MỚI

Lọc CP theo tín hiệu PTKT

#Tài chính

24HMONEY đã kiểm duyệt

Đánh thuế giao dịch tiền số: Thách thức không nhỏ

Việc áp thuế lên tài sản kỹ thuật số tại Việt Nam không chỉ đối mặt với thách thức pháp lý mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, khiến quá trình triển khai trở nên vô cùng phức tạp.

Tiềm năng thu thuế từ tiền số

Việc hợp pháp hóa các sàn giao dịch tiền số tại Việt Nam không chỉ tạo ra một hành lang pháp lý minh bạch mà còn mở ra cơ hội thu thuế khổng lồ từ thị trường này. Theo báo cáo năm 2024 của Chainalysis, Việt Nam đứng thứ 5 thế giới về mức độ quan tâm đến tài sản số, xếp thứ 3 về sử dụng nền tảng giao dịch quốc tế và thứ 6 về khối lượng giao dịch trên các sàn phi tập trung. Hiện có khoảng 17 triệu người Việt sở hữu tài sản số, với tổng giá trị thị trường vượt 100 tỷ USD. Những con số này cho thấy tiềm năng lớn trong việc khai thác nguồn thu thuế nếu có chính sách quản lý hợp lý.

Theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam, nếu áp mức thuế 0,1% trên mỗi giao dịch, tương tự chứng khoán, Việt Nam có thể thu về hơn 800 triệu USD mỗi năm. Đây là cách tiếp cận khả thi, vừa tận dụng sự phổ biến của tiền số vừa giữ mức thuế ở ngưỡng hợp lý, không gây áp lực quá lớn lên nhà đầu tư.

Định hướng thu thuế từ tiền số

Việt Nam có thể áp dụng nhiều loại thuế khác nhau lên thị trường tiền số, tương tự như với các lĩnh vực tài chính truyền thống:

Thuế thu nhập doanh nghiệp (CIT): Các sàn giao dịch tiền số nếu được cấp phép hoạt động sẽ phải đóng CIT 20% trên lợi nhuận. Với khối lượng giao dịch lớn, khoản thu này sẽ đóng góp đáng kể vào ngân sách.

Thuế giá trị gia tăng (VAT): Dù giao dịch tiền số có thể được miễn VAT như nhiều nước đang áp dụng, nhưng các dịch vụ liên quan như tư vấn, đào tạo, hoặc bán phần mềm, phần cứng hỗ trợ (ví tiền số, máy ATM tiền số) có thể chịu mức VAT 10%.

Phí cấp phép và đăng ký: Chính phủ có thể thu phí cấp phép từ các sàn giao dịch và nhà cung cấp dịch vụ tài sản số. Nhiều quốc gia như Dubai đã áp dụng mức phí cấp phép lên tới 15.000 USD. Việt Nam có thể học hỏi mô hình này để tạo nguồn thu mà không cần đánh thuế trực tiếp.

Phí niêm yết tài sản số: Các sàn được cấp phép có thể thu phí từ các dự án muốn phát hành token hoặc niêm yết tài sản số, tương tự cách thị trường chứng khoán hoạt động. Điều này vừa giúp tăng thu ngân sách, vừa kiểm soát chất lượng dự án, giảm rủi ro cho nhà đầu tư.

Thuế trên hoạt động khai thác và tài chính phi tập trung: Nếu Việt Nam cấp phép khai thác tiền số, có thể áp thuế trên lợi nhuận hoặc lượng điện tiêu thụ. Các dịch vụ staking, cho vay tiền số hay giao dịch NFT cũng có thể bị đánh thuế trên phí giao dịch hoặc lợi nhuận từ bán tài sản.

Những thách thức trong triển khai thuế tiền số

Dù tiềm năng thu thuế là rất lớn, nhưng việc triển khai chính sách này sẽ không đơn giản do một số rào cản quan trọng:

Tính ẩn danh và phi tập trung: Không giống hệ thống tài chính truyền thống, tiền số cho phép giao dịch ẩn danh và không có trung gian giám sát, gây khó khăn trong việc xác định người nộp thuế. Việc kết nối danh tính thực tế với ví tiền số sẽ cần các quy định KYC nghiêm ngặt, nhưng ngay cả khi áp dụng KYC, người dùng vẫn có thể rút tiền về ví cá nhân hoặc giao dịch ngang hàng (P2P), khiến công tác giám sát trở nên phức tạp.

Khoảng trống pháp lý: Việt Nam hiện chưa có quy định rõ ràng về việc tiền số được xem là tài sản, hàng hóa hay công cụ đầu tư. Điều này gây khó khăn trong việc áp dụng các chính sách thuế, nhất là khi chưa có cơ chế buộc sàn giao dịch và cá nhân khai báo thu nhập từ tiền số.

Khả năng thực thi và tuân thủ: Ngay cả khi có luật, việc thu thuế cũng sẽ gặp nhiều thách thức do tính chất phức tạp của giao dịch tiền số. Một giải pháp là yêu cầu các sàn trong nước báo cáo toàn bộ giao dịch và khấu trừ thuế trực tiếp. Tuy nhiên, điều này khó thực hiện với các nền tảng phi tập trung và sàn giao dịch nước ngoài.

Giao dịch xuyên biên giới và trốn thuế: Người dùng có thể dễ dàng giao dịch trên các sàn quốc tế hoặc dùng VPN để né tránh thuế. Việt Nam có thể cân nhắc tham gia các sáng kiến hợp tác quốc tế như CRS hoặc FATCA để giám sát dòng tiền xuyên biên giới hiệu quả hơn.

Hạn chế công nghệ và nguồn lực: Việc theo dõi giao dịch tiền số đòi hỏi công cụ phân tích blockchain tiên tiến, trong khi cơ quan thuế Việt Nam hiện chưa có đủ năng lực công nghệ để triển khai. Các đồng tiền số ẩn danh như Monero hay các dịch vụ trộn tiền có thể khiến việc giám sát trở nên gần như bất khả thi.

Hợp pháp hóa sàn giao dịch tiền số không chỉ tạo ra môi trường giao dịch an toàn mà còn mở ra cơ hội thu ngân sách từ một thị trường đang phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, để thực thi hiệu quả, Việt Nam cần xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng, đồng thời đầu tư vào công nghệ giám sát và hợp tác quốc tế nhằm ngăn chặn các hành vi trốn thuế. Nếu có chính sách phù hợp, tiền số không chỉ là một lĩnh vực đầu tư tiềm năng mà còn là một nguồn thu thuế bền vững cho đất nước.