Cảnh giác với giấc mộng giàu nhanh

Tuần trước, bạn tôi nhắn tin hỏi: Nên mua cổ phiếu gì bây giờ? Bạn đang nắm trong tay 2 tỷ đồng vay của người quen, nay sắp tới hạn trả nên muốn đầu tư với mục tiêu kiếm lời nhanh, nhiều để còn trả lãi vay 12%/năm. Bạn cũng nhấn mạnh không có khả năng chấp nhận rủi ro.

Bạn không phải là trường hợp cá biệt. Theo một khảo sát cách đây chưa lâu của Forrester Consulting, thực hiện theo sự ủy quyền của Backbase, có tới 67% người Việt Nam được hỏi bị căng thẳng về tài chính, xếp thứ 2 trong 10 nước châu Á - Thái Bình Dương, chỉ sau Thái Lan.

Khó khăn tài chính và giấc mộng làm giàu đã khiến không ít người Việt từ chỗ thích tiết kiệm, phòng thủ chuyển dần sang đầu tư. Bằng chứng, chỉ 11 tháng của năm 2021, bất chấp dịch bệnh Covid-19 tác động, hơn 1 triệu tài khoản mở mới trên sàn chứng khoán. Đây là số lượng tài khoản đột biến, vượt hơn cả tổng tài khoản mở mới trong 4 năm gần đây. Giao dịch trên sàn chứng khoán có những phiên, như ngày 03/11 lên tới 52,000 tỷ đồng, tương đương trên 2 tỷ USD. Đa số tiền đến từ nhà đầu tư trong nước.

Ở kênh bất động sản, tiền cũng đã đổ mạnh vào phân khúc đất nền. Theo batdongsan.com, tính riêng trong tháng 10/2021, chẳng cần quan tâm đến diễn biến phức tạp của dịch bệnh, lượng tìm kiếm đất nền trên cả nước tăng trung bình 58 - 78%. Riêng khu vực TP.HCM và các tỉnh vệ tinh phía Nam như Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước… nhu cầu giao dịch đất nền cũng tăng 65-105% so với tháng trước đó.

Có nhiều lý do để nhà đầu tư chọn chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu), bất động sản làm điểm đến đầu tư. Trong đó,các mức sinh lời hấp dẫn là nguyên nhân chính yếu. Quý 3/2021, đã có nhiều nhà đầu tư kiếm lời gấp nhiều lần từ giao dịch cổ phiếu. Và một mức lãi 40-50% chỉ sau vài tuần “xuống tiền” là rất phổ biến. Hay trong 10 năm qua, theo số liệu công bố từ một hội thảo chuyên ngành vừa tổ chức ở TPHCM, đất nền đã cho tỉ suất sinh lời tăng trung bình trên 600%. Các kênh đầu tư này đang mở ra hy vọng “đổi đời” cho nhiều người.

Tuy nhiên, cần thấy rằng, các mức sinh lời đột biến thường không luôn xuất hiện. Và sóng đầu tư cũng rất dập dìu. Vì thế, những nhà đầu tư chuyên nghiệp từng tiết lộ, một mức sinh lời 15-16%/năm trong đầu tư đã là thành công và đều cần đến kiến thức, kỹ năng, kỹ thuật, sự chuyên tâm và tập trung. Muốn kiếm lời cao hơn, nhà đầu tư phải thật “có nghề”, được trui rèn cọ sát trong thực tiễn đầu tư và phải sắc sảo nhạy bén trong nhận định để phát hiện,chớp lấy thời cơ. Ngoài ra, dù là nhà đầu tư bản lĩnh, dày dạn kinh nghiệm “trận mạc” thì trong nhiều trường hợp, họ vẫn cần học cách lùi bước, chấp nhận sửa sai, chấp nhận một mức rủi ro nhất định có thể xảy đến.

Thực tế, trong các chiến lược đầu tư, vẫn có không ít người chọn cách mạo hiểm. Nhưng khác biệt của nhà đầu tư chuyên nghiệp là thường “có ăn có chịu” với thị trường. Họ dự đoán được xu hướng và “lên tàu” từ sớm. Khi phát hiện dấu hiệu bong bóng thị trường, họ lập tức tìm cách rút êm. Lúc này, nhà đầu tư mới tham gia rất dễ gặp rủi ro.

Giới chuyên gia đã khuyên những người ít có thời gian tìm hiểu theo dõi thông tin, chưa am tường trong lĩnh vực đầu tư thì có thể mua chứng chỉ quỹ của các quỹ đầu tư để nhờ đầu tư giùm. Cách thức này tuy không thể đem lại lợi nhuận chót vót nhưng an toàn hơn. Nếu nhà đầu tư vẫn muốn tự đầu tư thì cần hiểu rõ bản thân, hiểu khẩu vị, tính cách, khả năng tài chính để có chiến lược phù hợp và giảm thiểu rủi ro.

Mong muốn giàu có, được tự do tài chính là một ước muốn chính đáng của tất cả chúng ta. Tuy nhiên, khi lợi nhuận đến quá dễ dàng, quá đột biến, không tương xứng với công sức, khả năng, thời gian bỏ ra thì lợi nhuận đó mang tính chất may rủi nhiều hơn, khó bền và thường là cạm bẫy.

Điển hình những ngày gần đây, thị trường xôn xao về các vụ gọi vốn đầu tư ở S.Tix Coffee, VsetGroup.. có dấu hiệu vi phạm luật, khiến nhà đầu tư đứng trước nguy cơ mất tiền. Trước đó, không thiếu những câu chuyện huy động vốn hàng trăm tỷ đồng dù chủ doanh nghiệp không nêu được phương án sử dụng tiền cụ thể, không có bằng chứng về tính khả thi của các dự án. Điều này cho thấy tâm lý muốn lãi cao, lãi nhanh, “tiền đẻ ra tiền” đã choáng ngợp và làm không ít người mất đi sự tỉnh táo cần thiết.

Trong khi đó, để trở nên giàu có, đầu tư thôi chưa đủ. Mà còn là khả năng quản lý tiền bạc hiệu quả. Theo Forrester Consulting, tỉ lệ người Việt không biết cách quản trị tiền bạc cao nhất trong 10 nước tham gia khảo sát. Gần 2/3 người được hỏi không biết tìm lời khuyên tài chính đáng tin cậy ở đâu. Nhiều người vẫn đang tự mò mẫm tìm đến các trang tài chính, website hoặc các ứng dụng với hy vọng gặp được bí quyết làm giàu. Vô tình, không ít người bị lôi kéo vào các trang thông tin mời chào hấp dẫn.

Thực tế, như nghiên cứu mang tên Rich Habits của Thomas C. Corley, trong 177 triệu phú tự thân, ngoài những người chấp nhận rủi ro để đầu tư làm giàu, có những người đã giàu lên nhờ tiết kiệm. Đó là những người chọn lối sống bình thường, không hào nhoáng và biết đầu tư cẩn trọng.

Dù giàu lên nhờ “năng nhặt chặt bị” hay giàu nhờ biết đầu tư chớp thời cơ thì sự giàu có về tiền bạc của cải không phải là yếu tố duy nhất tạo ra hạnh phúc cho con người và cũng không phải là nấc thang cao nhất của đời sống chất lượng. Người giàu có thực sự chính là người cảm thấy hài lòng với cuộc sống hiện tại và với những gì đang có.