Bộ Xây dựng ‘chê’ thủ tục đầu tư nhà ở xã hội phức tạp

Bộ Xây dựng cho biết, trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua – bán nhà ở xã hội (NƠXH) còn phức tạp và kéo dài. Điều này gây khó khăn cho cả chủ đầu tư và người mua nhà.

Tại báo cáo gửi đại biểu Quốc hội về một số vấn đề chuẩn bị cho phiên chất vấn, trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 4, Bộ Xây dựng cho rằng, dự án NƠXH được miễn tiền sử dụng đất nhưng vẫn phải thực hiện thủ tục tính tiền sử dụng đất để miễn.

Việc xác định giá trước khi thực hiện bán, cho thuê, cho thuê mua đối với NƠXH đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách phải được cơ quan nhà nước cấp tỉnh thẩm định cũng kéo dài thời gian, gây tốn kém cho doanh nghiệp.

Bộ Xây dựng nhấn mạnh, các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NƠXH, nhà ở công nhân đã ban hành chưa đủ hấp dẫn (lợi nhuận định mức của toàn bộ dự án không được vượt quá 10% tổng chi phí đầu tư).

Nhà ở xã hội NHS Trung Văn (Nam Từ Liêm, Hà Nội) sau nhiều năm vẫn chưa xong thủ tục đầu tư xây dựng để đủ điều kiện mở bán.

Thậm chí, các ưu đãi như: Miễn tiền sử dụng đất, giảm 50% thuế… nhưng thực chất chủ đầu tư không được hưởng. Bởi lẽ những ưu đãi này người mua nhà hưởng vì theo quy định không được tính vào giá bán.

Theo quy định các dự án NƠXH phải dành tối thiểu 20% diện tích NƠXH trong dự án để cho thuê và chủ đầu tư chỉ được bán sau 5 năm đưa vào sử dụng. Nhưng trên thực tế có nhiều dự án không cho thuê được phần diện tích này dẫn đến tình trạng các căn hộ để không, lãng phí trong khi chủ đầu tư không được bán, dẫn đến không thu hồi được vốn gây lãng phí xã hội.

Ngoài ra, Luật Nhà ở hiện hành chưa có quy định cho phép tổ chức doanh nghiệp, hợp tác xã thuộc đối tượng được mua, thuê, thuê mua NƠXH trong khi trên thực tế nhu cầu rất lớn của các tổ chức doanh nghiệp, hợp tác xã muốn mua, thuê để cho người lao động của họ thuê lại để ở.

Bộ Xây dựng chỉ rõ, các địa phương chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển NƠXH trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp; chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển NƠXH, dẫn đến thiếu quỹ đất sạch để triển khai các dự án.

Chưa kể các quy định pháp luật trong phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp còn nhiều vướng mắc. Cụ thể, ngân sách cấp vốn cho vay ưu đãi xây dựng nhà ở xã hội còn thấp; đến nay chưa bố trí nguồn vốn cấp bù lãi suất cho bốn ngân hàng được chỉ định cho vay ưu đãi NƠXH.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, giai đoạn 2016-2020, ngân sách rót về cho Ngân hàng Chính sách xã hội rất thấp, chỉ hơn 3.160 tỷ trong tổng số 9.000 tỷ đồng (đạt 35%). Số tiền này đã được giải ngân cho khách hàng cá nhân vay mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, xây dựng mới hoặc cải tạo nhà. Tính riêng 10 tháng đầu năm nay, giải ngân 2.300 tỷ đồng cho gần 6.700 khách hàng thuộc nhóm vay ưu đãi.

Bốn ngân hàng Vietcombank, Vietinbank, Agribank, BIDV mà Nhà nước chỉ định cho vay ưu đãi NƠXH không được rót vốn để cấp bù lãi suất cho vay nên giai đoạn này không chủ đầu tư dự án NƠXH, nhà ở công nhân nào được tiếp cận nguồn vay ưu đãi.