Chi phí là ‘chìa khóa’ để Việt Nam thu hút đầu tư vào xe điện

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành trung tâm sản xuất và tiêu thụ xe điện (EV) trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, để thu hút đầu tư vào lĩnh vực này, chi phí sản xuất và sở hữu xe điện cần được điều chỉnh hợp lý, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư và người tiêu dùng.

Công ty nghiên cứu thị trường BMI Research dự báo, doanh số bán ô tô điện mới tại Việt Nam năm 2024 sẽ tăng 114,8% so với cùng kỳ năm 2023, đạt khoảng 18.000 chiếc. Trong đó, doanh số bán xe thuần điện tăng 104,4%, dự kiến sẽ đạt gần 17.000 chiếc. Doanh số bán xe điện hybrid plug-in (PHEV) cũng được dự đoán sẽ có mức tăng trưởng đáng kể, tăng gấp 9 lần so với năm 2022, lên gần 1.100 chiếc.

Tối ưu chi phí sản xuất và lắp ráp

Giới chuyên gia cho rằng chi phí sản xuất và lắp ráp xe điện là yếu tố quan trọng quyết định sự phát triển của ngành công nghiệp này tại Việt Nam. Các hãng sản xuất ô tô lớn như VinFast đang nỗ lực phát triển dòng xe điện với chi phí cạnh tranh. VinFast đã công bố kế hoạch sản xuất xe điện với mục tiêu giảm chi phí thông qua việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và sử dụng nguyên liệu trong nước.

Một ví dụ điển hình là VinFast VF e34, mẫu xe điện đầu tiên của Việt Nam, được bán với giá khoảng 700 triệu đồng, thấp hơn nhiều so với các dòng xe điện cùng phân khúc trên thế giới. Điều này chứng tỏ Việt Nam có thể cạnh tranh về giá trên thị trường xe điện toàn cầu nếu biết cách tối ưu chi phí.

Theo đó, các hãng xe nên tích cực đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ tiên tiến và tự động hóa trong sản xuất để giảm chi phí. Các nhà máy sản xuất xe điện hiện đại tại Việt Nam được trang bị hệ thống robot tự động, giúp tăng năng suất và giảm thiểu lỗi trong quá trình sản xuất, mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó tạo lòng tin cho các nhà đầu tư.

Nghiên cứu của Hiệp hội Ô tô Việt Nam cho thấy, chi phí vận hành một chiếc xe điện trung bình chỉ bằng khoảng 1/3 so với xe chạy xăng. Điều này không chỉ hấp dẫn đối với người tiêu dùng mà còn là yếu tố thu hút các nhà đầu tư vào ngành công nghiệp xe điện tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam cũng đang triển khai các chính sách hỗ trợ nhằm giảm chi phí vận hành và bảo trì xe điện. Các chính sách này bao gồm miễn thuế nhập khẩu đối với các thiết bị, linh kiện xe điện, hỗ trợ xây dựng hạ tầng trạm sạc và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này. Sự hỗ trợ của chính phủ sẽ là động lực quan trọng giúp giảm chi phí và thu hút đầu tư vào ngành công nghiệp xe điện.

Hơn nữa, để xe điện có thể thực sự phát triển và thay thế các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng là điều kiện tiên quyết. Hiện nay, hệ thống trạm sạc xe điện tại Việt Nam còn rất hạn chế, khiến người tiêu dùng lo ngại về khả năng sạc pin khi di chuyển xa. Theo ước tính, Việt Nam cần đầu tư khoảng 123 tỉ USD và 14 tWh năng lượng từ năm 2024-2040 để đáp ứng nhu cầu của thị trường xe điện​.

Việt Nam có trữ lượng đất hiếm đứng thứ 2 thế giới, chỉ sau Trung Quốc. Các nguyên tố đất hiếm như neodymium và samarium rất quan trọng trong việc sản xuất nam châm động cơ cho xe điện. Việc khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên này sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và tăng cường sự cạnh tranh của ngành xe điện Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Để thực sự thu hút các nhà đầu tư lớn vào ngành công nghiệp xe điện, Việt Nam cần có một chiến lược toàn diện và đồng bộ. Việc tập trung vào giảm chi phí sản xuất, cải thiện chính sách hỗ trợ, và đầu tư vào cơ sở hạ tầng là những bước đi cần thiết để đạt được mục tiêu này.

Tăng cường hợp tác với các cường quốc xe điện

Ngoài ra, Việt Nam cũng cần phải tăng cường hợp tác quốc tế và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đã thành công trong việc phát triển ngành công nghiệp xe điện. Các mô hình thành công từ các quốc gia như Trung Quốc và các nước châu Âu có thể được áp dụng và điều chỉnh để phù hợp với điều kiện và thực tế tại Việt Nam.

Đầu tháng 4, hãng Chery Automobile cho biết họ sẽ là công ty Trung Quốc đầu tiên xây dựng một nhà máy xe điện tại Việt Nam. Nhà máy lắp ráp trị giá 800 triệu USD, liên danh với Tập đoàn Geleximco của Việt Nam tại tỉnh Thái Bình, sẽ có công suất sản xuất 200.000 xe mỗi năm sau khi hoàn thành vào quý I/2026.

Rõ ràng, việc tăng cường hợp tác với các cường quốc trong ngành công nghiệp xe điện không chỉ là một chiến lược quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của thị trường xe điện tại Việt Nam, mà còn là yếu tố then chốt trong việc thu hút đầu tư. Những quốc gia đi đầu trong lĩnh vực này như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đều có những công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm dồi dào trong việc phát triển và sản xuất xe điện.

Việc hợp tác với các quốc gia này có thể mở ra nhiều cơ hội lớn, giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ mới nhất và các quy trình sản xuất hiện đại. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn giảm thiểu chi phí sản xuất và hiệu quả hơn.

Hơn nữa, các chương trình đào tạo, nghiên cứu và phát triển chung giữa các công ty Việt Nam và các đối tác quốc tế sẽ giúp cải thiện kỹ năng và nâng cao năng lực cho đội ngũ kỹ thuật và quản lý.

Ông Dương Bá Hải, Phó trưởng phòng Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu (Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính) cho biết: Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi về thuế, phí, lệ phí đối với ngành ô tô, công nghiệp hỗ trợ ô tô để khuyến khích ngành công nghiệp ô tô, công nghiệp hỗ trợ ô tô phát triển, cũng như thực hiện có hiệu quả các cam kết tại Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam là thành viên.

Theo đánh giá của HSBC, nếu tận dụng tốt các thế mạnh, Việt Nam có tiềm năng để tăng tốc vượt qua các nước láng giềng ASEAN trong cuộc đua xanh hóa phương tiện giao thông. Bằng cách tối ưu hóa chi phí và triển khai các chính sách hỗ trợ hiệu quả, Việt Nam có thể tạo ra một môi trường đầu tư hấp dẫn và trở thành trung tâm sản xuất xe điện quan trọng trong khu vực.