Cần lực lượng dẫn dắt các xu hướng mới trong phát triển khu công nghiệp

Muốn hình thành khu công nghiệp chuyên ngành thì phải thu hút được doanh nghiệp nòng cốt, có sức lan tỏa lớn để hấp dẫn mạnh mẽ các doanh nghiệp vệ tinh khác...

Chia sẻ tại phiên thảo luận “Nhận diện xu hướng mới trong phát triển khu công nghiệp” do Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức ngày 20/9, ông Bùi Ngọc Hải, Phó Trưởng Ban, Ban quản lý Khu kinh tế Thành phố Hải Phòng, nhấn mạnh rằng: khi đi theo xu hướng nào phải bắt đầu từ quy hoạch công phu, có gói chính sách đồng bộ, khả thi và lựa chọn được những doanh nghiệp có đủ năng lực dẫn dắt.

DỊCH CHUYỂN MẠNH TRONG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KHU CÔNG NGHIỆP

Khu công nghiệp, Khu chế xuất đầu tiên của Việt Nam được thành lập là Khu chế xuất Tân Thuận (Tp.HCM năm 1991). Nhận diện sớm được cơ hội phát triển công nghiệp, sau 3 năm, Hải Phòng đã thành lập Khu công nghiệp Nomura có diện tích 153 ha do UBND Thành phố Hải Phòng liên doanh với Tập đoàn Nomura (Nhật Bản). Đây là Khu Công nghiệp đầu tiên ở miền Bắc được thành lập.

Sau đó, Hải Phòng tiếp tục phát triển các Khu công nghiệp khác. Đến năm 2008, Thành ủy Hải Phòng đã ra Nghị quyết về phát triển các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn thành phố đến năm 2020. Có thể thấy Hải Phòng đã nhận diện sớm, quan tâm phát triển khu công nghiệp như mô hình thúc đẩy phát triển công nghiệp mới.

Tiếp đó, thành phố đề xuất hình thành Khu kinh tế Đình Vũ- Cát Hải diện tích hơn 22 nghìn ha, trong đó có 12 khu công nghiệp được quy hoạch với những ưu đãi cao hơn.

Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng thông tin, theo quy hoạch, Hải Phòng có 25 Khu công nghiệp, đến nay đã phát triển 12 khu. Tính đến cuối tháng 8/2021 các khu công nghiệp này đã thu hút 422 dự án FDI với tổng vốn đầu tư khoảng 18,9 tỷ USD. Cùng với đó đã thu hút 178 dự án đầu tư trong nước với tổng số vốn 156 nghìn tỷ đồng (khoảng 7 tỷ USD).

Đến nay, 12 khu công nghiệp đã thu hút khoảng 26 tỷ USD, giải quyết việc làm cho khoảng 177 nghìn lao động. Kim ngạch xuất khẩu khoảng 20 tỷ USD mỗi năm. Các khu công nghiệp đã đóng góp trung bình gần 80% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu và 70% giá trị sản xuất công nghiệp của cả thành phố.

Tuy nhiên, điều lớn hơn cả là việc đầu tư vào khu công nghiệp đã hình thành, tạo cầu rất lớn cho xã hội, kích thích nhiều ngành, lĩnh vực khác phát triển như dịch vụ, công nghiệp hỗ trợ, cảng biển, vận tải, logistics, thương mại, xây dựng…

Bước đầu Hải Phòng đã hình thành và thực hiện được mục tiêu biến các khu công nghiệp và khu kinh tế thành động lực chủ yếu cho phát triển kinh tế của thành phố. “Chúng tôi kỳ vọng đến năm 2025 sẽ tiếp tục thành lập thêm 15 Khu công nghiệp với diện tích tăng thêm khoảng 6.200 ha, thu hút khoảng 15 tỷ USD”, ông Hải nhấn mạnh.

Cũng theo Ban quản lý Khu kinh tế Thành phố Hải Phòng, việc đầu tư phát triển khu, cụm công nghiệp đã đi đúng hướng và có sự dịch chuyển mạnh mẽ. Cụ thể, đã chuyển mạnh sang các ngành hàng mà Hải Phòng có lợi thế như công nghiệp điện tử máy tính, công nghiệp phụ trợ cho ngành hàng điện tử đang chiếm hơn 53%; lĩnh vực chế tạo ô tô xe máy, cơ khí máy móc thiết bị khoảng 10,8%; logistics và kinh doanh hạ tầng chiếm 9,9%. Như vậy, 3 lĩnh vực trên đã chiếm hơn 70% trong cơ cấu đầu tư vào khu công nghiệp và tỷ lệ này tiếp tục được dịch chuyển theo hướng tích cực hơn.

Ngoài việc định hướng phát triển các khu, cụm công nghiệp, Hải Phòng còn có quyết định danh mục các dự án công nghiệp khuyến khích đầu tư, đầu tư có điều kiện, không chấp thuận đầu tư... để đảm bảo đầu tư chất lượng, hiệu quả, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường nghiêm ngặt.

PHẢI CÓ LỰC LƯỢNG DẪN DẮT CÁC XU HƯỚNG MỚI

Tuy nhiên, ông Hải cũng cho biết, mặc dù theo Nghị quyết phải thành lập các khu công nghiệp chuyên sâu, công nghiệp công nghệ cao, khu công nghiệp phụ trợ nhưng đến nay mới chỉ hình thành các khu công nghiệp ở dạng tổng hợp.

