Trí tuệ nhân tạo có thể trở thành chuyên gia đẩu tư chứng khoán?

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) được các quốc gia trên toàn cầu chạy đua để phát triển trong thời gian gần đây. Mục tiêu rằng trí tuệ nhân tạo sẽ giúp máy tính có được những khả năng của con người như: biết suy nghĩ và lập luận, biết giao tiếp, biết học và tự thích nghi,… Người ta kỳ vọng rằng AI có thể thay thế con người trong một vài lĩnh vực nhờ những khả năng này.

Vậy câu hỏi đặt ra là: trí tuệ nhân tạo (AI) có thể hỗ trợ con người như một chuyên gia đầu tư chuyên nghiệp?

Một vài luận điểm của phe ủng hộ có thể cho rằng, AI có thể học hỏi và lưu trữ dữ liệu lớn hơn con người. Quyết định mua – bán cổ phiếu của con người bị chi phối nhiều bởi cảm xúc dễ dẫn tới thua lỗ, công cụ AI sẽ giải quyết được vấn đề này. Nhưng đó chỉ là một vấn đề, có lẽ cần phải xem xét thêm nhiều bài toán khác.

Bài toán 1: AI chưa thể đọc và phân tích báo cáo tài chính.

Một bài viết với tựa đề “GPT and other AI models can’t analyze an SEC filing, researchers find” của CNBC đã trích dẫn từ nghiên cứu của công ty khởi nghiệp Patronus AI, chỉ ra rằng:

Các mô hình ngôn ngữ lập trình lớn, tương tự như mô hình trung tâm của ChatGPT, thường xuyên thất bại khi trả lời các câu hỏi bắt nguồn từ Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Hoa Kỳ.

Ngay cả cấu hình mô hình trí tuệ nhân tạo hoạt động tốt nhất mà họ đã thử nghiệm, GPT-4-Turbo của OpenAI, khi được trang bị khả năng đọc gần như toàn bộ hồ sơ cùng với câu hỏi, chỉ nhận được 79% câu trả lời ngay trong bài kiểm tra mới của Patronus AI.

Như vậy, tỷ lệ này rất thấp và không thể chấp nhận trong một lĩnh vực có yêu cầu sự chính xác cao như lĩnh vực Tài chính. Việc mà công cụ này làm tốt nhất có lẽ là tóm tắt thông tin và trích xuất thông tin nhanh chóng. Hoặc tính toán được các chỉ tiêu, tỷ lệ cơ bản, nhưng để hiểu và đưa ra nhận định thì vẫn còn xa. Đặc biệt là trong trường hợp doanh nghiệp “xào nấu” báo cáo tài chính, thì phải cần một chuyên gia giàu kinh nghiệm mới giải quyết được vấn đề này.

Đến đây thì phe ủng hộ có thể phủ định rằng: “Công nghệ AI hiện còn rất sơ khai, nhưng khả năng học hỏi và tư duy của nó đang ngày càng phát triển vượt trội theo cấp số nhân, nên trong tương lai không thể đoán trước được rằng chúng có thể làm được điều đó hay không!” Vậy hãy giả định rằng tương lai bài toán 1 sẽ được giải quyết, AI có thể phân tích và nhận định như một chuyên gia kể cả trong trường hợp báo cáo tài chính có cả sự lắt léo của con người. Và giờ là bài toán thứ 2.

Bài toán 2: Tính trung thực của AI

Live Science đã công bố một nghiên cứu rằng: Các nhà khoa học đã đào tạo GPT-4 trở thành một nhà giao dịch AI cho một định chế tài chính giả lập - và nó đã thực hiện giao dịch nội gián khi chịu áp lực phải làm tốt.

Trí tuệ nhân tạo được con người tạo ra, và vì biết suy nghĩ như con người, chúng cũng học theo các thói xấu của con người như nói dối, gian lận ngay cả khi không được khuyến khích. Chúng sẵn sàng lừa dối con người dù không được lập trình để làm việc xấu.

Đương nhiên đây là vấn đề con người cũng có thể tạo ra. Nhưng con người còn có các quy định để ràng buộc và các chế tài để xử phạt, có các biện pháp răn đe để hạn chế vi phạm. Còn trường hợp là AI thì không thể bắt một chiếc máy tính ngồi tù được, có chăng chỉ là xử phạt người tạo ra và người có trách nhiệm quản lý chúng. Song điều này vẫn khó vì họ có thể đưa ra các lý do như “lỗi lập trình” hay “không thể kiểm soát tư duy” của chúng. Đây là vấn đề khó của toàn bộ các lĩnh vực, như vậy thật khó để tin tưởng mà giao tiền của mình cho một AI!

Tóm lại, để AI có thể làm được các công việc của một chuyên gia thì vẫn là một câu chuyện rất xa và chưa có gì để chắc chắn. Cùng với đó là những vấn đề về đạo đức khó kiểm soát thì AI có thể thay thế con người khi trở thành nhà chuyên gia đầu tư hay không là một việc khó có thể khả thi.