Ai chịu trách nhiệm khi để đại gia bất động sản Bình Dương thôn tính hàng loạt đất vàng?

Bộ Công an đang xác minh, điều tra vụ việc tỉnh Bình Dương giao hàng loạt khu đất vàng cho nữ đại gia khét tiếng trong làng địa ốc Phạm Thị Hường trú phường Lái Thiêu, TP.Thuận An, Bình Dương. Luật sư cũng đã có những phân tích pháp lý xung quanh vụ việc này.

Có thể xử lý trách nhiệm hình sự

Như Dân Việt đã thông tin, Bộ Công an đang tiến hành xác minh vụ việc có dấu hiệu sai phạm liên quan đến việc phân lô bán nền và việc thực hiện các dự án của nhóm công ty, gồm: Công ty TNHH bất động sản Phú Hồng Thịnh, Công ty TNHH quản lý đầu tư phát triển đô thị Việt Nam, Công ty cổ phần Phú Gia Khiêm Land và Công ty TNHH thương mại - dịch vụ bất động sản Phú Phong.

Tất cả các công ty này đều liên quan đến gia đình của nữ "đại gia" khét tiếng trong làng địa ốc tỉnh Bình Dương - bà Phạm Thị Hường (trú phường Lái Thiêu, TP.Thuận An, tỉnh Bình Dương).

Trao đổi với PV Dân Việt, luật sư Trần Tuấn Anh (Đoàn luật sư TP.Hà Nội) cho biết, sau khi nghiên cứu vụ việc, luật sư nhận thấy rằng, trong kết luận kiểm tra về việc phân lô bán nền số 250 của UBND tỉnh Bình Dương cũng đã nêu rất rõ nhiều sai phạm về tách thửa, không đúng diện tích tối thiểu; vi phạm quy định về chuyển mục đích sử dụng đất; vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Theo vị luật sư, qua kết luận có thể thấy, hành vi của hộ gia đình bà Hương rõ ràng là một hành vi lách luật có chủ đích nhằm mục đích kinh doanh bất động sản, tuy nhiên việc đề nghị của bà Hường lại không trái quy định của pháp luật. Bởi theo luật, người dân có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền về việc tách thửa với diện tích bất kỳ, sau đó đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN) rồi chuyển nhượng cho người khác.

Tuy nhiên việc có chấp thuận tách thửa và cấp GCN theo như đề nghị của người sử dụng đất hay không sẽ phải do cơ quan có thẩm quyền quyết định căn cứ theo quy định pháp luật.

Nếu làm đúng chức năng, nhiệm vụ của mình, UBND thị xã Thuận An (nay là UBND TP.Thuận An) và các cá nhân có thẩm quyền phải từ chối hồ sơ đề nghị tách thửa đối với những khu đất không đảm bảo về diện tích tối thiểu hay từ chối cho phép chuyển nhượng vì đất nằm trong dự án quy hoạch công viên cây xanh, thậm chí là không đồng ý cho phép tách thửa vì có dấu hiệu tách thửa nhằm mục đích kinh doanh bất động sản mà không lập dự án.

Theo đó, tất cả những sai phạm được nêu trong kết luận số 250 của UBND tỉnh Bình Dương chủ yếu đến từ phía cơ quan quản lý nhà nước về đất đai khi đã tiến hành chấp thuận việc tách thửa một cách ồ ạt, chấp thuận việc cấp GCN không đúng quy định cho người nhận chuyển nhượng đất từ bà Hường, khiến những đề nghị tách thửa, chuyển mục đích, chuyển nhượng quyền sử dụng trái quy định pháp luật đất bỗng nhiên được hợp pháp hóa bằng GCN.

Việc UBND thị xã Thuận An đã giải quyết việc tách thửa bằng một cách thức được lặp đi lặp lại nhiều lần ở nhiều khu đất cho 4 người cùng gia đình, thực hiện một cách liên tục với số lượng lớn; có 1 ngày ký trên 100 GCN nhưng không báo cáo UBND tỉnh xem xét chỉ đạo rõ ràng là điều bất thường. Liệu rằng có hay không có việc cá nhân và các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền nhận được lợi ích nào đó để cố ý làm trái?

Nếu trường hợp này xảy ra, các cá nhân có liên quan có thể bị bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội nhận hối lộ được quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015; hoặc tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ được quy định tại Điều 356 Bộ luật Hình sự 2015 nếu cơ quan điều tra chứng minh được có thiệt hại về tài sản hoặc lợi ích của Nhà nước, cho quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân do hành vi này gây ra.