Trong quá trình hình thành các khu công nghiệp tổng hợp, Hải Phòng đã có bài học lớn về thu hút đầu tư của Tập đoàn LG vào khu công nghiệp Tràng Duệ. Ban đầu thu hút dự án của LG 1,5 tỷ USD năm 2013 và đến nay đã tiếp tục thu hút các doanh nghiệp khác của Tập đoàn như LG Displays với số vốn 4,6 tỷ USD, LG Innotek với số vốn 1,5 tỷ USSD, LG Chemichals… cùng hơn 40 doanh nghiệp vệ tinh khác.

Không quy hoạch các khu công nghiệp đơn lẻ, độc lập nữa mà phải hình thành các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn, cùng với quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn mới, như một hệ sinh thái tổng hợp, có sự tương tác hỗ trợ lẫn nhau.

Đến nay, tổng số vốn đầu tư vào khu công nghiệp này đã lên đến khoảng 8,2 tỷ USD và đã hình thành lên một khu công nghiệp chuyên ngành điện tử, với suất đầu tư cao hàng đầu 30 triệu USD/ha mặc dù định hướng quy hoạch là khu công nghiệp tổng hợp.

Điều này cho thấy, “muốn hình thành khu công nghiệp chuyên ngành thì phải thu hút được doanh nghiệp nòng cốt, có sức lan tỏa lớn để kéo các doanh nghiệp vệ tinh khác”, ông Hải chia sẻ.

Ngoài ra, hiện nay, vấn đề liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài mặc dù đã khá hơn nhưng vẫn còn thụ động, chưa mang tính tác hợp cao, hài hòa lợi ích. Ông Hải cũng đề cập tới việc phải đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Nếu muốn thu hút, chọn lọc các dự án có hàm lượng công nghệ cao thì phải có lực lượng lao động đủ hấp dẫn. Muốn có lực lượng lao động chất lượng cao thì ngoài đào tạo, đãi ngộ tốt của doanh nghiệp còn phải có nhà ở và các điều kiện sống có chất lượng để họ cam kết gắn bó lâu dài, để Hải Phòng nói chung và các khu công nghiệp Hải Phòng nói riêng thực sự là nơi đáng làm và đáng sống.

Chúng ta đặt kỳ vọng sẽ phát triển các khu công nghiệp có chất lượng hơn, có khả năng linh hoạt, ứng phó tốt hơn với những bất thường, bền vững hơn. Đây là một xu hướng và cần phải có lực lượng dẫn dắt. Vậy yếu tố nào sẽ dẫn dắt các xu hướng này?

COI QUY HOẠCH LÀ NGUỒN LỰC CỦA CÁC NGUỒN LỰC

Phó Ban quản lý Khu kinh tế Thành phố Hải Phòng cho rằng phải dẫn dắt ngay từ khâu quy hoạch. Việc quy hoạch các khu công nghiệp không còn đơn lẻ, độc lập nữa mà phải hình thành các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn, cùng với quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn mới, như một hệ sinh thái tổng hợp, có sự tương tác hỗ trợ lẫn nhau.

“Khâu quy hoạch là vô cùng quan trọng. Nếu quy hoạch tốt sẽ thu hút được nhà đầu tư tốt và ngược lại. Do đó, chúng tôi coi quy hoạch là nguồn lực của các nguồn lực, quyết định sự thành công của khu công nghiệp”, ông Hải nói.

Ngoài ra, khi coi đó là xu hướng, muốn dẫn dắt phải có chính sách đủ mạnh, đồng bộ và khả thi. Đặc biệt, muốn đi theo xu hướng nào phải lựa chọn được những doanh nghiệp có khả năng dẫn dắt của xu hướng đó.

Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng đang soạn thảo trình Thành phố một Nghị quyết mới về phát triển khu, cụm công nghiệp từ nay đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Trước xu hướng, yêu cầu phát triển mới, đây là hành động dẫn dắt đầu tiên của thành phố.

Theo đó, Hải Phòng sẽ chủ động chọn lọc, thu hút đầu tư gắn với khai thác các lợi thế của thành phố, kể cả các lợi thế tập trung quy mô. Trong phát triển khu công nghiệp, tập trung là một lợi thế rất lớn. Khi đã phát triển được số lượng khu công nghiệp nhất định thì lợi thế quy mô, tập trung sẽ cho phép nghĩ đến triển khai hiện thực hoá yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả đầu tư sản xuất, kinh doanh, tận dụng tối đa các xu hướng mới của công nghệ, hướng tới bền vững, phát triển thông minh.

Với điều kiện của Hải Phòng hiện nay, ông Hải khẳng định, hoàn toàn tự tin có thể chuyển đổi nhanh theo những xu hướng mới; hình thành một hệ sinh thái, không chỉ khu công nghiệp mà xung quanh đó là những cụm công nghiệp, khu đô thị, khu dân cư liên hoàn để hỗ trợ nhau. Trong đó đẩy nhanh những mô hình mới như một số khu công nghiệp đang chuyển đổi từ truyền thống sang các mô hình khu công nghiệp sinh thái, chuyên ngành, chuyên sâu, công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao, công nghiệp gắn với logistic, công nghiệp - đô thị - dịch vụ...

Đặc biệt, trong thời gian tới phải thành lập một số khu công nghiệp sinh thái ngay từ khi quy hoạch và hình thành các khu công nghiệp chuyên sâu như Tràng Duệ và tìm kiếm các đơn vị dẫn dắt. Cùng với đó là xây dựng nhà ở cho công nhân và các thiết chế văn hóa cơ bản, gắn chặt chẽ phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp với đô thị hóa, xây dựng nông thôn mới, thực hiện phát triển bao trùm, tăng gắn kết chia sẻ và đảm bảo hài hòa lợi ích phát triển của các bên liên quan.