Xuất khẩu rau quả sang EU chiếm chưa tới 1% thị phần

Mỗi năm, thị trường EU nhập khẩu khoảng 130 tỷ Eur rau quả. Tuy nhiên, rau quả Việt Nam mới chiếm chưa tới 1% thị phần tại thị trường này. Các nước thành viên EU ngày càng có nhu cầu cao đối với các loại rau quả nhiệt đới của Việt Nam.

EU ngày càng có nhu cầu cao đối với các loại rau quả nhiệt đới của Việt Nam

Chia sẻ tại “Tọa đàm chuyên đề trực tuyến về xuất khẩu rau quả Việt Nam sang thị trường Liên minh châu Âu” chiều ngày 26/10, ông Trần Văn Công- Tham tán nông nghiệp tại EU- cho biết, các loại trái cây Việt xuất khẩu sang EU gồm: Thanh long, chanh leo, dừa, sầu riêng, nhãn, vải, măng cụt, chanh không hạt… 8 tháng đầu năm 2021, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang thị trường này đạt 88,5 triệu Eur, trong đó, sản phẩm tươi tăng 7,7%.

Nhiều dòng rau quả nếu như trước đây chịu mức thuế suất 10-20% thì nay về 0%, tạo lợi thế cạnh tranh rất lớn đối với các nước chưa có FTA như Thái Lan, Trung Quốc và một số nước châu Mỹ Latinh. Tiềm năng thị trường, nhu cầu tiêu dùng rau quả nhiệt đới mới lạ tại EU tăng cao, trong đó sản phẩm rau quả tươi tăng từ 15-20%/năm; sản phẩm chế biến tăng trên 30%. Quy định thủ tục đối với sản phẩm thực vật của EU theo hướng hậu kiểm, khác với quy định một số nước như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc. Chất lượng rau quả của Việt Nam ngày càng cải thiện, có khả năng cạnh tranh, thâm nhập thị trường….

Đánh giá tổng quan về xuất khẩu nông sản, rau quả nói chung sang các thị trường, trong đó có thị trường EU, ông Nguyễn Minh Vũ- Thứ trướng Bộ Ngoại giao- cho rằng, chúng ta còn rất nhiều dư địa để phát triển. Nguyên nhân do, Việt Nam là nước duy nhất trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương có FTA với EU. Sau khi EVFTA có hiệu lực, thuế suất nhiều loại rau quả vào EU giảm về 0%, đây là lợi thế cạnh tranh rất lớn.

Mặt khác, EU là thị trường nhập khẩu rau quả có quy mô lớn nhất thế giới, trị giá 135 tỷ Eur/năm, chiếm 45% giá trị thương mại mặt hàng rau quả toàn cầu. Các nước EU đang trong quá trình phục hồi rất mạnh mẽ. Sau giai đoạn phong tỏa, giãn cách, nhu cầu tiêu thụ hàng hóa thực phẩm của người dân EU sẽ tăng nhanh. Tuy nhiên, lượng rau quả EU nhập khẩu từ Việt Nam mới chiếm một lượng rất nhỏ, chưa tới 1% lượng rau quả nhập khẩu từ thị trường này. Cơ cấu kinh tế và nhu cầu nhập khẩu giữa Việt Nam và EU mang tính bổ trợ cho nhau. Các nước EU ngày càng có nhu cầu cao đối với các loại rau quả nhiệt đới của Việt Nam.

Tại tọa đàm, nhiều ý kiến cho rằng, bên cạnh những thuận lợi, xuất khẩu rau quả sang EU còn gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân do, chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu, diện tích vùng nguyên liệu sản xuất đạt chứng nhận hữu cơ còn ít. Công tác bảo quản chế biến sau thu hoạch chưa đáp ứng yêu cầu, tỷ lệ hàng kiểm tra không đạt yêu cầu MRL còn cao. Thiết kế bao bì, đóng gói, mẫu mã, vật liệu bao gói chưa phù hợp với thị hiếu, xu hướng tiêu dùng EU. Mặt khác, chi phí logistics quá cao, số lượng doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường EU còn khiêm tốn, thiếu sự liên kết giữa các doanh nghiệp…. Các chương trình quảng bá, xây dựng thương hiệu rau quả tại thị trường EU còn rời rạc và khá mờ nhạt.

