến Súc, Rạch Bắp chưa được đầu tư, trong khi cảng An Sơn mới xây dựng một phần. Tỉnh Bình Dương cũng đã điều chỉnh quy hoạch, bỏ cảng Bến Súc mà thay bằng cảng ở vị trí khác. Do vậy dự án khi hoàn thành sẽ không có cảng để thu phí như phương án trước đó.

Theo Bộ Giao thông Vận tải, phương án thu phí hoàn vốn và tài chính đều không khả thi nên dự án BOT này không thể hoàn thành mục tiêu ban đầu. Bộ đã kiến nghị cho phép chấm dứt hợp đồng dự án trước thời hạn và bố trí vốn ngân sách khoảng 612 tỷ đồng để thanh toán cho nhà đầu tư cũng như hoàn trả vốn vay của UBND tỉnh Bình Dương.

Những vướng mắc của bốn dự án BOT trên xuất phát từ nguyên nhân khách quan, bất khả kháng theo quy định của hợp đồng. Cơ quan nhà nước và nhà đầu tư đã nỗ lực tìm các giải pháp để khắc phục nhưng không khả thi để tiếp tục triển khai hợp đồng. "Nếu các dự án BOT không được xử lý sẽ phá vỡ phương án tài chính, phát sinh nợ xấu, ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ cũng như môi trường thu hút đầu tư tư nhân vào hạ tầng giao thông", Bộ Giao thông Vận tải cho hay.

Việc xử lý vướng mắc của dự án BOT vượt quá thẩm quyền của Bộ Giao thông Vận tải do phải bố trí vốn nhà nước để thay thế quyền thu phí hoặc để thanh toán cho nhà đầu tư và chấm dứt hợp đồng trước thời hạn. Do vậy, Bộ phải báo cáo cấp có thẩm quyền để xem xét quyết định.