14/11/2021 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Xuất khẩu thủy sản giảm sâu, trọng số thị trường Trung Quốc với rào cản lớn

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước tháng 10/2021 giảm mạnh, và xuất khẩu sang các lớn như Trung Quốc, Nhật Bản và Anh Quốc đều giảm sâu nhưng riêng thị trường Trung Quốc giảm mạnh nhất đến 44% so với tháng 10/2020 và chỉ đạt 88,268 triệu USD

Theo thông kê mới nhất của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu thủy sản cả nước trong tháng 10 đạt 888,63 triệu USD, giảm tới 42,3% so với tháng 9. Cộng dồn 10 tháng đạt 7,074 tỷ USD, tăng 1,9% so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù đà giảm thể hiện ở hầu hết các thị trường lớn, song riêng độ rơi sâu tại Trung Quốc cho thấy một xu hướng đáng chú ý.

Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc sụt giảm 3 năm liền

Trong tháng 10, xuất khẩu thủy sản sang thị trường Trung Quốc đạt 88,268 triệu USD, giảm tới 44% so với tháng 10/2020. Cộng dồn 10 tháng đầu năm đạt hơn 742,923 triệu USD, giảm 25,05% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 10,50% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước.

Trong 2 năm qua thị trường Trung Quốc chiếm từ 17 - 18% tổng kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam với trên 1,4 tỷ USD, và nằm trong top 3 thị trường nhập khẩu của thủy sản Việt Nam.

Tuy nhiên, xuất khẩu thủy sản sang thị trường này sụt giảm liên tục từ đầu năm đến nay, vì vậy, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo xuất khẩu thuỷ sản sang Trung Quốc năm nay sẽ chỉ đạt 1 tỷ USD, và nếu đúng như dự báo thì kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc năm 2021 sẽ giảm 15,12% so với năm 2020 và giảm 18,73% so với năm 2019.

Hai sản phẩm chủ lực xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc là tôm và cá tra đã sụt giảm 23% và 20% so với cùng kỳ năm 2020. Ngoài ra, Trung Quốc cũng là thị trường nhập khẩu cua ghẹ quan trọng của Việt Nam nhưng cũng đã giảm 21% so với cùng kỳ năm ngoái.

Bà Lê Hằng, Phó giám đốc Trung tâm VASEP.PRO cho biết, kể từ tháng 4/2021, xuất khẩu thủy sản sang thị trường Trung Quốc liên tục giảm từ 11%-51%, do việc kiểm soát chặt chẽ thủy sản đông lạnh nhập khẩu tại các cảng chính của nước này, gây tắc nghẽn và tốn kém thời gian lẫn chi phí làm ảnh hưởng đến lợi nhuận và nhu cầu của các nhà nhập khẩu Trung Quốc, cũng như của các công ty xuất khẩu Việt Nam.

“Cùng với sự bùng phát COVID-19 ở Việt Nam từ tháng giữa tháng 7, khiến xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc càng giảm mạnh. Cụ thể, trong tháng 8 kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc giảm 36%, sang trong tháng 9 mức độ giảm sâu hơn đến 51% và qua tháng 10 mức giảm còn 44% so với cùng kỳ năm 2020”, bà Hằng nói.

Rào cản kiểm soát COVID-19

Có hai nguyên nhân khiến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc liên tục giảm.

Từ quý 3/2020, Trung Quốc đã nhiều lần thông báo phát hiện virus corona trên bao bì thủy sản đông lạnh nhập khẩu từ một số nước như Ấn Độ, Ecuador, Nga, Achentina… nên hải quan nước này tuyên bố sẽ tăng cường thanh tra và kiểm tra thủy sản đông lạnh nhập khẩu để ngăn chặn sự bùng phát của COVID-19.

Có hàng trăm công ty xuất khẩu từ Ấn Độ, Ecuador, Nga, Indonesia bị đình chỉ xuất khẩu sang Trung Quốc 1-5 tuần vì lý do phát hiện COVID-19. Riêng Ấn Độ có tới trên 70 công ty bị tạm ngừng nhập khẩu sang Trung Quốc.

Thông tin mới nhất, từ ngày 8/11/2021, Trung Quốc đã tạm ngừng hoạt động tất cả công ty chuỗi cung ứng thực phẩm, thủy sản đông lạnh tại thành phố Đại Liên - nơi chiếm 40% lượng thủy sản đông lạnh nhập khẩu vào Trung Quốc vì lý do COVID-19. Điều này có thể dẫn tới hoạt động xuất nhập khẩu trong thời gian tới tiếp tục bị ảnh hưởng và sụt giảm.

Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) vừa cho biết sẽ tăng cường kiểm tra đối với thủy sản chuỗi lạnh. Tính đến ngày 29/10, GACC đã kiểm tra hơn 400 nhà sản xuất thực phẩm chuỗi lạnh quốc tế và đình chỉ 154 công ty nhập khẩu do lây nhiễm từ các nhân viên. GACC cũng đã lấy khoảng 3,2 triệu mẫu thực phẩm nhập khẩu, trong đó có 499 mẫu dương tính với COVID, và GACC cũng đã đình chỉ nhập khẩu đối với 221 công ty quốc tế từ 1-4 tuần sau khi phát hiện các bao bì sản phẩm của họ dương tính với COVID.

Tuy nhiên, theo nhận định của Đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc - Phạm Sao Mai, dù đã xuất khẩu nông, thủy sản sang Trung Quốc hơn 30 năm qua nhưng cho đến nay doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa nắm được hệ thống phân phối tại thị trường này, khiến hàng hóa Việt Nam bị động và phụ thuộc vào các doanh nghiệp đầu mối ở Trung Quốc.

Trước tình hình kiểm soát khắt khe của hải quan Trung Quốc, dự báo xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang nước này sẽ tiếp tục giảm sâu trong 2 tháng cuối năm, và kim ngạch xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc trong quý 4/2021 ước đạt 242 triệu USD, giảm 40%. Theo đó, xuất khẩu thủy sản sang thị trường này cả năm 2021 sẽ chỉ đạt khoảng 1 tỷ USD, giảm 26%.