Cần một chương trình tổng thể

An toàn thực phẩm, tăng cường khâu quảng bá, xúc tiến thương mại cũng như giải quyết các khó khăn trong logistics được nhìn nhận là mấu chốt để thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường EU. Ông Nguyễn Trung Kiên- Đại sứ Việt Nam tại Áo- nhấn mạnh, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường là những vấn đề người dân EU ngày càng coi trọng, đòi hỏi cao. Nếu rau quả không đảm bảo yếu tố này sẽ không thể có chỗ đứng ở EU.

Còn theo bà Nguyễn Thị Bích Huệ- Đại sứ Việt Nam tại Italy- cho biết, Italy là thị trường nhập khẩu hoa quả khá lớn song tỷ trọng của Việt Nam hiện chỉ chiếm khoảng 1%. Mặt hàng rau quả của Việt Nam đã được biết đến nhưng rất ít. Để xuất khẩu được trái cây vào Italy nói riêng, thị trường EU nói chung cần làm thế nào để trái cây Việt được biết đến nhiều hơn EU. Công tác quảng bá còn nhiều việc phải làm.

Ông Thái Xuân Dũng- Đại sứ đặc mệnh toàn quyền tại Séc- bày tỏ quan điểm: Chi phí logistics đang chiếm tỷ lệ cao trong giá thành sản phẩm rau quả xuất khẩu vào thị trường Séc nói riêng cũng như EU nói chung; cần tìm cách kéo giảm chi phí xuống. Bên cạnh đó, rau quả chế biến sẽ đem lại giá trị gia tăng cao hơn, cần đầu tư công nghệ thiết bị, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm, tận dụng tốt những ưu đãi thuế quan từ EVFTA.

Ông Lê Minh Hoan- Bộ trưởng Bộ NN&PTNT- đánh giá, rau quả Việt chiếm chưa tới 1% thị phần tại EU và mới nằm tại các cửa hàng của chủ doanh nghiệp gốc Á chứ chưa có mặt nhiều ở các hệ thống phân phối lớn tại các siêu thị EU. Khẳng định, dư địa thị trường xuất khẩu còn rất lớn. Tuy nhiên, cách thức nào để tăng tốc trong thời gian tới.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhận định, hiện đã có những doanh nghiệp tiên phong mở đường xuất khẩu sang thị trường này. Tuy nhiên, đã đến lúc chúng ta cần đi theo cách khác. “Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau. Việc thành lập Hội doanh nghiệp xuất khẩu rau quả sang EU sẽ giúp rau quả đi xa hơn”, ông Lê Minh Hoan nói.

Cũng theo ông Lê Minh Hoan, chúng ta đang thiếu chiến lược tổng thế xuất khẩu rau quả sang thị trường EU khi nông dân tư duy mùa vụ, doanh nhân tư duy thương vụ và chính quyền tư duy nhiệm kỳ.

Khẳng định biến đổi khí hậu, biến động thị trường, biến chuyển xu thế tiêu dùng thế giới (bây giờ tiêu dùng xanh) đang là những yếu tố dẫn dắt thị trường xuất khẩu. Do đó, ông Lê Minh Hoan đề nghị, cần chiến lược tổng thể xuất khẩu rau quả sang thị trường EU. Trong đó, cần sự vào cuộc của các bộ ngành trung ương, các địa phương, các cơ quan thương vụ nước ngoài và các doanh nghiệp xuất khẩu và cả người nông dân. Hướng tới xây dựng thương hiện nông sản Việt không chỉ tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật mà còn đáp ứng các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội, tiêu chuẩn môi trường, tiêu dùng xanh. Có như vậy mới có thể xuất khẩu bền vững.