“VAFI ủng hộ quan điểm sở hữu 1% được quyền đề cử vào Hội đồng quản trị”

Luật Doanh nghiệp (DN) hiện hành (Ðiều 140) quy định cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu từ 10% tổng số cổ phần phổ thông trở lên trong thời hạn liên tục ít nhất 06 tháng hoặc một tỷ lệ khác nhỏ hơn quy định tại Ðiều lệ công ty được quyền đề cử một hoặc một số người theo quyết định của Ðại hội đồng cổ đông làm ứng cử viên Hội đồng quản trị (HÐQT) và Ban Kiểm soát.

Trường hợp số ứng cử viên được cổ đông hoặc nhóm cổ đông đề cử thấp hơn số ứng cử viên mà họ được quyền đề cử theo quyết định của Ðại hộ

Quy định trên áp dụng trong thực tiễn TTCK Việt Nam thì thấy bộc lộ một số điểm bất cập. Thứ nhất, với các DN quy mô vốn lớn, hàng nghìn, hàng chục nghìn tỷ đồng như Vinamilk, Vingroup…, thì số cổ đông nắm giữ từ 10% trở lên ngoài cổ đông Nhà nước, cổ đông sáng lập là rất hiếm thấy, trong khi đó, việc tập hợp các cổ đông nhỏ để đủ quyền đề cử 1 đại diện vào HÐQT cần rất nhiều sự kết nối và thường là không khả thi.

Ngay cả khi Ðiều lệ của DN có quy định tỷ lệ cổ phần sở hữu để đề cử người vào HÐQT giảm xuống mức 5% thì cũng khó có đủ các nhóm cổ đông lớn cùng đề cử người vào HÐQT.

Bất cập thứ hai phát sinh từ bất cập thứ nhất. Do các DN hầu như không có cổ đông đủ lớn hoặc có ai đó nhận đủ ủy quyền của cổ đông để đề cử người vào HÐQT, nên vô hình trung HÐQT đương nhiệm được hưởng cái quyền đề cử nhân sự cho đủ số nhân sự HÐQT theo dự định. Thực tế này dẫn đến hiện trạng HÐQT của nhiều DN xuất hiện những nhân sự không hữu dụng cho sự phát triển, đó là những người thiếu chính kiến, thiếu nhiệt huyết xây tương lai DN.

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính VAFI.

Trong lần sửa Luật DN này, việc Ban soạn thảo đề xuất sửa quy định 10% xuống còn 1% sở hữu cổ phần là được quyền đề cử người vào HÐQT là một tư duy rất tiến bộ. Ít nhất là vị trí “đầu não” - HÐQT các DN sẽ có nhiều ứng viên hơn, nhiều sự lựa chọn hơn cho các cổ đông dự Ðại hội, trước khi chốt bầu ra tổ chức này trong nhiệm kỳ kinh doanh. Tất nhiên, việc ứng viên có trúng cử hay không sẽ phụ thuộc vào phiếu bầu thực tế tại Ðại hội, nhưng khi có nhiều nguồn nhân sự hơn thì cơ hội sẽ DN có một HÐQT hiệu quả hơn là cao hơn.

VAFI cũng ủng hộ việc dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung Luật DN quy định cổ đông sở hữu 1% được xem xét và trích lục sổ biên bản và các nghị quyết của HÐQT báo cáo tài chính giữa năm và hàng năm theo mẫu của hệ thống kế toán Việt Nam và các báo cáo của Ban Kiểm soát; yêu cầu Ban kiểm soát kiểm tra từng vấn đề cụ thể liên quan đến quản lý, điều hành hoạt động của công ty khi xét thấy cần thiết.

Tuy nhiên, việc quy định cổ đông 1% được yêu cầu triệu tập họp Ðại hội đồng cổ đông thì Ban soạn thảo nên xem xét lại vì mặt tích cực của quy định này là tạo quyền dân chủ cho cổ đông nhỏ, nhưng mặt tiêu cực có thể khiến các cổ đông, hoặc nhóm cổ đông dễ lạm dụng quyền này để gây rối loạn hoạt động điều hành tại DN.