Cơn sốt mua bán đất đền chùa để trốn thuế và rửa tiền

Ngày càng nhiều những ngôi đền ở Nhật Bản được rao bán đã khiến giới chức Nhật Bản lo ngại.

Ngôi đền 420 năm tuổi xuống cấp của Benmou Suzuki, nằm sâu trong rừng gần một ngôi làng nhỏ trên núi ở Nhật Bản, trông không giống như bất động sản có giá trị cao.

Thế nhưng, gần đây, vị sư thầy bất ngờ nhận được lời đề nghị mua lại ngôi đền từ hai người tự xưng là môi giới bất động sản. Suzuki nghi ngờ rằng họ không thực sự quan tâm đến tòa nhà cổ kính ở đầu con đường mòn dẫn lên một ngọn núi thiêng, mà thay vào đó là chính sách miễn thuế đặc biệt đi kèm với việc điều hành một cơ sở tôn giáo.

Cuộc khủng hoảng này đang đe dọa cả cơ quan văn hóa và cộng đồng tôn giáo Nhật Bản

"Có những người sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để sở hữu những ngôi đền, ngay cả những ngôi đền trên núi như thế này. Thực tế, với giá trị của trạng thái pháp nhân tôn giáo, ngôi đền này có thể mang lại một khoản tiền không nhỏ", Suzuki, 52 tuổi, cho biết.

Với sự suy giảm dân số và niềm tin tôn giáo ở Nhật Bản, việc bảo trì hàng ngàn ngôi đền và đền thờ đang trở nên quá sức. Lấy ví dụ Đền Mikaboyama của Suzuki tại Sanbagawa, một vùng quê cách Tokyo ba giờ lái xe, chỉ có 500 cư dân và đã có ba ngôi chùa Phật giáo, một đền Thần đạo và một nhà thờ.

Sự gia tăng số lượng các tài sản tôn giáo được rao bán đã khiến giới chức Nhật Bản lo ngại rằng những người mua tiềm năng không phải quan tâm đến mục đích tôn giáo. Thay vào đó, họ sợ rằng nhiều người đang tìm cách trốn thuế hoặc thậm chí rửa tiền.

"Chúng tôi nhận thấy rõ cuộc khủng hoảng này đang đe dọa cả chúng tôi và cộng đồng tôn giáo", một quan chức của Cơ quan Văn hóa Nhật Bản, đơn vị giám sát các địa điểm tôn giáo, chia sẻ.

Việc chuyển đổi mục đích sử dụng của các ngôi đền, đền thờ đang trở thành vấn đề nhức nhối tại Nhật Bản, gây nên làn sóng phẫn nộ trong dư luận. Tại Osaka, một ngôi đền cổ kính đã bị phá bỏ vào năm 2020 để nhường chỗ cho dự án bất động sản, hàng chục ngôi mộ thiêng liêng bị di dời. Tương tự, ở Kyoto, một vụ việc nghiêm trọng khác xảy ra khi một ngôi đền bị phá hủy và biến thành bãi đỗ xe, gây tổn thất lớn cho di sản văn hóa và tinh thần của thành phố.

Việc sở hữu một ngôi đền, đền thờ được công nhận là pháp nhân tôn giáo ở Nhật Bản có thể mang lại nhiều lợi ích kinh tế đáng kể, đặc biệt là về thuế. Các tổ chức tôn giáo được miễn thuế đối với nhiều hoạt động, bao gồm cả các dịch vụ không mang tính chất tôn giáo như tổ chức đám tang. Điều này đã tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp kinh doanh các dịch vụ khác nhau như nhà hàng, khách sạn ngay tại khuôn viên đền thờ, dẫn đến tình trạng lợi dụng quy định để trục lợi.

Tính đến cuối năm 2023, Nhật Bản ghi nhận khoảng 180.000 cơ sở tôn giáo được đăng ký. Tuy nhiên, số lượng các tổ chức không hoạt động đã tăng đáng kể, lên tới hơn 4.400 nơi, tương đương gần 30% tổng số.

Nguyên nhân chính của tình trạng này là do việc thiếu người kế vị khi các nhà sư, linh mục qua đời. Nhiều cơ sở nhỏ lẻ, hoạt động độc lập gặp khó khăn trong việc tìm người tiếp quản và dễ trở thành mục tiêu mua lại của các cá nhân, tổ chức không rõ ràng. Tuy nhiên, có khoảng 7.000 cơ sở tôn giáo hoạt động độc lập với các nhóm này và được xem là dễ bị mua lại, theo cơ quan này và các nhà môi giới chuyên biệt.

Trước tình hình trên, cơ quan văn hóa Nhật Bản đã tăng cường các biện pháp để giải thể những cơ sở tôn giáo không hoạt động, nhằm ngăn chặn tình trạng lạm dụng và bảo vệ di sản văn hóa.