Người đưa hối lộ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đưa hối lộ.

Nếu có sai phạm, bồi thường thế nào?

Về trách nhiệm bồi thường, luật sư Trần Tuấn Anh phân tích, những người dân nhận chuyển nhượng phần đất tách thửa chưa đủ điều kiện về diện tích tối thiểu hoặc thửa đất vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất dù đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng vẫn có rủi ro giấy chứng nhận này bị thu hồi, hủy bỏ do việc cấp giấy chứng nhận này là trái luật.

Theo khoản 1 Điều 21 Nghị định số 84/2007/NĐ-CP quy định: "Trường hợp có văn bản của cơ quan điều tra, cơ quan thanh tra kết luận là giấy chứng nhận đã cấp trái với quy định của pháp luật, cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận có trách nhiệm xem xét, nếu kết luận đó là đúng thì ra quyết định thu hồi giấy chứng nhận đã cấp".

Như vậy, rủi ro đối với những trường hợp nhận chuyển nhượng đối với thửa đất vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất bị thu hồi giấy chứng nhận sẽ không được phép chuyển mục đích sử dụng đất, giữ nguyên loại đất nhận chuyển nhượng là đất nông nghiệp. Khi đất này bị thu hồi để giải phóng mặt bằng thực hiện dự án, người sử dụng đất chỉ được bồi thường với giá đất nông nghiệp, giá bồi thường là rất thấp so với số tiền mà người nhận chuyển nhượng đã bỏ ra.

Còn đối với trường hợp không đủ diện tích tối thiểu, người nhận chuyển nhượng sau khi bị thu hồi giấy chứng nhận sẽ không thể đề nghị cấp mới bởi không đủ điều kiện. Khi này chỉ còn cách mua thửa đất liền kề để hợp thành thửa đất mới đủ diện tích thì mới có thể được cấp giấy chứng nhận, nếu không thửa đất này sẽ không có giấy chứng nhận.

Về trách nhiệm, vì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị thu hồi do cơ quan có thẩm quyền cấp trái quy định pháp luật nên người dân có thể căn cứ theo Luật Trách nhiệm bồi thường thiệt hại của Nhà nước 2009 để yêu cầu bồi thường thiệt hại khi bị thu hồi giấy chứng nhận.

Theo khoản 8 Điều 13 Luật Bồi thường thiệt hại của Nhà nước quy định "Nhà nước có trách nhiệm bồi thường thiệt hại do hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ gây ra trong trường hợp cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất". Đồng nghĩa với việc trách nhiệm bồi thường trong trường hợp này thuộc về UBND TP.Thuận An (trước là UBND thị xã Thuận An).

Theo đó, người bị thiệt hại có thể căn cứ vào kết luận của cơ quan điều tra, cơ quan thanh tra về hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ để có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại gửi đến cơ quan có trách nhiệm bồi thường được quy định tại Điều 14 Luật Bồi thường thiệt hại của Nhà nước là "Cơ quan hành chính trực tiếp quản lý người thi hành công vụ có hành vi trái pháp luật gây ra thiệt hại" mà ở đây là UBND TP.Thuận An.

Trong trường hợp UBND TP.Thuận An không ra quyết định giải quyết bồi thường hoặc không đồng ý với quyết định giải quyết, người bị thiệt hại có thể khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết việc bồi thường.

Ngày 1/7, Văn phòng Chính phủ có văn bản gửi UBND tỉnh Bình Dương truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình về việc kiểm tra phản ánh của báo chí, đơn thư về vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai, xây dựng tại tỉnh Bình Dương.

Văn bản nêu rõ, trong những ngày qua, một số báo có nhiều bài viết phản ánh các dấu hiệu vi phạm pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai, xây dựng tại TP.Thuận An, TP.Dĩ An và thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. Đồng thời, Văn phòng Chính phủ nhận được đơn thư do Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông chuyển đến, có nội dung phản ánh về các vi phạm nêu trên.

Về việc này, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình có ý kiến chỉ đạo như sau: Yêu cầu UBND tỉnh Bình Dương kiểm tra, làm rõ nội dung phản ánh của báo chí và đơn thư, xử lý nghiêm các vi phạm (nếu có) theo đúng quy định của pháp luật, báo cáo kết quả lên Thủ tướng Chính phủ trước ngày 1/9/2020.