TS. Nguyễn Trí Hiếu: Để không bị Moody's hạ bậc tín nhiệm, Quốc hội cần kiểm soát nợ công bằng con số tuyệt đối

Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody's Investors Service (Moody's) vừa đưa thông báo điều chỉnh triển vọng tín nhiệm của Việt Nam xuống mức Tiêu cực. Đây là tin rất đáng lưu ý và Chính phủ cần có sự điều chỉnh thích hợp.

Ngày 18/12/2019, tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody's Investors Service ("Moody's") thông báo về việc giữ nguyên xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam ở mức Ba3 đối với các khoản phát hành bằng đồng nội tệ và ngoại tệ và các khoản vay cao cấp không được bảo đảm và điều chỉnh triển vọng xuống "Tiêu cực", kết thúc thời gian đưa hồ sơ tín dụng của Việt Nam vào diện theo dõi hạ bậc kể từ ngày 9/10/2019.

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, đây là một tin không vui cho Việt Nam và đáng ngạc nhiên khi mọi chỉ số kinh tế vĩ mô trong nước đều cho thấy tốt lên như GDP có thể đạt 7,15% cao hơn mức Quốc hội đề ra là 6,6-6,8%, lạm phát được kiểm soát dưới 3%, xuất siêu, tỷ giá ổn định.

"Đùng một cái Moody's đưa thông báo hạ triển vọng của Việt Nam xuống tiêu cực là điều đáng ngạc nhiên", ông Hiếu nói.

Tuy nhiên, theo ông, tất cả các tổ chức xếp hạng tín nhiệm nước ngoài đều có tiêu chí riêng đánh giá một quốc gia không nhất thiết phải giống với những chỉ số được tính toán trong nước. Với Việt Nam họ có những đánh giá khác về nợ công, quản trị đất nước, thể chế đưa để đưa vào tính toán, tiêu chí khác nhau nên kết quả khác nhau.

Đáng chú ý, việc Moody's hạ triển vọng của Việt Nam xuống tiêu cực không có nghĩa là mức tín nhiệm của Việt Nam đã thay đổi mà đây chỉ là "triển vọng" sẽ thay đổi. Với triển vọng tiêu cực thì trong tương lai xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam có thể bị hạ thấp hơn.

Vì vậy, trước khi bị hạ bậc tín nhiệm, ông Hiếu nhận định Chính phủ Việt Nam nên đưa ra những biện pháp rõ ràng hơn để trả nợ quốc gia. Cụ thể, các giải pháp để giảm nợ công có rất nhiều, trong đó quan trọng nhất là ổn định kinh tế vĩ mô, sau đó là có một lộ trình, kế hoạch giảm nợ công một cách rõ ràng và hiệu quả.

"Những biện pháp như cơ cấu lại nợ hoặc dùng chỉ tiêu nợ công không quá 65% GDP, khi tỷ lệ này giảm xuống làm chúng ta cảm thấy lạc quan đều không đúng. Chính phủ phải đưa ra một con số tuyệt đối cho trần nợ công. Còn dùng con số tỷ lệ như hiện nay, khi tính lại GDP như năm nay GDP lên tới 300 tỷ USD làm tỷ lệ nợ công giảm xuống là một cách lạc quan tếu, trong khi thực chất nợ công của Việt Nam vẫn tiếp tục tăng lên", ông Hiếu phân tích.

Theo đó, ông Hiếu cho rằng, Chính phủ cần cải tổ kinh tế vĩ mô, có một trần tính nợ công bằng con số tuyệt đối. Khi nợ công đụng trần Quốc hội cần ngồi bàn thảo làm sao để kéo nợ công xuống, hạ trần hay nâng trần ở mức hợp lý.

Chia sẻ thêm về tác động của việc Moody's có thể hạ bậc tín nhiệm của Việt Nam trong thời gian tới và đưa ra "triển vọng" tiêu cực ở thời điểm này, ông Hiếu cho rằng sẽ có tác động rất lớn tới các doanh nghiệp phát hành trái phiếu, chứng khoán ra quốc tế.

Cụ thể, các doanh nghiệp phát hành chứng khoán ra thị trường thế giới có thể phải trả mức lãi suất cao hơn vì mức rủi ro quốc gia đã tăng lên. Cùng với đó một số doanh nghiệp muốn phát hành chứng khoán ra quốc tế cũng sẽ khó khăn hơn.

Với việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp tư nhân ra nước ngoài, ông Hiếu khuyến cáo Chính phủ cần kiểm soát chặt chẽ hơn vì đây là nợ quốc gia dù không được tính vào nợ công.

Theo đó, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra quốc tế đều phải thông qua Ngân hàng Nhà nước, được cơ quan này chấp thuận, nên Ngân hàng Nhà nước phải là cơ quan đầu mối tập hợp, kiểm soát con số nợ này. Ông Hiếu cho rằng, nợ quốc gia cũng cần có một mức trần để Chính phủ kiểm soát một cách chặt chẽ.

Trước thông báo từ phía Moody's, Bộ Tài chính đã lên tiếng cho biết, việc Moody's hạ triển vọng tín nhiệm của Việt Nam chỉ dựa trên sự việc riêng lẻ đối với nghĩa vụ nợ dự phòng của Chính phủ mà bỏ qua thành tựu toàn diện Việt Nam đã đạt được trong phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện khả năng chống chọi với các cú sốc bên ngoài và nâng cao tính bền vững danh mục nợ công, là không xác đáng.

Bộ Tài chính nhìn nhận rằng tín hiệu của Moody's đưa ra về việc tiếp tục theo dõi hồ sơ tín dụng của Việt Nam (với triển vọng Tiêu cực) là không tương xứng với chỉ đạo hết sức quyết liệt và kịp thời của Chính phủ, cũng như với hàng loạt các biện pháp mà Chính phủ, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan trong thời gian qua đã triển khai để cải thiện công tác phối hợp hành chính trong việc thanh toán nghĩa vụ nợ dự phòng của Chính phủ, đảm bảo không gây tổn thất cho bên cho vay.

Bộ Tài chính cũng khẳng định, Chính phủ Việt Nam luôn nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn theo cam kết với các đối tác phát triển và tổ chức tài chính quốc tế.

Cơ quan này cũng thông tin thêm, để sự việc chậm trả nợ được Chính phủ bảo lãnh không phát sinh trong thời gian tới, có thể gây ra sự hiểu lầm không đáng có đối với cộng đồng các nhà đầu tư về khả năng trả nợ của Chính phủ cũng như ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh quốc gia của Việt Nam trên trường quốc tế, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính, các bộ, ngành và cơ quan liên quan đảm bảo bố trí nguồn và thực hiện nghĩa vụ trả nợ khi đến hạn.

Trong giai đoạn tới, Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục theo đuổi mục tiêu củng cố vững chắc nền tảng kinh tế vĩ mô, nâng cao năng lực nội tại của nền kinh tế, đẩy mạnh cải cách thể chế và khơi thông nguồn lực để một mặt đảm bảo khả năng trả nợ, duy trì bền vững nợ công và an ninh tài chính quốc gia trong khi vẫn đảm bảo nguồn lực để phát triển.